Nie bój się profilaktyki

W naszym regionie od lat prowadzone są programy profilaktyki onkologicznej. Zacznijmy może od przypomnienia, do kogo są one skierowane?
Program wczesnego wykrywania raka piersi skierowany jest do pacjentek w wieku 50-69 lat, które raz na 24 miesiące mogą bezpłatnie i bez skierowania wykonać badanie mammograficzne w jednej z 12 stacjonarnych pracowni w Bydgoszczy, Toruniu, Włocławku, Inowrocławiu i kilku mniejszych miejscowościach. Ponadto NFZ podpisał umowę na badania mobilne z Centrum Onkologii i firmą Lux Med, która dysponuje flotą kilkunastu mammobusów, dzięki czemu docieramy z badaniami nawet do bardzo odległych gmin. I fakt, że kobiety uczestniczą w tych badaniach, zrewolucjonizował wręcz sposób leczenia pacjentek z rakiem piersi. Wczesne wykrycie oznacza, że te pacjentki nie muszą być poddane mastektomii. Leczy się je z użyciem tzw. technik oszczędzających. Po usunięciu guza, pierś się naświetla i w wielu przypadkach, dzięki nowej procedurze, nie trzeba usuwać też węzłów chłonnych.

Jak wiele kobiet korzysta z mammografii?
Obecnie w Polsce przebadane jest około 45 procent pacjentek. To wciąż za mało, bo chcielibyśmy osiągnąć wskaźnik 70-75 procent. W województwie kujawsko-pomorskim jesteśmy trochę poniżej tej średniej, mamy około 40 proc. i tym samym zajmujemy dopiero 12 miejsce w Polsce. Ciągle jest u nas dość duży opór u pacjentek, które czują irracjonalny strach przed badaniem. Obawiają się, że wykryje ono zmiany nowotworowe, tak, jakby to, że się nie przebadają, oznaczało, że będą zdrowe. To błędne myślenie, przez które wiele pań zgłasza się do lekarza dopiero wtedy, gdy już niewiele możemy pomóc. Aby je uspokoić przypomnę, że na spośród 1000 pań przebadanych mammografem, tylko 50 otrzyma wezwanie do dalszej diagnostyki, a tylko 5 dowie się, że ma raka. Z kolei na 1000 badań cytologicznych tylko 30 otrzyma wezwanie i u 3 wykryjemy raka.

[div=pull-center][img=200px]http://m.7dni.pl/2016/02/orig/72b45-343913.jpg[/img][/div]

Właśnie, proszę powiedzieć, jak wygląda realizacja programu profilaktyki raka szyjki macicy?
Skierowany jest on do pacjentek w wieku 25-59 lat. NFZ podpisał umowę z ponad 200 gabinetami ginekologicznymi w województwie, w których raz na 36 miesięcy pacjentka może również bezpłatnie i bez skierowania przyjść na badania cytologiczne. Do tej pory z programu skorzystało 25 proc. pacjentek. Zdawać by się mogło, że to niewiele, ale jeśli sprawdzimy, ile pań ogólnie posiada aktualne badanie cytologiczne, to okazuje się, że jest ich blisko 50 proc. A to dlatego, że badania cytologiczne są wykonywane nie tylko w programie, ale również w trakcie rutynowych kontroli ginekologicznych. Jeżeli dodamy do tego również badania z pionu prywatnego, to można przyjąć, że przynajmniej 60 proc. pacjentek legitymuje się aktualnym badaniem cytologicznym i to jest już bardziej optymistyczne. Po dziesięciu latach trwania tego programu, okazuje się, że jesteśmy pod tym względem niemal na poziomie skandynawskim. Tutaj widzę wielką zasługę NFZ, który co roku przeznacza środki na badania profilaktyczne w programie, nie ograniczając limitów. Powinniśmy jednak wspólnie dołożyć starań, aby badań wykonywanych poza programem było jak najmniej.

Sporo mówi się również o profilaktyce raka jelita grubego…
Tak, z tą różnicą, że profilaktyka raka grubego finansowana jest przez Ministerstwo Zdrowia, a nie NFZ. Opiera się ona o wykonywanie kolonoskopii, czyli endoskopowego badania jelita grubego. Jest to program przeznaczony dla pacjentów w wieku 50-65 lat, którzy mogą bezpłatnie wykonywać to badanie raz na dziesięć lat.

A jak ocenia Pan realizację tych programów z punktu widzenia ośrodka koordynującego?
To milowy krok w profilaktyce, na który środowisko medyczne czekało długie lata. Kończymy właśnie dziesięciolecie programów, bo działania te zostały rozpoczęte w 2006 roku. Od tego czasu zaobserwowaliśmy już pierwsze zmiany wskaźników, co potwierdza sens prowadzenia programów. Mówię o spadku umieralności i znacznym wzroście wykrywalności nowotworów w stadium przedinwazyjnym. Największym problemem wciąż pozostaje rekrutacja, dlatego wspólnie z Narodowym Funduszem Zdrowia prowadzimy wiele działań zachęcających panie do korzystania z badań. Ale nie apelujemy tylko do pań, także do panów, by zadbali o zdrowie swoich partnerek. Idzie wiosna, niedługo Dzień Kobiet, niech on będzie Dniem Zdrowych Kobiet. Pozostaje więc życzyć Paniom wszystkiego dobrego i może warto zasugerować, że najlepszym upominkiem będzie dobry wynik badania profilaktycznego.

Dr Tomasz Mierzwa

koordynator Zakładu Profilaktyki i Promocji Zdrowia Centrum Onkologii w Bydgoszczy

[div=pull-center][img=200px]http://m.7dni.pl/2016/02/orig/53ac7-343914.jpg[/img][/div]