100. rocznica otwarcia Szkoły Oficerskiej Marynarki Wojennej w Toruniu

Obejrzyj: Tajemnice Twierdzy Toruń i innych miejsc w mieście

W tym roku przypada 100. rocznica powstania Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej, która funkcjonowała w Toruniu w latach 1922-1938. W ramach Dni Torunia, które rozpoczęły się we wtorek 21 czerwca 2022 roku, trwają uroczyste obchody związane z tamtym wydarzeniem. Najpierw, w kościele garnizonowym odprawiono mszę św. w intencji podchorążych Akademii Marynarki Wojennej, a później miał miejsce uroczysty przemarsz ulicami miasta. Pod pomnikiem "Kotwicy" odczytany został apel wojskowy, a na zakończenie był pokaz musztry paradnej w wykonaniu Kompanii i Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej.

1 października 1922 powołano roku, w miejsce TKIO, Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej. OSMW miała za zadanie przygotowywać oficerów do zawodowej służby w MW (początkowo przyjmowani byli tylko żołnierze: absolwenci szkół podchorążych, podoficerowie MW z maturą oraz oficerowie do stopnia kapitana z innych formacji wojskowych). Nowo zorganizowana szkoła stanowiła jednostkę samodzielną, bezpośrednio podległą szefowi KMW, chociaż do roku 1923 pod względem dyscypliny ogólnowojskowej i spraw lokalnych podlegała dowódcy Okręgu Korpusu VIII. Pierwszych 20 kandydatów (w tym 5 oficerów, którzy nie ukończyli wcześniej TKIO) rozpoczęło naukę w roku 1923 według dwuletniego programu, kolejny rocznik – w roku 1924 – już według programu trzyletniego. Od listopada 1926 roku naukę w szkole przedłużono o miesiąc, a szkoła otworzyła się także na uczniów cywilnych – wszystkich absolwentów szkół posiadających maturę. Oprócz niej wymagano obywatelstwa polskiego, idealnego stanu zdrowia, stanu wolnego i zaświadczenia o postawie moralnej i lojalności potwierdzonego przez co najmniej dwie osoby zajmujące stanowiska państwowe. Pomimo tak ostrych wymogów na jedno miejsce w szkole przypadało około 10 kandydatów. Ponieważ warunki lokalowe na ul. Dybowskiej były fatalne (były tam tylko sale lekcyjne; nie było boiska ani internatu; do tego budynek znajdował się na lewym brzegu Wisły, słabo skomunikowanym z resztą miasta) już od 1923 roku KMW nosiło się z zamiarem przeniesienia OSMW do Warszawy lub Bydgoszczy. Z planów tych jednak zrezygnowano, gdy DOK VIII zaproponowało przejęcie zwalnianych przez Flotyllę Wiślaną Koszarach Racławickich - charakterystycznego budynku Twierdzy Toruń, posiadającego unikalny na skalę europejską strop przeciwbombowy między przedostatnią a ostatnią kondygnacją. Przeznaczono je na internat szkoły (drugie i trzecie piętro), czytelnię z biblioteką, kuchnię, jadalnię, areszt, warsztaty szewski i krawiecki, świetlicę, gabinet komendanta oraz mieszkania obsługi szkoły. Sale wykładowe, gabinety naukowe, sala gimnastyczna i gabinet dyrektora nauk znalazły się w byłej Wozowni Artyleryjskiej, dziś nieistniejącej (w jej miejscu jest zjazd z mostu, tzw. Ślimak Getyński).

W roku 1928 wskutek reorganizacji szkolnictwa wojskowego w Polsce wszystkie szkoły oficerskie przemianowano na szkoły podchorążych poszczególnych rodzajów wojsk. Tak więc OSMW została z dniem 19 października 1928 roku przemianowana na Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej (SPMW). Zreorganizowano także system szkolenia: od listopada 1926 roku trwało 3 lata i 1 miesiąc wg schematu: 1,5 miesiąca wyszkolenia rekruckiego – 2 miesiące pływania kandydackiego (Początkowo na kanonierkach ORP Generał Haller i ORP Komendant Piłsudski, potem na transportowcu ORP Wilia) – 5 miesięcy nauki – 7 miesięcy pływania (Od 1929 roku jeden długi rejs na szkunerze ORP Iskra) – 6 miesięcy nauki – 6 miesięcy pływania – 6 miesięcy nauki – 3,5 miesiąca pływania. W międzyczasie przysługiwało 1,5 miesiąca urlopu (z niego dwa tygodnie przypadały łącznie na święta: Bożego Narodzenia i Wielkanocy). Podchorążym zostawało się dopiero po zakończeniu przeszkolenia rekruckiego i pływania kandydackiego (czyli po 3,5 miesiąca). Dla Wydziałów Technicznego (istniał od 1931 roku) i Administracyjnego (istniał od roku 1935) pływanie kandydackie trwało 1 miesiąc, a pierwszy okres nauki – 7 miesięcy. Z czasem naukę w SPMW wydłużono do 3 lat i 3 miesięcy. Na wydziałach technicznym i administracyjnym przewidziany był tylko jeden rocznik, więc nabór odbywał się co trzy lata, gdy poprzedni rocznik ukończył szkołę. SPMW 5 września 1938 roku przeniesiono z Torunia do Bydgoszczy i zlokalizowano w budynku Szkoły Wojennej, zajmowanym uprzednio przez Szkołę Podchorążych dla Podoficerów. W zajmowanym w Toruniu budynku brak było bowiem miejsca na nowe gabinety naukowe, a także na pomieszczenia dla coraz większej liczby uczniów. Jednocześnie dotychczas użytkowane pomieszczenia uznawane były za nieodpowiednie. Ponadto od 1934 roku, wskutek budowy mostu drogowego w Toruniu, szkoła została pozbawiona boiska.