Lubisz burze z piorunami? Wodospady, wzburzone morze, wicher? Fascynują cię wybuchy wulkanów? Być może masz kompleks Ikara.
Pojęcie kompleksu wymyślił Gustaw Jung, ale termin ten przeniknął do potocznego języka przede wszystkim dzięki innemu psychoanalitykowi, Alfredowi Adlerowi. To on stworzył pojęcie kompleksu niższości. <!** reklama>
Adler uważał, że wszyscy ludzie wynoszą z dzieciństwa poczucie, że są gorsi, słabsi i głupsi od dorosłych, więc w dorosłym życiu starają się to sobie zrekompensować i pokazać, że wcale tacy słabsi i gorsi nie są. Dlatego dorośli „dążą do mocy” - władzy, zamożności, dominacji czy innej przewagi nad resztą ludzi. W ten sposób według Adlera leczymy swój kompleks niższości.
Od tej pory powiedzenie, że ktoś ma kompleksy, oznaczać zaczęło tyle co: ma poczucie niższości.
Jak Edyp
Tak naprawdę kompleks jest przez psychologów nieco inaczej rozumiany. Jest zespołem (czyli właśnie kompleksem) powiązanych ze sobą myśli, uczuć i zachowań. Niekoniecznie muszą to być zachowania i emocje patologiczne.
Na przykład kompleks Edypa jest mieszanką uczuć: pożądania wobec rodzica drugiej płci (np. chłopiec zakochuje się w mamie) i rywalizacji z rodzicem tej samej płci oraz lęku przed nim. Wielu psychologów (ale nie wszyscy) uważa, że te emocje są typowe dla małych dzieci i zwykle ujawniają się między trzecim a piątym rokiem życia. Kompleks Edypa rozumiany jest jako faza rozwojowa i nie ma nic wspólnego z patologią. No, chyba że dorosły człowiek ciągle przeżywa ów kompleks, charakterystyczny dla dziecka w wieku przedszkolnym.
Czemu ja tego nie mam?
Psychologowie wymyślili (odkryli?) wiele innych kompleksów. Na przykład kompleks kastracyjny to reakcja dziecka, które zauważyło, że narządy płciowe chłopców i dziewczynek różnią się między sobą. Umysł dziecka rozumie te różnice na zasadzie: chłopiec coś ma, a dziewczynka tego nie ma. Dziewczynki zaczynają więc zazdrościć chłopcom siusiaka, „którego mi zabrakło”, a chłopcy zaczynają bać się utraty swojego bezcennego narządu.
Niektórzy (ale znowu nie wszyscy) psycholodzy sądzą w związku z tym, że w efekcie poczucia utraty fallusa dziewczynki tracą ambicję, aby np. piąć się w hierarchii społecznej. I stąd mniejszy odsetek kobiet niż mężczyzn na wysokich stanowiskach politycznych czy naukowych.
Chłopcy natomiast fascynują się wszystkim, co symbolizuje ich męskość - samochodami, komputerami, bronią palną, mieczami, wojną, sportem itp.
Zbyt ambitny
Nazwa tego kompleksu wzięła się od mitycznego Ikara, który wzbił się w niebo na skrzydłach zrobionych z piór i wosku. Ikar, mimo przestróg ojca, leciał coraz wyżej, chcąc dolecieć do słońca. Promienie słoneczne roztapiały jednak wosk, pióra odpadały i w końcu Ikar spadł do Morza Egejskiego, w którym utonął.
Mit ten rozumiany jest jako metafora niebezpieczeństwa zbliżania się do prawdy symbolizowanej przez słońce lub jako przestroga przed nadmierną wiarą w siebie, ambicjami, nadmiernym dążeniem do doskonałości lub nieśmiertelności. Wszystkie te cechy występują u niektórych ludzi jednocześnie. Są oni bardzo ambitni, jednak łatwo załamują się pod wpływem niepowodzeń. Pragną więc przejść jakiś rodzaj przemiany wewnętrznej i osiągnąć doskonałość. Dlatego fascynują się wszystkim, co kojarzy się im z mocą - piorunami, wichurami, wulkanami, ogniem.
O autorze: dr Marcin Florkowski jest psychologiem, adiunktem na Uniwersytecie Zielonogórskim oraz diagnostą i terapeutą w poradni psychologiczno-pedagogicznej
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
