Befsztyk z automatu za 30 fenigów. I reszta, gdy klient nie miał drobnych [RETRO]

[break]
Karnawał w tym roku mamy krótki, za tydzień będzie już po nim. Tymczasem obiecaliśmy przecież zabrać Czytelników do pierwszej w Toruniu restauracji sieciowej. Spieszymy się z obietnicy wywiązać. Na szczęście nie mamy daleko, restauracja automatyczna, która rozpoczęła działalność 30 grudnia 1905 roku, znajdowała się w lokalu przy ul. Szerokiej 6, czyli w dawnym Domu Dziecka, niedaleko naszej redakcji.

Jak już wspominaliśmy, pierwsza restauracja tego typu powstała pod koniec XIX wieku w berlińskim ZOO, można było w niej kupić kanapki z automatu, kawę i wino. W dniu jej otwarcia sprzedano 5400 kanapek, 9000 kieliszków wina i 22000 filiżanek kawy. Lokale były w zasadzie samoobsługowe. Klient wrzucał monety lub żetony do specjalnego automatu i wyjmował z niego zamówienie. Pierwsi klienci zaglądali tu pewnie nie po to, aby coś przekąsić, ale żeby zobaczyć urządzenia. Właściciel toruńskiego lokalu doskonale sobie z tego zdawał sprawę i to wykorzystywał. Na początku lutego 1906 roku kusił klientelę w następujący sposób:

„Eleganckie i patentowe urządzenie warte widzenia - czytamy w reklamie opublikowanej na łamach „Gazety Toruńskiej”. - Najdogodniejszą rzeczą jest, iż goście otrzymują jedzenie i napoje prędko i tanio. Niechaj się każdy przekona!”

Co konkretnie można było otrzymać szybko i tanio? Jadłospis wygląda bardzo interesująco. Surowy lub pieczony befsztyk - 30 fenigów; węgierski gulasz - 30 fenigów; potrawa z raków morskich - 50 fenigów. Kanapki okładane łososiem, sardynkami, serami, mięsem, jajkami itp można było nabyć po 10 fenigów. Tyle samo kosztowały porcje placków, tortów, bitej śmietany, kawa, bulion, piwo i kieliszek białego wina. Urządzenie, poza posiłkami, wydawało również resztę w monetach pięciofenigowych.

Ktoś ma ochotę? Właściciel toruńskiej restauracji automatycznej Artur Mälzer podał w reklamie numer telefonu lokalu przy Szerokiej - 452 zastrzegając, że goście mogą z niego korzystać za darmo.

Niestety w ofercie nie ma ani słowa na temat wielkości porcji, ceny wydają się jednak rzeczywiście atrakcyjne. Za bilet kolejowy z Torunia do Czarnowa trzeba było kilka lat później zapłacić jedną markę.

W 1910 roku restauracja Kaiser Automat przeszła dość gruntowny remont, przy okazji doczekała się też sali bilardowej. Pod niemieckim szyldem działała do 1920 roku, jednak przez jakiś czas musiała funkcjonować również później. Pozbawiona cesarskiej korony, w polskim Toruniu przyjmowała gości jako restauracja Automat.

Wspomnieliśmy wcześniej, że był to pierwszy lokal sieciowy w mieście. Jak to wyglądało w praktyce? Kaiser Automat zawierał umowę z właścicielem lokalu, który posiadał również koncesję na sprzedaż napojów, nie tylko alkoholowych. Firma dostarczała wyposażenie lokalu i ustalała ceny produktów.

Jak prezentował się taki lokal sieciowy sprzed 110 lat? O plastikowych stolikach i jednorazowych talerzach nie było tam mowy. Do wnętrza restauracji Kaiser Automat przy ulicy Szerokiej 6 możemy zajrzeć dzięki uprzejmości Piotra Kożurny, który w swoich bogatych zbiorach zdjęć i pocztówek z dawnego Torunia, posiada również fotografię tego lokalu.