Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Gwizdki, bramki i stadionowe dylematy, czyli krótka rozgrywka z historią futbolu [RETRO]

Szymon Spandowski
Szymon Spandowski
To bardzo interesujące zdjęcie, niestety wiemy o nim tylko tyle, że jest związane z Toruniem
To bardzo interesujące zdjęcie, niestety wiemy o nim tylko tyle, że jest związane z Toruniem Z archiwum Aleksandry Bobeckiej
Przygoda mieszkańców Torunia z piłką nożną zaczęła się zapewne w latach 90. XIX wieku. Już wtedy torunianie kopali piłkę z wielkim upodobaniem. Podobnie jak współcześni polscy futboliści, woleli również występować w klubach niemieckich.

Wszystko się dziś kręci wokół piłki, wokół niej zakręcimy się więc także i my.

Historyczną rozgrywkę będziemy musieli zacząć do bardzo długiego podania, aż z Galicji, gdzie polscy piłkarze stawiali swoje pierwsze kroki. Tutaj w każdym razie, konkretnie we Lwowie, doszło do pierwszego udokumentowanego spotkania zawodników reprezentujących lokalne gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” z sokołami krakowskimi. Mecz został rozegrany 14 lipca 1894 roku i trwał zaledwie... sześć minut. Pierwszego gola w dziejach polskiej piłki nożnej zdobył zawodnik gospodarzy - Włodzimierz Chomicki.

Kopaniem futbolówki nasi przodkowie zajmowali się oczywiście nieco wcześniej. Pod koniec lat 80. XIX stulecia piłkę przywiózł do Krakowa dr Henryk Jordan, poniekąd patron toruńskiej sali na Jordankach. Z jego inicjatywy, pod koniec lat 80. XIX stulecia, w dawnej stolicy Polski powstał park, który stał się mekką sportowców.

Słowa zachwytu

Sława krakowskiego ogrodu jordanowskiego dotarła na Pomorze bardzo szybko. W lipcu 1890 roku zachwycał się nim nieznany nam korespondent „Gazety Toruńskiej”. Wśród peanów na cześć fundatora, znalazło się sporo szczegółów dotyczących sportowego zaplecza parku.

„Obszerne boisko o na niem kilkaset panienek od 6 do 14 lat. Bawią się to w gry towarzyskie, to gimnastykują, to śpiewają chórem. A pełno tu przyrządów wszelkiego rodzaju i do zabawy i do gimnastyki. Jest tam gra w piłkę, są wyścigi, przeskakiwanie przeszkód...”

Kiedy piłka nożna doleciała do Torunia? Najprawdopodobniej stało się to w latach 90. XIX wieku. Niemiecka „Thorner Presse”, w jednym z wydań z 1893 roku zamieściła artykuł na temat tej gry, tłumacząc jej zasady i fenomen, co pozwala sądzić, że jeszcze wtedy nie były one szerszej publiczności znane. Dziennik odnotował, że piłka nożna jest niezwykle popularna w Wielkiej Brytanii, gdzie ludzie kopią piłkę nie tylko wiosną czy latem, ale nawet zimą. Gra - zdaniem gazety - jest bardzo zajmująca, jednak na terenie Niemiec towarzyszy jej wiele przesądów i uprzedzeń. Po pierwsze, jest to sport angielski, a po drugie - dość brutalny.

Te przesądy w żaden sposób nie były w stanie zniechęcić do piłki ani Niemców, ani Polaków. Na początku ubiegłego stulecia piłka nożna zadomowiła się u nas na tyle, że właściciele sklepów i domów towarowych zaczęli zabiegać o klientów - piłkarzy. W lipcu 1909 roku na przykład, w toruńskiej prasie pojawiło się ogłoszenie lokalnej filii firmy Conrad Tack. W „specyalnej ofercie obuwia latowego” znalazły się m.in.: trzewiki i obuwie tenisowe, kamasze sportowe, obuwie dla turystów, trzewiki na wycieczkę oraz trzewiki do gry w piłkę. We wszystkie te dobrodziejstwa można się było zaopatrzyć w sklepie przy ulicy Szerokiej 17.

Szkoda, że nie było tam również obuwia do pokonywania przeszkód, bo tych na drodze piłkarzy nie brakowało. Handlowcy wyszli miłośnikom biegania za piłką na przeciw, ale władze wojskowe już takie otwarte nie były. W maju 1912 roku, na łamach „Gazety Toruńskiej” pojawił się komunikat.

„Tutejsza komendantura zakazała gry w piłkę nożną na kościelnym placu garnizonowym - obwieścił polski dziennik. - Zakaz nastąpił z tego powodu, ponieważ wybito kilkakrotnie w kościele wartościowe szyby. Wszystkim młodzieńcom, którzy tam owym sportem się zabawiali zwracamy uwagę, by nie narazili się zbytecznie na kary porządkowe”.

Orły i Sokoły

Polskie dzieje zorganizowanego kopania piłki zaczynają się w 1913 roku, kiedy to w miejscowym gnieździe „Sokoła” powstała sekcja piłkarska. Wydarzenie to doczekało się nawet dokumentacji fotograficznej, zdjęcie piłkarzy sprzed ponad stu lat można było zobaczyć na wystawie sportowej, jaką swego czasu zorganizowało Muzeum Okręgowe w Toruniu. Swój zespół w tych czasach mieli również mieszkańcy Chełmży. W czerwcu 1914 roku tamtejszy Klub Gry w Piłkę „Warta” zorganizował np. imprezę sportową na łące pana Mączyńskiego.

W Grudziądzu, uczniowie szkoły realnej już w 1912 roku mieli do dyspozycji „szopę dla kołowców” oraz plac do gry w piłkę.

Nie grajcie u Niemców!

Co ciekawe, już wtedy polskim graczom najbardziej opłacało się grać w klubach... niemieckich, co wielu działaczy sportowych doprowadzało do rozpaczy. We wrześniu 1913 roku „Gazeta Toruńska” opublikowała obszerny apel Związku Polskich Towarzystw Sportowych z Poznania.

„Społeczeństwo nie okazuje w dostateczny sposób sympatyi swej sportowi przez nas pomiędzy Polakami zapoczątkowanemu, a sportowcy-Polacy, jak dotąd, tak i nadal przebywają w niemieckich klubach. Polacy! Otrząśnijcie się przecież z tego jarzma. Porzućcie nareszcie kluby niemieckie a zakładajcie własne ogniska sportowe! Istniejące zaś Towarzystwa wzywamy do podania nam swoich adresów, celem zorganizowania propagandy na rzecz sportu piłki nożnej.”

7 czerwca 1928 roku Toruński Klub Sportowy przegrał ze lwowską Pogonią 3:4, chociaż jeszcze na początku drugiej połowy prowadził 3:0
Domena publiczna/k-pbc
Mistrzostwo Pomorza TKS wywalczył przed wojną trzy razy. Niestety, nie wiemy, z którego roku pochodzi ten afisz i nie możemy sprawdzić wyniku
Domena publiczna/k-pbc

Na szczęście, już kilka lat później, polscy piłkarze z Torunia mogli zacząć grać na własnym boisku w wolnym Toruniu. Zapisali ciekawą kartę w dziejach polskiego sportu, którą być może uda nam się odsłonić przy innej okazji. Na zachętę podrzucamy jednak kilka plakatów z czasów II RP, jakie ma w swoich zbiorach Książnica Kopernikańska.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na nowosci.com.pl Nowości Gazeta Toruńska