70 lat Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

Z tej okazji archiwiści uniwersyteccy w ciągu całego roku promowali zasób i jednostkę. Na Facebooku można obejrzeć krótki cykl Spacer po archiwum, autorstwa mgr Jacka Waliszewskiego. „Spacer” ma na celu przybliżenie pomieszczeń i rzadko eksponowane zakamarki magazynów archiwalnych. Z inicjatywy tego ostatniego, przy współpracy z Uniwersyteckim Centrum Nowoczesnych Technologii Nauczania UMK (UCNTN UMK), powstał krótki film, który można obejrzeć na fanpage Archiwum. Rok jubileuszowy to także rok zmian.

Kierownik Archiwum dr hab. Anna Supruniuk upamiętniła poprzednich kierowników jednostki, tworząc galerię ich portretów w holu Archiwum, a także zredagowała folder informacyjny. Największym przedsięwzięciem pracowników było przygotowanie publikacji pt. Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Informator o zasobie archiwalnym. Promocja wydawnictwa odbyła się w kulminacyjnym momencie obchodów jubileuszowych - 18-19 października. Na te dwa dni zaplanowano: rozpoczęcie obchodów, spotkanie z sympatykami Archiwum, prezentację wystawy multimedialnej zatytułowanej „Prywatne archiwa” kierowników Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, autorstwa mgr Weroniki Krajniak, a także uroczystą kolację. Wspomniana ekspozycja powstała przy współpracy UCNTN UMK. W kolejnym dniu odbędzie się konferencja pt. Archiwa uczelniane w dobie elektronicznego zarządzania dokumentacją. Za jej organizację odpowiedzialne są: dr Paulina Bunkowska i mgr Bożena Kierzkowska. Całość obchodów odbyła się w Collegium Maximum przy pl. Rapackiego 1.

Kierownicy Archiwum UMK od roku 1948:

• prof. Bronisław Włodarski 1948-1951
• doc. Leonid Żytkowicz 1951-1954
• dr Józef Mossakowski 1954-1964
• doc. Irena Janosz-Biskupowa 1965-1976
• dr Henryka Duczkowska-Moraczewska 1976-2010
• prof. Janusz Tandecki 2011
• dr hab. Anna Supruniuk 2011-

Historia
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika powołane zostało do życia 16 września 1948 r. od razu jako instytucja naukowa. Organizację toruńskiego archiwum powierzono historykowi-mediewiście, prof. Bronisławowi Włodarskiemu, wiążąc instytucję z katedrami historycznymi Wydziału Humanistycznego UMK. W pracach archiwalnych wspierał go asystent mgr Tadeusz Grudziński (później profesor). Kolejni kierownicy doc. Leonid Żytkowicz i mgr Józef Mossakowski (później doktor) przez długi czas byli jedynymi pracownikami jednostki. W latach 1951-1966 archiwum powiększało wielkość magazynów i zakres obowiązków. Dopiero doc. Irena Janosz-Biskupowa, której w styczniu 1966 r. powierzono obowiązki kierownika, w ciągu dziesięciu lat nadała jednostce naukowy charakter z powierzonym zasobem historycznym. Jej następczyni, dr Henryka Duczkowska-Moraczewska, przyczyniała się do rozpoczęcia komputeryzacji zasobu, a przede wszystkim zwiększenia obsady personalnej.

Siedziby
W pierwszych latach istnienia Archiwum mieściło się w najstarszym gmachu UMK – Collegium Maius, przy ul. Fosa Staromiejska 3. W roku 1972, na krótko, zagościło w budynku Rektoratu przy ul. J. Gagarina 11. Trzy lata później zajęło zachodnie skrzydło gmachu po Bibliotece Uniwersyteckiej przy ul. F. Chopina 12/18. Na przełomie roku 1996/1997 jednostkę przeniesiono do nowych, już własnych pomieszczeń, przylegających do Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania przy ul. J. Gagarina 13a. Ostatnia przeprowadzka miała miejsce w styczniu 2008 r.; pracownie i biura Archiwum przeniesione zostały do Domu Studenckiego nr 1 przy ul. A. Mickiewicza 2/4. Uzyskano także dodatkowy magazyn po dawnej stołówce akademickiej.
Obecnie Archiwum UMK zajmuje pomieszczenia na Bielanach przy ul. Gagarina 13a (magazyny) oraz przy ul. A. Mickiewicza 2/4.

Zasób
W pierwszych latach działalność Archiwum gromadziło jedynie wycinki prasowe artykułów na temat UMK. W 1951 r. rozpoczęło przejmowanie dokumentacji bieżącej działalności uczelni. Obecnie gromadzi, przechowuje, opracowuje, chroni i udostępnia dokumentację działalności toruńskiej Almae Matris (władz uczelni, jednostek administracyjnych i wydziałów, organizacji związanych z uczelnią oraz archiwalia po wybitnych uczonych UMK). Głównie jest to dokumentacja powstała od roku 1945, w spuściznach po pracownikach nierzadko znajdują się materiały sięgające I poł. XIX w. We wspomnianych spuściznach (archiwach prywatnych) znajdują się różnorodne dokumenty, korespondencja, materiały warsztatowe i materiały rodzinne. W Archiwum znajdują się spuścizny m.in. Tadeusza Czeżowskiego, Wilhelminy Iwanowskiej, Władysława Dziewulskiego, Stanisława Gorgolewskiego, Józefa Mossakowskiego czy Leona Jeśmanowicza. Pełna ich lista znajduje się na stronie internetowej Archiwum www.archiwum.umk.pl. Od połowy lat 60. XX wieku jednostka gromadzi również materiały ulotne, fotograficzne, filmowe, nagrania dźwiękowe i dokumentację techniczną.

Działalność
Archiwum UMK wchodzi w skład państwowej sieci archiwalnej i pełni funkcje archiwum zakładowego uprawnionego do posiadania zasobu historycznego, czyli przechowywanego wieczyście.

Pracownicy prowadzą działalność: archiwalną, naukowo-dydaktyczną, informacyjno-popularyzatorską i dokumentacyjną. W ramach działalności archiwalnej jednostka zajmuje się przejmowaniem dokumentacji, jej przechowywaniem, zabezpieczaniem, ewidencjonowaniem, porządkowaniem i udostępnianiem. Pracownicy prowadzą działalność naukowo-dydaktyczną z zakresu archiwistyki i historii nauki, redagują biogramy osób związanych z uczelnią, a także publikują wyniki swoich prac na łamach czasopism naukowych. Ponadto realizują kwerendy administracyjne i naukowe oraz prowadzą studenckie praktyki archiwalne. Archiwum uczestniczy także w organizacji różnorodnych wystaw. Zasób Archiwum prezentowany jest w mediach regionalnych i społecznościowych.