Młodych naukowców pozostaje na uczelniach wielu, ale większość nie kończy studiów doktoratem - twierdzi NIK

[break]
Najwyższa Izba Kontroli zbadała skuteczność kształcenia na studiach doktoranckich w sumie w 82 ośrodkach naukowych i uczelniach, także na UMK. Okazuje się, że uczelnie masowo kształcą doktorantów, ale zaskakująco mało z nich kończy studia doktoratem. Na studiach humanistycznych i społecznych ledwo 26 procent, na medycznych i ścisłych - 66 procent. Na UMK tak źle nie jest. Uczelnia jest w dziesiątce tych o najwyższej skuteczności kształcenia. Doktoratów broni średnio 48 procent, na Collegium Medicum UMK - 75 proc. doktorantów.

- Trudno jest pogodzić pracę, wychowanie dziecka z karierą naukową. Do tego, gdy dałam jasny sygnał, że nie zamierzam zostawać na uczelni, bo zależało mi wyłącznie na podwyższeniu swoich kompetencji zawodowych, zaangażowanie promotora mojego doktoratu delikatnie mówiąc osłabło - przyznaje była już doktorantka UMK z wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania. Zderzenie aspiracji życiowych i realiów odsłania tylko część prawdy o powodach rezygnacji doktorantów.

Darmowy pracownik

NIK potwierdził to, o czym od dłuższego czasu słychać w tym środowisku.

Bardzo zdolny i niemajętny doktorant na studiach UMK może dostać nawet 4 tys. złotych co miesiąc na rękę. - Ewa Walusiak-Bednarek, UMK

- Jesteśmy tanią siłą roboczą na uczelni, a doktorat na rynku pracy jest częściej kulą u nogi niż powodem do chwały - mówią od dawna, a raport NIK to potwierdza. Wraz ze wzrostem liczby studentów studiów doktoranckich spadła liczba najmłodszych pracowników naukowych na uczelnianych etatach. Chodzi o etaty asystentów (inna możliwość uzyskania doktoratu). Obecnie doktoranci pełnią te same funkcje co asystenci - prowadzą ćwiczenia ze studentami (wspomagają też prace zespołów badawczych), za darmo. Na UMK w ramach studenckich praktyk.

Pan doktor szuka pracy

„Dr” przed nazwiskiem nie ułatwia też - co wielu sądziło - znalezienia lepszej pracy. Badania potrzeb polskiej gospodarki nie wykazują, żeby pracodawcy byli szczególnie zainteresowani zatrudnianiem pracowników ze stopniem doktora - pisze w swoim raporcie NIK. Młodych zniechęca też do studiów zbyt niskie stypendium doktoranckie, na które liczyć może tylko część studiujących - na UMK około połowa studentów. W zależności od uczelni mogą liczyć na wsparcie rzędu 900 zł - 2 tys. zł stypendium miesięcznie, o ile się na nie załapią.

Na UMK przekonują, że zdolny i niemajętny doktorant ma szansę na dużo więcej, nawet 4 tysiące złotych na rękę. Wyliczają -1500 złotych stypendium doktoranckiego, 830 stypendium tzw. projakościowego dla 30 proc. najlepszych oraz stypendia socjalne - 1000 zł dla najlepszych i 520 zł socjalnego dla najbiedniejszych. Wszystkie, poza ostatnim, przyznawane są w konkursach, korzystają z nich przede wszystkim ci, dla których doktorat jest początkiem naukowej kariery na uczelni. I tu spore zaskoczenie - większość wcale nie ma zamiaru zostawać na uczelni.

Drogi panie doktorze...

W opinii rektorów i dyrektorów skontrolowanych przez NIK ośrodków i uczelni, od 60 do 80 procent doktorantów nie wiąże przyszłości z karierą akademicką, studia traktując jak podwyższenie kompetencji zawodowych na rynku pracy. Sęk w tym, że uczelnie kształcą badaczy i nauczycieli akademickich. Poczucie nieadekwatności treści nauczania do oczekiwań doktorantów musi być więc powszechne w tej grupie. Co dalej?

Na systemie masowych studiów na pewno zyskują uczelnie. Wysokość dotacji dydaktycznej zależy przecież od liczby doktorantów. Coraz głośniej słychać: a gdyby tak uzależnić ją nie tylko od liczby studentów, ale też obronionych doktoratów?