Czy sąd może zdecydować o obniżeniu zachowku po zmarłym rodzicu? [prawnik radzi]

Siostra przez lata rzadko odwiedzała mamę, nie interesowała się za bardzo jej problemami. Mama nie chciała, by ona była spadkobiercą, ponieważ nigdy nie szanowała pieniędzy. W skład spadku wchodzi mieszkanie i samochód. Nie stać mnie na spłatę siostry. Czy mogę żądać obniżenia zachowku? - pyta Czytelniczka.

Zobacz także: Ile tak naprawdę kosztują "cudowne" produkty oferowane na prezentacjach? Sprawdź!

Odpowiada adwokat Aleksandra Chołub: - Obniżenie wysokości zachowku może mieć miejsce w przypadkach wyjątkowych, ponieważ już samo pozbawienie uprawnionego do zachowku korzyści ze spadku w drodze dziedziczenia jest dla niego okolicznością krzywdzącą i dolegliwą, a stanu tego nie powinno jeszcze pogłębiać drastyczne ograniczenie możliwości realizacji roszczeń z tytułu zachowku.

Zasady współżycia

W sprawie o zachowek jest możliwe obniżenie wysokości należnej kwoty na podstawie art. 5 kodeksu cywilnego, a zatem z uwagi na tzw. zasady współżycia społecznego. Zakres zastosowania powyższego przepisu powinien być jednak stosunkowo wąski, bowiem prawa osoby uprawnionej do zachowku służą urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma wobec swoich najbliższych.

- Ocena, czy przy żądaniu zachowku w określonej kwocie doszło do nadużycia prawa, nie może opierać się jedynie na ogólnym odwołaniu się do klauzuli generalnej zasad współżycia społecznego - zaznacza adwokat.

Za szczególne i wyjątkowe sytuacje uprawniające do obniżenia zachowku, orzecznictwo sądowe uznaje np. sytuację, gdy składnikiem spadku jest prawo do lokalu służące zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych zobowiązanego do zapłaty zachowku (który nie ma innej możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych), a egzekucja zasądzonego zachowku doprowadziłaby niechybnie do przymusowej sprzedaży nieruchomości przez komornika, a inne składniki spadku nie wystarczą na zaspokojenie roszczenia z tytułu zachowku.

Każda sprawa inna

Nie może zostać pominięte również zachowanie żądającego zapłaty, jak to, że ten nie wywiązywał się ze swoich obowiązków względem najbliższych, ze szczególnym uwzględnieniem spadkodawcy. Podstawą do obniżenia wysokości zachowku może też być przyczynienie się zobowiązanego do zapłaty zachowku do wzrostu wartości majątku spadkowego. - Nie ma jednak przepisu prawnego, który wyliczałby zachowania sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, uzasadniające obniżenie zachowku. Zależy to od oceny konkretnego stanu faktycznego, dokonanej przez sąd rozstrzygający w sprawie - kończy adwokat.

Zobacz także: Most tymczasowy na Wiśle w Toruniu w 1992 roku. Zobacz, jak powstawał!

W „Nowościach” porada prawnicza

Od kilku lat na łamach „Nowości” Czytelnicy znajdują rubrykę z naszą poradą prawną. W niej natomiast - odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, dotyczące różnych sfer życia. Pytania można przesyłać na adres mailowy: [email protected].

Z inicjatywą udzielania takich porad wspólnie z naszą redakcją wyszła Okręgowa Rada Adwokacka w Toruniu.

- Wiemy, że bez fachowej pomocy prawnej trudno sobie zwykłemu obywatelowi poradzić - mówi adwokat Wiktor Indan-Pykno, dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Toruniu.