Miejsca pamięci zaniedbanej

Czytelnicy dzwonią do nas, piszą i nie kryją oburzenia. Mają rację! Wygląda na to, że magistrat o jednym z najważniejszych w Toruniu miejsc pamięci narodowej już nie pamięta. Zresztą nie tylko o nim.

<!** Image 3 align=none alt="Image 195376" sub="Cmentarz ofiar Barbarki leży na uboczu, jednak mimo tego jest miejscem pamięci, o którym się rzeczywiście pamięta [Fot.: Jacek Smarz]">- Z żalem zauważyłam, że ostatnimi laty magistrat, jak i ludzie, zapomnieli o Forcie VII, mieszczącym się przy ulicy Polnej. Nikt o tę pamiątkę historii nie dba - pisała jedna z naszych Czytelniczek, gdy niedawno, wspólnie z Towarzystwem Miłośników Torunia szukaliśmy tego, co w mieście ciekawe, ale zapomniane i niedocenione.

<!** reklama>Kilka jeszcze bardziej smutnych refleksji dostaliśmy także po hucznej ceremonii odsłonięcia pomnika generała Józefa Hallera. Zgoda, władze Torunia lubią przecinać wstęgi pod nowymi obeliskami, a jak im wychodzi troska o miejsca pamięci narodowej? 30 sierpnia, a więc tuż przed rocznicą wybuchu II wojny światowej, postanowiliśmy kilka z nich odwiedzić.

<!** Image 4 align=none alt="Image 195376" sub="O Forcie VII miasto podobno również pamięta, od lat nie może jednak zrobić nic, by te miejsce przestało mu przynosić wstyd [Fot.: Jacek Smarz]">Zaczęliśmy właśnie od Fortu VII, czyli symbolu tragedii 1939 roku. Symbolem tragedii jest on nadal, choć tym razem jest to dramat zupełnie innego rodzaju. Wstyd i strach tu przychodzić! Do miejsca pamięci o dawnym więzieniu Gestapo, w którym okupanci uwięzili półtora tysiąca osób, skąd część z nich została przewieziona na miejsce kaźni do Barbarki, wiedzie droga składająca się z samych dziur.

<!** Image 5 align=none alt="Image 195376" sub="Pod tablicą przy młynach na Kościuszki czasami palą się znicze. Oświetlają to, czego nie widać, ponieważ dawno zarosło [Fot.: Szymon Spandowski]">Na miejscu ewentualnych potomków więźniów, gdyby ktoś z nich zdecydował się tu przyjść, przywitają betonowe kikuty wielkiego znicza, dawno już ogołoconego ze wszystkiego, co tylko można oddać na złom. W fosie, obok tzw. ściany śmierci, znajduje się tablica z nieaktualnym i niemal całkowicie zatartym napisem. Śladów po zniczach nie ma, jest za to sporo puszek po piwie, rozbitych butelek i innych śmieci. Ponurą ilustrację miejskiej troski o - powtórzmy - jedno z najważniejszych miejsc pamięci narodowej w Toruniu, dopełniają jeszcze pokrywające ściany bazgroły.

Wczoraj wysłaliśmy do magistratu kilka pytań dotyczących teraźniejszości i przyszłości tego miejsca. Odpowiedzi się nie doczekaliśmy, mają pojawić się dzisiaj. Bardzo na nie liczymy, jeszcze bardziej mamy nadzieję, że miasto wreszcie zacznie działać, by tę plamę na swoim honorze zetrzeć. Z Fortem VII jest problem, ponieważ nie należy on do miasta, jednak w tak ważnej sprawie magistrat powinien dojść do porozumienia z właścicielami obiektu.

Wygląd dawnej katowni Gestapo woła dziś o pomstę do nieba, miejsce straceń więźniów Fortu VII na Barbarce prezentuje się natomiast zupełnie inaczej. Gdy wczoraj tam dotarliśmy, pracownicy zarządzającymi toruńskimi cmentarzami firmy Urbitor właśnie poprawiali bruk przed pomnikiem.

- Drobne porządki, które zresztą są prowadzone na bieżąco - mówi Wojciech Świtalski, prezes Urbitora.

Inny świat! Tablice informacyjne, pomniki, alejki. Podobnie jak Fort VII cmentarz również jest położony na uboczu, jednak wygląda godnie.

Takie tablice informacyjne można też zobaczyć na trzech cmentarzach komunalnych, które wszystkie są miejscami pamięci narodowej. Poszukiwanie czegoś takiego w rejonie młynów przy ulicy Grudziądzkiej jest już jednak bezcelowe. Wisi tam tablica ku czci 70 polskich zakładników rozstrzelanych przez Niemców w odwecie za podpalenie przez ruch oporu młyna w maju 1941 roku. Tak bardzo jednak zarosła, że jest niewidoczna.