Młyn Wiedzy w Forcie św. Jakuba?

Czego można doświadczyć dziś w toruńskim Forcie Świętego Jakuba? Delikatnie mówiąc - niczego dobrego. Zabytkowa warownia idealnie nadaje się do tego, aby w jej mrocznych i zdewastowanych wnętrzach kręcić horrory lub wystawić „Piekło” Dantego. Napis „Ci, którzy tu wchodzicie, porzućcie wszelkie nadzieje”, jaki u mistrza Alighieri znajdował się nad bramą piekła, idealnie do toruńskiego fortu pasuje. Wychodki na korytarzach, brud, wszechobecna wilgoć i szczury. O panujących w „Belwederze” warunkach, oraz o gehennie jego mieszkańców, wiele razy już zresztą pisaliśmy.

Wzniesiona w pierwszej połowie XIX wieku warownia znajduje się w katastrofalnym stanie, chociaż jest prawdziwą fortyfikacyjną perłą. Na jej projektach widnieje m.in. podpis Karola Fryderyka Schinkla, jednego z najwybitniejszych architektów tamtych czasów. Cóż z tego, skoro na zagospodarowanie fortu od lat brakuje pomysłu, a przede wszystkim - pieniędzy. Być może pojawiło się światełko nadziei. Władze miasta powołały właśnie zespół, który ma przygotować plan adaptacji fortu na cele kulturalne.

Co dalej z toruńskim fortem?

- Obecna perspektywa finansowa przewiduje niestety wąskie możliwości pozyskania środków europejskich na wymagające dużych nakładów projekty ochrony dziedzictwa kulturowego, tym niemniej takie możliwości są wciąż poszukiwane - mówi Anna Kulbicka-Tondel, rzeczniczka prezydenta miasta. - W tym celu powołano zespół do spraw przygotowania projektu „Fort Doświadczeń - adaptacja zabytkowego budynku Fortu św. Jakuba w Toruniu na cele kulturalne”, w składzie umożliwiającym opracowanie wieloaspektowej koncepcji wykorzystania historycznej budowli na potrzeby prowadzenia nowoczesnej działalności kulturalnej.

Czytaj takżeCzytaj również: W Koszarach Bramy Chełmińskiej ma powstać Muzeum Twierdzy Toruń.

Szefem 11-osobowego zespołu został wiceprezydent Zbigniew Rasielewski. W grupie, poza Mają Lewandowską-Robak, szefową magistrackiego Wydziału Rozwoju i Programowania Europejskiego, opiekunką miejskich zabytków Mirosławą Romaniszyn, znalazła się również Monika Wiśniewska, szefowa toruńskiego Centrum Nowoczesności. Kierowany przez nią, a stworzony z inicjatywy gospodarzy miasta, Młyn Wiedzy jest idealnym przykładem tego, jak z wielkim powodzeniem można wykorzystywać do nowych celów mury wiekowych budowli. Przy okazji warto dodać, że w Gdańsku, podobne do toruńskiego centrum nauki, działa w Forcie Góry Gradowej.

A może jednak sprzedać?

Na szczegóły dotyczące przyszłej roli warowni górującej nad Jakubskim Przedmieściem będziemy musieli jeszcze poczekać.
Być może zresztą losy fortu potoczą się zupełnie inaczej. Zabytkiem podobno interesuje się jakiś przedsiębiorca gotowy zainwestować spore pieniądze, aby w „Belwederze” utworzyć luksusowy hotel.

- W chwili obecnej los fortu nie jest jeszcze przesądzony - mówi Anna Kulbicka-Tondel. - Każdy przejaw zainteresowania obiektem ze strony inwestorów zewnętrznych będzie brany pod uwagę i wnikliwie analizowany.

Inwestorzy zainteresowani Fortem Świętego Jakuba już się jednak na jego horyzoncie pojawiali. Jak dotąd ze sprzedaży warowni, chociażby za symboliczną złotówkę, ale pod warunkiem solidnego i gruntownego remontu, nic nie wyszło.
Trudno myśleć poważnie o podpisywaniu umów w sytuacji, gdy w forcie wciąż mieszkają ludzie. W warunkach, jakie nawet w czasach budowy fortu były uważane za beznadziejne.

Zobacz także: Tajemnica kamienicy Wollenbergów