Chrzan w koszyczku także ma swoje znaczenie

O symbolach, tradycji i znaczeniu wszystkiego, co jest związane z wielkanocnym śniadaniem, opowiada Hanna Łopatyńska z Muzeum Etnograficznego w Toruniu.

<!** Image 2 align=right alt="Image 170855" sub="Na wielkanocnym stole nie może zabraknąć baranka - symbolu zmartwychwstałego Chrystusa / Fot. Adam Zakrzewski">Baranek wielkanocny

- symbolizuje zmartwychwstałego Chrystusa. Zwyczaj stawiania figurki baranka z czerwoną chorągiewką na stole wielkanocnym wprowadził w XVI wieku papież Urban V. Miało to przypominać wiernym o właściwym sensie Święta Zmartwychwstania podczas biesiadowania. Baranka wykonywano z masła, cukru, ciasta, gliny. Baranki na stołach magnackich bywały zrobione ze szlachetnych kruszców i dekorowane drogocennymi kamieniami.

Jajko

- od czasów pogańskich uznawane było za symbol początku świata. W tradycji chrześcijańskiej stało się symbolem świąt wielkanocnych i odradzającego się życia. Jajkom przypisywano właściwości magiczne i ochronne, zwłaszcza tym zabarwionym na czerwono. Pisanki wykonywane w Wielkim Tygodniu farbowano w naturalnych barwnikach, na Kujawach i ziemi chełmińskiej nazywano je kraszankami. W innych regionach ozdabiano je także wzorami, skrobanymi lub pisanymi woskiem na skorupce.

Bukszpan

<!** reklama>- jako roślina „wiecznie zielona” kojarzy się z wiecznym życiem. Dlatego jego gałązka musi się znaleźć, wraz z barwinkiem, cisem i tują, w palmie wielkanocnej, a także na wielkanocnym stole jako symbol nieśmiertelności.

Baby wielkanocne

- to typowo polskie ciasto świąteczne, nazywane kiedyś „babimi kołaczami”. Dawniej wypiekano je w formach glinianych, miedzianych, papierowych, blaszanych. Było wiele gatunków bab: puchowe, szafranowe, muślinowe, trójkolorowe i parzone migdałowe z razowego ciasta.

Gałązki wierzby z baziami

- zwanymi też kotkami lub bagniątkami wchodzą w skład palm wielkanocnych. Wierzba jako drzewo, które już wczesną wiosną się zieleni i rośnie w każdych warunkach, nazywana jest „drzewem miłującym życie”. Niegdyś wierzono, że połknięcie bazi z poświęconej palmy chroni przed chorobami gardła.

Chrzan

- znajduje się w koszyku ze święconką na pamiątkę tego, że Pan Jezus przed śmiercią pojony był octem. W niektórych regionach wszyscy domownicy musieli zjeść przed rozpoczęciem śniadania cały korzeń chrzanu. Uważano, że chrzan ma właściwości lecznicze: poprawia trawienie, chroni przed chorobami brzucha, gardła i głowy.

W koszyku zanoszonym w Wielką Sobotę do kościoła znaleźć się muszą potrawy, które przygotowuje się na śniadanie wielkanocne. Potrawy te, jak kiełbasy, szynka, ciasto same w sobie nie mają znaczenia symbolicznego, są tylko tradycyjnym świątecznym jedzeniem. Jednak poprzez poświęcenie ich nabierają one szczególnej mocy, a skosztowanie ich w wielkanocny poranek ma zagwarantować zdrowie i pomyślność.

Oprócz wiedzy specjalistki z Muzeum Etnograficznego skorzystaliśmy także z innych ludowych źródeł. Te jako ważny element „święconki” wskazują też sól, której od wieków przypisywano moc odstraszania wszelkiego zła. Jest także niezbędna do życia.

Nie bez znaczenia jest też ser. Symbolizuje on przyjaźń zawartą pomiędzy człowiekiem a siłami natury, zwłaszcza zwierzętami domowymi, których chów ma zapewnić.(ko)