Major Zawada do rejestru

W Toruniu od lat kwestuje się na ratowanie cennych nagrobków, żaden z nich nie jest jednak indywidualnie wpisany do rejestru zabytków. Jako pierwszy pojawi się na liście nagrobek z nekropolii garnizonowej.

<!** Image 3 align=none alt="Image 181716" sub="Cmentarz Garnizonowy jest jedną z najcenniejszych toruńskich nekropolii. Niebawem będzie mógł się pochwalić pierwszym w mieście pomnikiem nagrobnym wpisanym do rejestru zabytków Fot.: Adam Zakrzewski">Święty Jerzy zostanie zdetronizowany. Bez obaw jednak, smok nie powstanie i nie rzuci się z wyszczerzonymi kłami na swojego pogromcę. To cmentarz św. Jerzego przestanie być najbardziej zauważalnym starym cmentarzem Torunia. W przyszłym roku z jego cienia zacznie wychodzić nekropolia garnizonowa, którą od przyszłego roku czeka remont. Skorzystają z niego ogrodzenie, brama, alejki, zyskają również pomniki.

- Prowadzimy z konserwatorami konsultacje dotyczące m.in. krzyża stojącego w centrum cmentarza - mówi Wojciech Świtalski, prezes zarządzającej miejskimi nekropoliami spółki Urbitor. - Poza tym przygotowujemy listę cennych nagrobków, którymi nikt już się nie opiekuje.

<!** reklama>Przy okazji okazało się, że choć stare toruńskie cmentarze widnieją w spisie zabytków, to żaden ze stojących na ich terenie pomników nie jest tam wpisany indywidualnie. Pierwszy trafi na listę grobowiec majora Filipa Zawady, wniosek w tej sprawie trafi niebawem z toruńskiego Urzędu Miasta na biurko wojewódzkiego konserwatora zabytków.

- Pomnik jest ciekawy i cenny, poza tym sam spoczywający pod nim oficer również był kimś wyjątkowym - tłumaczy Szczepan Burak, dyrektor magistrackiego Wydziału Środowiska i Zieleni, który również bierze udział w przygotowaniu cmentarnych porządków. - Major został odznaczony orderem Virtuti Militari, po pierwszej wojnie światowej był między innymi polskim konsulem we Francji.

<!** Image 4 align=none alt="Image 181716" sub="Fot.: Adam Zakrzewski">Opiekunowie miejskich cmentarzy mają przygotować spis innych nagrobków, jakie warto będzie wpisać na listę zabytków. Bardzo możliwe więc, że nobilitowane w ten sposób pomnikowe grono szybko się na Cmentarzu Garnizonowym powiększy. Jest on przecież pełen niezwykle ciekawych przykładów, głównie przedwojennej architektury cmentarnej, jakich na pozostałych toruńskich nekropoliach próżno szukać. Sławnych nazwisk również na kamieniach przy ulicy Grudziądzkiej nie brakuje. Informacje o nich i ich posiadaczach w przyszłości będzie można przeczytać na specjalnej tablicy.

Stulecia i setki tysięcy złotych

• Nekropolia powstała w pierwszej połowie XIX wieku. Spoczywają na niej żołnierze toruńskiego garnizonu z rodzinami, a także jeńcy przetrzymywani w mieście podczas różnych wojen.
• Renowacja cmentarza ma pochłonąć co najmniej 700 tys. zł.