Biznes pokoleniowy

Firmy rodzinne stanowią 78 procent ogółu firm w Polsce i wytwarzają blisko 50 procent PKB - informuje raport przygotowany przez PwC. Co więcej, szacuje się, że firmy rodzinne stanowią od 80 do nawet 90 proc. wszystkich firm na świecie! Największy odsetek przedsiębiorstw rodzinnych należy do kategorii mikro, ale jest wśród nich też wiele firm małych, średnich i dużych. A co tak właściwie kryje się pod hasłem „firma rodzinna”? Najpopularniejsza definicja zakłada, że jest to firma, w której pracuje co najmniej dwóch członków rodziny i to właśnie rodzina posiada w niej większość udziałów lub ma decydujący głos.

W grupie firm rodzinnych są takie globalne potęgi, jak Volkswagen Group, Samsung Electronics, IKEA, Lidl, a także polskie marki, jak np. Solaris, Ochnik, Mokate czy Vox Meble. Badania wskazują, że w podziale regionalnym największy odsetek firm rodzinnych występuje w województwach kujawsko-pomorskim oraz w opolskim.

Familijne branże

Branże, w których działają tego typu firmy z naszego regionu, nie różnią się znacznie od tych z pozostałych województw. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez PARP z firmami rodzinnymi najczęściej możemy spotkać w handlu hurtowym i detalicznym, hotelarstwie i gastronomii, transporcie, gospodarce magazynowej, a także w przetwórstwie przemysłowym.

Popularność ostatniej z wymienionych branży potwierdzają firmy liderek Instytutu Biznesu Rodzinnego w naszym województwie - Aleksandry Jasińskiej-Kloski (prokurent i współwłaścicielka firmy Darpol sp. z o.o. sp. k., zajmującej się głównie produkcją dla kolejnictwa i obróbką metali) oraz Anny Kałki-Gryczy (członkini zarządu Greka sp. z o.o. - przedsiębiorstwa specjalizującego się w systemach wentylacyjnych).

- Pierwsze zetknięcie z bydgoską grupą firm rodzinnych miałyśmy w październiku ubiegłego roku, podczas Loży Dyskusyjnej FR. Widząc dużą frekwencję, zainteresowanie poszerzaniem wiedzy oraz chęć dzielenia się doświadczeniami, zapragnęłyśmy, aby podobnych wydarzeń w naszym regionie było więcej. W tym celu podjęłyśmy się zadania integrowania środowiska firm rodzinnych w Kujawsko-Pomorskiem. Niebagatelną rolę w podjęciu decyzji odegrało wsparcie tej inicjatywy przez Bydgoską Agencję Rozwoju Regionalnego - bardzo otwartej na nasze pomysły. Wspierając lokalny biznes, promuje przy tym miasto poprzez przedsiębiorczość - mówi Aleksandra Jasińska-Kloska.

Trudy sukcesji

Z jakimi problemami borykają się firmy rodzinne w naszym regionie? Te najpoważniejsze są takie same, jak w przypadku firm nierodzinnych. Mowa o zdolności przyciągania i utrzymania odpowiedniej kadry, konkurencji cenowej, konieczności bycia innowacyjnym i otwartym na nowe technologie. Jednak... - Z tegorocznych badań PwC wynika, że już 50 proc. firm rodzinnych, jako najważniejsze wyzwanie na kolejne 5 lat uznaje planowanie sukcesji w firmie. Oczywiście w zdecydowanej większości są to jedynie rozważania, za którymi nie idą żadne konkretne działania. Zwykle wydaje się właścicielom, że jeszcze długie lata będą w dobrej formie lub uważają, że potencjalny sukcesor albo sobie nie poradzi, albo jest jeszcze za młody - zauważa Aleksandra Jasińska-Kloska. - Rzeczywistość pokazuje jak bardzo to myślenie jest złudne. Zwłaszcza, że większość firm prowadzonych jest w formie indywidualnych działalności gospodarczych, które w przypadku śmierci właściciela - często nagłej i niespodziewanej - przestają istnieć - dodaje. Liderki lokalnego oddziału Instytutu Biznesu Rodzinnego podkreślają, że stoimy właśnie przed pierwszą w wolnej Polsce wielką falą sukcesji, bo właściciele, którzy na przełomie lat 80. i 90. zakładali firmy, zaczynają myśleć, komu i jak oddać dzieło swojego życia.

