Lektury obowiązkowe na maturze 2022. Lista aktualnych lektur szkolnych. Uczniowie liceów i techników muszą je znać

W szkołach ponadpodstawowych uczniowie mogą wybrać jedną z dwóch ścieżek: podstawową i rozszerzoną. W zależności od tego, na którą z nich się zdecydują, będą na zajęciach omawiać różne utwory.

Jeżeli chodzi o zmiany w liście lektur w szkołach ponadpodstawowych na poziomie ponadpodstawowym, to z lektur obowiązkowych zostały usunięte wybrane wiersze Marcina Świetlickiego, dodano zaś poniższe pozycje:

• "Kronika Książąt Polskich" oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski;
• "Listy do Matki" Juliusz Słowacki (fragmenty);
• "Listy z podróży do Ameryki" Henryk Sienkiewicz (fragmenty);
• "Ludzie bezdomni" Stefan Żeromski;
• wybór wierszy Ryszard Krynicki i Adam Zagajewski;
• "Raport Witolda" Witold Pilecki;
• "Anus mundi" Wiesław Kielar;
• "Wspomnienia z Wołynia 1917-1919" Zofia Kossak-Szczucka;
• wybrane opowiadanie Jarosław Iwaszkiewicz;
• "Władca Pierścieni. Drużyna Pierścienia" J.R.R. Tolkien.

W przypadku zakresu rozszerzonego z lektur obowiązkowych usunięto następujące utwory:

• „Mitologia, część II Rzym" Jan Parandowski;
• "Wielki testament" Francois Villon (fragment);
• "Żywoty świętych" Piotr Skarga (fragmenty).

Na poziome rozszerzonym dodano z kolei lektury:

• „Błogosławiona wina" Zofii Kossak-Szczuckiej;
• "Mocni ludzie", "Ludzie, zwierzęta, bogowie" Ferdynand Antoni Ossendowski;
• "Przekroczyć próg nadziei", "Tryptyk rzymski", "Pamięć i tożsamość", "Fides et ratio" Jan Paweł II (fragmenty każdego z utworów);
• "Przed sklepem jubilera" Karol Wojtyła;
• "Zapiski więzienne" Stefan Wyszyński;
• "Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim" Pawła Zuchniewicza.

Z zalecanych dzieł filmowych usunięto dwie pozycje:

• „Apocalypsis cum figuris”, reż. Jerzy Grotowski;
• „Zezowate szczęście”, reż. Andrzej Munk.

Dodano zaś „Przerwanie działań wojennych” w reż. Juliusza Machulskiego.

Poniżej przedstawiamy pełną listę lektur obowiązkowych dla liceów i techników obowiązującą od roku szkolnego 2021/2022 w zakresie podstawowym:

