Muzea osobliwości w jednym miejscu [MILIONY NA NAUKĘ]

[break]
- Wiedza o tzw. wczesnych instytucjach muzealnych w Polsce, prywatnych kolekcjach czy gabinetach osobliwości, jest wciąż mocno rozproszona - profesor Tomasz de Rosset, kierownik Zakładu Muzealnictwa na Wydziale Sztuk Pięknych UMK chce to zmienić. Jego zespół dokona szczegółowej kwerendy tego typu źródeł, której efektem ma być portal je opisujący.

Zanim powstały muzea

Dawniej dzieła sztuki gromadzono głównie w prywatnych kolekcjach, np. w tzw. gabinetach osobliwości, które tworzyli władcy, a potem bogata szlachta. - Nazwa bardzo dobrze oddaje różnorodność eksponatów. Obok dzieł sztuki pojawiały się np. okazy muszli, pereł o nietypowych kształtach, czy kurioza, jak rogi rzadkich zwierząt - opisuje Małgorzata Bak-Theis, doktorantka prof. Tomasza de Rosset, współtworząca projekt.

Popularne do XVII wieku we Francji i Włoszech gabinety powstawały również na ziemiach polskich.

Gabinet osobliwości znajdujemy również w XVI-wiecznym Toruniu, istniał przy bibliotece protestanckiej. - prof. Tomasz de Rosset

- Także w protestanckim Toruniu. Obiekty z tego miejsca można było zobaczyć na wystawie muzealnej w 2011 roku, na 150-lecie powstania Muzeum Okręgowego - przypomina prof. Tomasz de Rosset (szczegóły w ramce).

Toruńscy badacze z UMK zajmą się też rolą tzw. wczesnych instytucji muzealnych.

- Szczególnie istotny jest dla nas XIX wiek, kiedy państwo polskie nie istniało, a jednak to właśnie w tym czasie powstało pierwsze muzeum na ziemiach polskich, słynna Świątynia Sybilli w Puławach, powołana przez księżną Izabele Czartoryską, gromadząca pamiątki rodzinne - przypomina prof. de Rosset.

Projekt naukowców z UMK zyskał uznanie ekspertów Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, którzy przeznaczyli na jego realizację 1,2 mln zł. Badania będą prowadzone przez trzy najbliższe lata. Kilkunastoosobowy zespół badaczy ma gromadzić wiedzę na temat muzealnictwa polskiego do roku 1918, a cyfrowe laboratorium ją popularyzować. Marzeniem prof. Tomasza de Rosset jest żeby służyła muzealnikom, szczególnie z mniejszych ośrodków.

Badacze liczą, że projekt będzie mieć kontynuację i zostanie uzupełniony o źródła z okresu międzywojennego, czasów PRL-u aż do współczesności.

Nie jest to jedyny tak znaczący projekt skierowany do realizacji. Na UMK popłynie w sumie 10 mln złotych na ambitne pomysły naukowców. Przeszło 2 mln złotych otrzymali na swoje projekty humaniści, w tym najwięcej wspomniani badacze muzealnictwa.

Pandemia wiedzy

W konkursie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki 190 tys. złotych zdobył na badania socjolog UMK, dr Łukasz Afeltowicz z Wydziału Humanistycznego. Chce zbadać jak społeczeństwa postrzegają epidemie, czego się tak naprawdę boją oraz dlaczego dochodzi do tzw. paniki moralnej.

- Czyli gwałtownej reakcji społecznej niewspółmiernej do zagrożenia - socjolog przywołuje przykład świńskiej grypy, która w 2010 roku wywołała podobny efekt. - W dyskursie publicznym pojawiły się porównania do pandemii hiszpanki, której wirus w I połowie XX wieku zabił miliony osób. Świńska grypa poza alarmistycznymi prognozami do niczego takiego nie doprowadziła - socjolog przyjrzy się też przypadkowi toruńskiemu ptasiej grypy.

Medyczne pytania

Przeszło 8 milionów złotych w rozstrzygniętych ostatnio konkursach Narodowego Centrum Nauki zdobyli fizycy, biolodzy, chemicy i medycy UMK. Rekordowe środki, prawie 2 mln złotych popłyną do fizyka dra hab. Daniela Lisaka, specjalizującego się w spektroskopii.

Przeszło 600 tys. złotych otrzyma dr hab. Barbara Bojko z Wydziału Farmaceutycznego Collegium Medicum UMK, która szuka nowych rozwiązań w onkologii, bada możliwości szybkiej diagnostyki śródoperacyjnej.

Warto wiedzieć: Gabinet osobliwości w Toruniu

Znajdował się w bibliotece protestanckiego Gimnazjum Akademickiego w klasztornym budynku obok kościoła NMP

Taki opis biblioteki z końca XVI wieku wraz z „gabinetem osobliwości” znajdujemy w katalogu wystawy Muzeum Okręgowego: „W sali bibliotecznej (poza szafami bibliotecznymi, obrazami i portretami przyp. red.) mieściły się pomoce naukowe - mapy globusy i narzędzia matematyczne, mniejsze i większe szkielety, wśród nich z dumą wymieniany szkielet ludzki spreparowany w 1576 roku. W słojach węże, embriony, wypchany krokodyl, dziwaczne muszle oraz skorpion.