- Obecnie bardzo mały odsetek polskich firm rodzinnych jest w trakcie lub po sukcesji. Mówimy tu tylko o tej bardziej świadomej grupie. Problem sukcesji wiąże się też ze zmianami właścicielskimi, które według wielu właścicieli firm rodzinnych uda się załatwić w maksymalnie rok za sprawą kilku wizyt u prawnika. To mit, bo sukcesja to nie tylko transfer własności, ale także władzy, wiedzy i wartości. Zgodnie z badaniami i doświadczeniami zachodnimi, dobrze przeprowadzona trwa średnio 7 lat! Najwyższy czas, aby rozpocząć ten trudny - nie tylko prawnie, ale i emocjonalnie - proces. Zwłaszcza, że tylko 6,3 proc. dzieci chce przejmować firmy rodziców. Okazuje się, że im szybciej zaczniemy myśleć o sukcesji, nawet gdy sukcesorzy są jeszcze mali, tym większe prawdopodobieństwo, że firma przetrwa do kolejnego pokolenia - informują liderki. Liczby nie kłamią - tylko 30 proc. firm rodzinnych przechodzi do kolejnego pokolenia, 12 proc. będzie dalej funkcjonowało w trzecim pokoleniu, a do czwartego dojdzie tylko 3 proc. Podpora światowych gospodarek Konieczność wpierania takich przedsiębiorstw dostrzega dr Adrianna Lewandowska, prezes Instytutu Biznesu Rodzinnego, doradca ds. strategii i sukcesji w firmach rodzinnych w Lewandowska i Partnerzy.

- Dynamika rozwoju firm rodzinnych w Polsce, Europie i na świecie jest dużo wyższa niż dynamika rozwoju przedsiębiorstw nierodzinnych - zauważa. - Biznesy prowadzone przez rodziny są podporą światowych gospodarek, zatrudniają większą część wszystkich pracujących, a dzięki oparciu na systemach wartości właściciela oraz poczuciu odpowiedzialności za firmę, pracowników i klientów tworzą długoterminowe miejsca pracy. W Polsce wciąż brakuje jednak zapisów prawnych, które ułatwiałyby prowadzenie firmy przez rodzinę oraz przejęcie jej w przypadku odejścia właściciela. Dzięki wieloletniej pracy z właścicielami i sukcesorami firm rodzinnych oraz ich rodzinami i pracownikami wiem, że potrzebują wsparcia: strategicznego, sukcesyjnego oraz prawnego, w tym zmiany przepisów prawnych ułatwiającej działalność gospodarczą. Trzeba jednak zauważyć, że w Polsce coraz więcej nie tylko mówi się o firmach rodzinnych, ale też działa na ich rzecz - dodaje prezes IBR.

Warsztaty, szkolenia

I dzieje się to także w naszym regionie. Lokalny IBR za główne zadanie postawił sobie upowszechnianie wiedzy i dobrych praktyk w zakresie przeprowadzania skutecznej sukcesji oraz profesjonalizacji firm rodzinnych, które dla długofalowego rozwoju takich biznesów są absolutną koniecznością. Podczas organizowanych w regionie spotkań wytwarza się platforma współpracy i wymiany doświadczeń.

- Poza tym pokazujemy, jak wzmacniać i upowszechniać marki firm rodzinnych - podkreśla Aleksandra Jasińska-Kloska. IBR - Odział Bydgoszcz i Toruń regularnie organizuje warsztaty i prelekcje z ekspertami (np. w postaci „Śniadań Czwartkowych”) oraz spotkania mentoringowe/wizyty studyjne (tzw. sieciowanie).

Wielką pomocą mogą być dla właścicieli i przyszłych sukcesorów kolejne już, bezpłatne warsztaty wdrożeniowe, które odbędą się w Bydgoszczy 11 września. Podczas spotkania zatytułowanego „Kody Wartości”, uczestnicy pod okiem eksperta będą mogli poznać i dokładnie przećwiczyć narzędzia, dzięki którym sami będą mogli przeprowadzić proces sukcesji. Każde przedsiębiorstwo obecne na spotkaniu otrzyma komplet narzędzi do zarządzania sukcesją. Więcej informacji o wydarzeniu i zapisy na stronie sukcesja.org.pl/lista-warsztatow/.

>>> BIEŻĄCE INFORMACJE DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ LOKALNEGO IBR
ORAZ PLANOWANYCH SPOTKAŃ MOŻNA ZNALEŹĆ NA FACEBOOKOWYM PROFILU:
INSTYTUT BIZNESU RODZINNEGO - ODDZIAŁ BYDGOSZCZ I TORUŃ

____________

Z raportu PwC wynika, że prawie 80 procent firm w Polsce to firmy rodzinne. Powstanie w naszym regionie oddziału Instytutu Biznesu Rodzinnego to okazja dla lokalnych przedsiębiorców do pozyskania wiedzy związanej z prowadzeniem rodzinnego biznesu czy procesem sukcesji w firmie. Spotkania organizowane przez IBR w Bydgoszczy cieszą się dużym zainteresowaniem właścicieli firm, Bydgoska Agencja Rozwoju Regionalnego od początku wspiera tę inicjatywę.

EDYTA WIWATOWSKA,
PREZES BARR