• "Biblia" – w tym fragmenty "Księgi Rodzaju", "Księgi Hioba", "Księgi Koheleta", "Pieśni nad Pieśniami", "Księgi Psalmów", "Apokalipsy wg św. Jana"
• Jan Parandowski "Mitologia", część I "Grecja"
• Homer – "Iliada" (fragmenty), "Odyseja" (fragmenty)
• Sofokles "Antygona"
• Horacy – wybrane utwory
• "Bogurodzica"
• "Lament świętokrzyski" (fragmenty)
• "Legenda o św. Aleksym" (fragmenty)
• "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią" (fragmenty)
• "Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu" (fragmenty)
• "Pieśń o Rolandzie" (fragmenty)
• Gall Anonim "Kronika polska" (fragmenty)
• Dante Alighieri "Boska komedia" (fragmenty)
• Jan Kochanowski – wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47; tren IX, X, XI, XIX, "Odprawa posłów greckich"
• Piotr Skarga "Kazania sejmowe" (fragmenty)
• wybrane wiersze następujących poetów: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński
• Jan Chryzostom Pasek "Pamiętniki" (fragmenty)
• William Szekspir "Makbet", "Romeo i Julia"
• Molier "Skąpiec"
• Ignacy Krasicki "Hymn do miłości ojczyzny", wybrane satyry
• Franciszek Karpiński – wybór sielanek i liryki religijnej
• Adam Mickiewicz – "Oda do młodości", wybrane ballady, w tym "Romantyczność", wybrane sonety z cyklu "Sonety krymskie" oraz inne wiersze, "Konrad Wallenrod", "Dziady cz. III"
• Juliusz Słowacki – "Kordian", wybrane wiersze, w tym "Grób Agamemnona" (fragmenty), "Testament mój"
• Zygmunt Krasiński "Nie-Boska komedia"
• Cyprian Kamil Norwid – wybrane wiersze
• Bolesław Prus – "Lalka", "Z legend dawnego Egiptu"
• Eliza Orzeszkowa "Gloria victis"
• Henryk Sienkiewicz "Potop"
• Adam Asnyk – wybór wierszy
• Fiodor Dostojewski "Zbrodnia i kara"
• wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer Leopold Staff
• Stanisław Wyspiański "Wesele"
• Władysław Stanisław Reymont "Chłopi" tom I – "Jesień"
• Stefan Żeromski – "Rozdziobią nas kruki, wrony…", "Przedwiośnie"
• Witold Gombrowicz "Ferdydurke" (fragmenty)
• wybrane wiersze następujących poetów: Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczówna, Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy
• Tadeusz Borowski – "Proszę państwa do gazu", "Ludzie, którzy szli"
• Gustaw Herling-Grudziński – "Inny świat"
• Hanna Krall "Zdążyć przed Panem Bogiem"
• wybrane wiersze następujących poetów: Stanisław Baliński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz, wybrane wiersze, w tym z tomu "Ocalenie", oraz "Traktat moralny" (fragmenty), Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, wybrane wiersze, w tym z tomów "Pan Cogito" oraz "Raport z oblężonego miasta", Halina Poświatowska, Stanisław Barańczak, Jan Polkowski, Wojciech Wencel
• Albert Camus "Dżuma"
• George Orwell "Rok 1984"
• Józef Mackiewicz "Droga donikąd" (fragmenty)
• Sławomir Mrożek "Tango"
• Marek Nowakowski – "Raport o stanie wojennym" (wybrane opowiadanie), "Górą »Edek«" (z tomu "Prawo prerii")
• Jacek Dukaj "Katedra" (z tomu "W kraju niewiernych")
• Antoni Libera "Madame"
• Andrzej Stasiuk "Miejsce" (z tomu "Opowieści galicyjskie")
• Olga Tokarczuk "Profesor Andrews w Warszawie" (z tomu "Gra na wielu bębenkach")
• Ryszard Kapuściński "Podróże z Herodotem" (fragmenty)
• wybrane utwory okresu stanu wojennego, powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów, a także utwory w wykonaniu Ewy Demarczyk.

Uczniowie, którzy uczą się języka polskiego w zakresie rozszerzonym zobowiązani są do tego, by znać wszystkie obowiązkowe lektury z zakresu podstawowego, a także lektury obowiązkowe "na rozszerzeniu". Poniżej znajduje się lista tych drugich:

• Arystoteles "Poetyka", "Retoryka" (fragmenty)
• Platon "Państwo" (fragmenty)
• Arystofanes "Chmury"
• Wergiliusz "Eneida" (fragmenty)
• św. Augustyn "Wyznania" (fragmenty)
• św. Tomasz z Akwinu "Summa teologiczna" (fragmenty)
• François Rabelais "Gargantua i Pantagruel" (fragmenty)
• Michel de Montaigne "Próby", (fragmenty)
• Jan Kochanowski – Treny (jako cykl poetycki)
• William Szekspir "Hamlet"
• wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej, w tym wybrane wiersze angielskich poetów jezior
• Juliusz Słowacki "Lilla Weneda"
• Cyprian Kamil Norwid – "Bema pamięci żałobny rapsod", "Fortepian Szopena", "Czarne kwiaty" (fragmenty), "Promethidion" (fragmenty)
• realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac "Ojciec Goriot" lub Charles Dickens "Klub Pickwicka", lub Mikołaj Gogol "Martwe dusze", lub Gustaw Flaubert "Pani Bovary")
• Stanisław Wyspiański "Noc listopadowa"
• Franz Kafka "Proces" (fragmenty)
• Michaił Bułhakow "Mistrz i Małgorzata"
• Stanisław Ignacy Witkiewicz "Szewcy"
• Bruno Schulz – wybrane opowiadania z tomu "Sklepy cynamonowe"
• Jorge Luis Borges – wybrane opowiadanie
• Sławomir Mrożek – wybrane opowiadania
• Tadeusz Konwicki "Mała apokalipsa"
• Janusz Głowacki "Antygona w Nowym Jorku"
• wybrane eseje następujących autorów: Jerzego Stempowskiego, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta, Zygmunta Kubiaka, Jarosława Marka Rymkiewicza (co najmniej po jednym utworze)
• wybrane teksty z aktualnych numerów miesięczników oraz kwartalników literackich i kulturalnych.

Uczniowie mogą zapoznać się też z lekturami uzupełniającymi. W każdej klasie omówione powinny być dwie pozycje (w całości lub we fragmentach). Poniżej przedstawiamy listę lektur uzupełniających dla liceum i technikum w zakresie podstawowym:

• Sofokles "Król Edyp"
• "Kronika Książąt Polskich" oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski
• Mikołaj z Wilkowiecka "Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" (fragmenty)
• "Dzieje Tristana i Izoldy" (fragmenty)
• Giovanni Boccaccio "Sokół"
• Mikołaj Rej "Żywot człowieka poczciwego" (fragmenty)
• Andrzej Frycz Modrzewski "O poprawie Rzeczypospolitej" (fragmenty)
• Miguel de Cervantes y Saavedra "Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy" (fragmenty)
• Wespazjan Kochowski "Psalmodia polska" (wybór psalmów)
• Wacław Potocki "Transakcja wojny chocimskiej", (fragmenty z części I)
• Ignacy Krasicki "Monachomachia" (fragmenty)
• Stanisław Trembecki – wybrane utwory
• Franciszek Kniaźnin – wybrane utwory
• Jędrzej Kitowicz "Opis obyczajów za czasów panowania Augusta III" (fragmenty)
• Julian Ursyn Niemcewicz "Powrót posła"
• Stanisław Staszic "Przestrogi dla Polski" (fragmenty)
• Juliusz Słowacki "Beniowski" (fragmenty)
• Aleksander Fredro "Śluby panieńskie"
• Johann Wolfgang Goethe – "Cierpienia młodego Wertera" (fragmenty), "Faust" (fragmenty)
• George Byron "Giaur" (fragmenty)
• Adam Mickiewicz "Dziady cz. IV"
• Juliusz Słowacki "Listy do Matki" (fragmenty)
• Eliza Orzeszkowa "Nad Niemnem"
• Maria Konopnicka – wybór wierszy
• Henryk Sienkiewicz "Listy z podróży do Ameryki" (fragmenty)
• Stefan Żeromski "Echa leśne", "Ludzie bezdomni"
• Zofia Nałkowska "Granica"
• Tadeusz Peiper – wybór wierszy
• Joseph Conrad "Lord Jim";
• Anna Kamieńska, Anna Świrszczyńska, Julia Hartwig, Stanisław Grochowiak, Ryszard Krynicki, Edward Stachura, Adam Zagajewski, wybór wierszy
• Kazimierz Moczarski "Rozmowy z katem" (fragmenty)
• Zofia Nałkowska "Przy torze kolejowym" (z tomu "Medaliony")
• Witold Pilecki "Raport Witolda"
• Wiesław Kielar "Anus mundi"
• Jan Józef Szczepański "Święty"
• Zofia Kossak-Szczucka, "Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919"
• Tadeusz Różewicz "Kartoteka"
• Józef Czapski "Na nieludzkiej ziemi" (fragmenty)
• Leopold Tyrmand "Dziennik 1954" (fragmenty)
• Jarosław Iwaszkiewicz – wybrane opowiadanie
• Stanisław Lem "Wizja lokalna"
• John Ronald Reuel Tolkien "Władca pierścieni. Drużyna pierścienia"
• Samuel Beckett "Czekając na Godota"
• Friedrich Dürrenmatt "Wizyta starszej pani"
• Eugene Ionesco "Lekcja" lub inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela.

