Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Archiwalne skarby UNESCO na wystawie przed Archiwum Państwowym w Toruniu [Zdjęcia]

Szymon Spandowski
Szymon Spandowski
Tak wygląda wystawa na placu Rapackiego w wersji podświetlonej.
Tak wygląda wystawa na placu Rapackiego w wersji podświetlonej. Jacek Smarz
Na światową oraz krajową listę archiwalnych skarbów UNESCO co kilka lat trafiają kolejne bezcenne pamiątki historii, które niejednokrotnie zmieniały jej bieg. W tym roku znalazł się tam przywilej lokacyjny Chełmna i Torunia. Przed budynkiem Archiwum Państwowego w Toruniu pojawiła się natomiast ciekawa wystawa poświęcona Przywilejowi Chełmińskiemu oraz innym dokumentom, jakie razem z nim trafiły na listę Pamięć Świata - Pamięć Polski.

Kiedyś był oświaty kaganek, teraz trzeba iść z duchem czasu - źródło światła musi być większe i bardziej zróżnicowane. Na przykład w formie walca. Przed głównym budynkiem Archiwum Państwowego w Toruniu pojawiło się właśnie dziesięć walców, które będą po zmroku podświetlane. W świetle naturalnym lub sztucznym, będzie można na nich zobaczyć skarby, jakie w czerwcu tego roku trafiły na listę archiwalnych skarbów UNESCO.

Polecamy

- Wystawa jeździ po Polsce, ale pojawia się tylko w miastach, z których pochodzą wpisane na listę obiekty - mówi Beata Herdzin, dyrektor Archiwum Państwowego w Toruniu.

Dlaczego Przywilej Chełmiński jest taki ważny?

Przypomnijmy, że w czerwcu na listę Pamięć Polski, poza m.in. dziełami Jana Heweliusza, aktami lubelskiego Trybunału Koronnego, rękopisem zbioru wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego "W żalu najczystszym" (z dedykacją dla żony), kolekcją płyt gramofonowych Polskiego Radia nagranych we wrześniu 1939 roku, rękopisem "Balladyny" Słowackiego, kolekcją rękopisów Chopina, trafił również akt lokacyjny Chełmna i Torunia. Dokument jest bez wątpienia jednym z kamieni milowych w dziejach Europy. Jego przepisy pozwoliły na szybkie skolonizowanie Prus, sprawdziły się również w innych częściach kontynentu. Do końca XVIII wieku na podstawie Prawa Chełmińskiego lokowano ponad 200 miast, m.in. w Polsce i Siedmiogrodzie. Jego pierwsza wersja z 1233 roku spłonęła podczas pożaru chełmińskiego ratusza 11 lat później. Odnowiony przywilej został wystawiony w roku 1251, już w dwóch wersjach dla Chełmna i Torunia.

- Kryteria były bardzo wyśrubowane, sporo zgłoszonych kandydatur odpadło - mówi Beata Herdzin. - Na szczęście, w sprawie naszego przywileju werdykt był jednomyślny.

Akt Lokacyjny Torunia zachował się razem z nieco późniejszą, pięknie zdobioną dębową tubą, w której był przechowywany. Jest ona wyścielona pergaminem zabezpieczającym dokument przed zniszczeniem, natomiast jej końce są zabezpieczone dziurkowaną blachą, dzięki czemu przywilej był odpowiednio wentylowany. Na tubie znajduje się numer - 1, był to więc pierwszy dokument jaki znalazł się w dawnym toruńskim archiwum miejskim.

Które dokumenty z toruńskiego archiwum trafiły na listę UNESCO?

Oryginał można było podziwiać na wystawie, jaką toruńskie archiwum zorganizowało z okazji wpisania Prawa Chełmińskiego na listę. Przy okazji archiwum pochwaliło się również innymi swoimi skarbami z Krajowej Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wcześniej trafił tam bezcenny zbiór woskowych tabliczek kancelarii toruńskiej, oraz Akt Erekcyjny Związku Pruskiego. Jak wiadomo, prawie 600 lat temu wymierzony przeciw Krzyżakom sojusz szlachty i miast pruskich uruchomił prawdziwą lawinę. Zwalczający Związek zakonnicy doprowadzili do jego delegalizacji. Wydany w tej sprawie wyrok cesarski również zresztą znajduje się w toruńskim archiwum. Członkowie Związku Pruskiego tego werdyktu nie zaakceptowali i zwrócili się ku Polsce. W Toruniu wybuchło antykrzyżackie powstanie, co doprowadziło do wybuchu wojny trzynastoletniej, ta zaś całkowicie zmieniła sytuację polityczną w ówczesnej Europie.

Do kiedy będzie czynna wystawa przed toruńskim archiwum?

Całodobową wystawę przed siedzibą Archiwum Państwowego w Toruniu przy placu Rapackiego 4 będzie można podziwiać do końca listopada.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo
Wróć na nowosci.com.pl Nowości Gazeta Toruńska