Konspiracyjny arsenał z ul. Łaziennej w Muzeum Twierdzy Toruń [zdjęcia]

Zobacz wideo: Tak budują linię tramwajową na Jar

Po wakacyjnej przerwie, do listy atrakcji Muzeum Twierdzy Toruń wracają organizowane w ostatnie środy miesiąca spotkania poświęcone militarnej przeszłości miasta. Rozgrzewka nie jest przewidziana, na dzień dobry przewidziany jest temat z najwyższej półki, a raczej skrytki pod schodami.

Przypomnijmy, że wiosną 2020 roku, podczas prac w piwnicy kamienicy przy ul. Łaziennej 32 robotnicy znaleźli ukrytą pod schodami przedwojenną skrzynię po amunicji myśliwskiej. Wewnątrz znajdowały się pistolety i rewolwery, m.in. belgijski bergman z 1908 roku, dwa austro-węgierskie steyery model 1912 oraz niemiecka "parabelka" i rosyjski nagant.

- Miejsce ukrycia broni, w budynku sąsiadującym z kamienicą, w której mieszkali jedni z najbardziej zasłużonych toruńskich konspiratorów, państwo Maria i Roman Dalkowscy, przywodzi jednoznaczne skojarzenia - mówił nam wtedy Marcin Orłowski, toruński przewodnik i badacz wojennych dziejów miasta. - Kamienica p. Dalkowskich przy ul. Łaziennej 30, była miejscem, gdzie już w 1939 r. spotykali się działacze konspiracyjnej organizacji „Grunwald”, która miała prowadzić działania wywiadowcze i sabotażowe wobec Wehrmachtu, a której korzenie sięgają jeszcze czasów przedwojennych. W mieszkaniu p. Dalkowskich urzędował też przez wiele tygodni w 1940 r. dowódca Okręgu Związku Walki Zbrojnej na Pomorzu mjr. Józef Ratajczak (ZWZ później przekształcona została w Armię Krajową). Wymagania konspiracji zakazywały umieszczania skrytek w lokalach tak narażonych na inwigilację, a później na rewizję, toteż być może poproszono jakiś dobrze sobie znanych sąsiadów z kamienicy obok, o zorganizowania i udostępnienie skrytki na arsenał broni.

Poznaj ciekawe grupy lokalne na Facebooku:

• Bieżące wypadki i utrudnienia w Kujawsko-Pomorskiem
• Gdzie dobrze zjeść w Toruniu i okolicach?
• Toruń Retro!
• Sport w Toruniu

Broń zapewne należała do Zygmunta Neumanna, który już przed wojną przy Łaziennej 32 prowadził sklep z bronią. Zaangażowany w działalność konspiracyjną już od jesieni 1939 roku, został zbrojmistrzem "Grunwaldu". Co ciekawe, Zygmunt Neumann był Niemcem.

- Jeżeli schowek powstał z inicjatywy Zygmunta Neumanna po 1940 roku, to pokazuje jak odważnym człowiekiem musiał być jego twórca - mówił dwa lata temu Marcin Orłowski. - Wciąż był przecież narażony na dekonspirację, choćby ze strony Romana Dalkowskiego, który zmarł w obozie w 1942 r. Można tu dodać, że vis-a-vis Łaziennej 32, gdzie odnaleziono arsenał, znajdowała się niemiecka kawiarnia Dorscha, która była pod szczególną obserwacją gestapo (zachowały się ich meldunki), a kilka kamienic obok, na Łaziennej 24 swoją siedzibę miała organizacja Hitler Jugend. Czyżby pod latarnią miało być najciemniej?

Dodajmy, że za swoje zaangażowanie i odwagę, Zygmunt Neumann zapłacił najwyższą cenę.

Historia arsenału z ulicy Łaziennej jest naprawdę niesamowita, a im bardziej się w nią człowiek zagłębia i im więcej dowiaduje, tym powodów do zdumienia ma więcej. Dzieje tej niezwykłej pamiątki z czasów wojny, oraz tragiczne losy związanych z nią ludzi, możemy poznawać m.in. dzięki Gabrieli Janas, współwłaścicielki i zarządcy kamienicy przy ul. Łaziennej 32. Świadoma wagi znaleziska pani Gabriela poinformowała o nim wszystkie służby, a później apelowała, aby broń trafiła do toruńskiego muzeum. Tak się właśnie stało. Kilka dni temu pistolety i rewolwery opuściły pracownię konserwacji i trafiły do Muzeum Twierdzy Toruń. W środę 28 września po raz pierwszy zostaną wystawione na widok publiczny.

O pistoletach i rewolwerach, ludziach, którzy je ukryli oraz o tym, dlaczego broń pozostała w ukryciu do 2020 roku, opowiedzą Marcin Orłowski oraz Łukasz Skoczek, specjalista od broni palnej, pracownik Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy. Spotkanie rozpocznie się o godz. 17.30. Muzeum Twierdzy Toruń znajduje się w Koszarach Bramy Chełmińskiej przy Wałach gen. Sikorskiego 23 (w sąsiedztwie dworca autobusowego). Wstęp wolny.