Z kolei na liście lektur uzupełniających dla szkół ponadpodstawowych w zakresie rozszerzonym znalazły się następujące pozycje:

• Erazm z Rotterdamu "Pochwała głupoty" (fragmenty)
• Tomasz Morus "Utopia" (fragmenty)
• Pedro Calderon de la Barca "Życie snem"
• Wolter "Kandyd" (fragmenty)
• Jean Jacques Rousseau "Nowa Heloiza" (fragmenty)
• wybrane utwory epickie okresu romantyzmu: Józef Ignacy Kraszewski, "Stara baśń", Victor Hugo "Nędznicy", Edgar Allan Poe – wybrane opowiadanie
• Henryk Rzewuski "Pamiątki Soplicy" (fragmenty)
• Władysław Stanisław Reymont "Chłopi" tom II "Zima"
• Aldous Huxley "Nowy wspaniały świat"
• Gabriela Zapolska "Moralność pani Dulskiej"
• Gustaw Herling-Grudziński "Wieża"
• Florian Czarnyszewicz "Nadberezyńcy"
• Bohumil Hrabal – wybrane opowiadania
• Wiesław Myśliwski "Widnokrąg"
• Julian Stryjkowski "Austeria"
• Umberto Eco "Imię róży"
• Zofia Kossak-Szczucka "Błogosławiona wina"
• Ferdynand Ossendowski – "Mocni ludzie", "Ludzie, zwierzęta, bogowie"
• Krystyna Lubieniecka-Baraniak "Gdy brat staje się katem"
• wybrane wiersze poetów polskich i obcych
• wybrana powieść polska i obca z XX lub XXI wieku
• wybrany dramat polski i obcy z XX lub XXI wieku
• Jan Paweł II – "Przekroczyć próg nadziei" (fragmenty), "Tryptyk rzymski", "Pamięć i tożsamość" (fragmenty), "Fides et ratio" (fragmenty)
• Karol Wojtyła "Przed sklepem jubilera"
• Stefan Wyszyński "Zapiski więzienne"
• Paweł Zuchniewicz "Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim" lub inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela.

Lista lektur obowiązkowych na maturze jest ważna dla każdego ucznia, który chce przystąpić do egzaminu dojrzałości. Są to tzw. lektury z gwiazdką lub lektury ogwiazdkowane. Należą do nich, zarówno pozycje, które omawiane były w ostatnich klasach szkoły podstawowej, jak i te z ponadpodstawowego etapu nauczania.

Oto lista lektur obowiązkowych na maturze 2022 (wcześniejszy etap nauki):

• Wybrane fraszki, Treny (V, VII i VIII) Jan Kochanowski;
• Wybrane bajki Ignacy Krasicki;
• „Zemsta” Aleksander Fredro;
• „Dziady cz. II” Adam Mickiewicz;
• Wybrana powieść historyczna („Quo vadis”, „Krzyżacy” lub „Potop”);
• Wiersze wybranych poetów.

A także lista lektur obowiązkowych na maturze 2022 (liceum i technikum):

• „Bogurodzica”;
• Wybrane pieśni, treny (inne niż na wcześniejszym etapie nauki) i psalm Jan Kochanowski;
• „Dziadów cz. III”, „Pan Tadeusz” Adam Mickiewicz;
• „Lalka” Bolesław Prus;
• „Wesele” Stanisław Wyspiański;
• Wybrane opowiadanie Bruno Schulz;
• „Ferdydurke” (w całości lub części) Witold Gombrowicz;
• Wiersze wybranych poetów.

Wszystkie informacje przedstawiające wymagania maturalne z j.polskiego znajdują się na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.