Nie tylko dla smaku

<!** Image 3 align=none alt="Image 221721" sub="Co roku wielu regionalnych rarytasów można skosztować w ramach Festiwalu Smaku w Grucznie [Fot.: Adam Zakrzewski]">Kto skusił się już na ruchańca, przesadził z księżycówką albo przeżył miłe spotkanie z kujawskim brukowcem? Ten ostatni dołączył właśnie do ministerialnej Listy Produktów Tradycyjnych.

Ciasto piernikowe, przełożone powidłami z widocznymi na wierzchu kulkami z ciasta piernikowego. Nie trzeba się nawet za bardzo nad nim pochylać, aby uchwycić ten charakterystyczny korzenny zapach. Z nutą cynamonu, goździków oraz karmelu. Choć w Polsce najbardziej znanym ośrodkiem piernikarskim był Toruń, to nie oznacza, że mieszkańcy innych miejscowości nie próbowali stworzyć dla siebie namiastki takich specjałów. Używając do tego tańszych i dostępniejszych przypraw. Właśnie tak w okolicach Inowrocławia narodził się przepis na brukowiec kujawski, który wypiekany jest z okazji Bożego Narodzenia.

Na stole od 25 lat

Województwo kujawsko-pomorskie może poszczycić się aż 51 takimi unikalnymi specjałami, które po przejściu procedury trafiły w ostatnich latach na prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Listę Produktów Tradycyjnych. Warunkiem rejestracji produktu jest wytwarzanie go przez przynajmniej pięć gospodarstw domowych na terenie województwa od co najmniej 25 lat. Do tej pory na listę wpisano już różne napoje, gotowe dania i potrawy, a także warzywa, owoce, produkty mleczne i mięsne, miód, masło oraz inne wyroby. Wśród regionalnych specjałów królują wyroby piekarnicze i cukiernicze. Jest ich aż trzynaście.

Placki wielkości patelni

W tej najpopularniejszej grupie odnajdziemy takie rarytasy, jak chociażby ruchańce drożdżowe (zwane również plackami ruchanymi lub racuchami, które kiedyś miały wielkość całej patelni), kajmak, kujawiok (drożdżowa babka wielkanocna, którą pokrojoną jada się również z masłem, szynką i kiełbasą), kwadratowe mace borowiackie (wypiekane kiedyś na słodko z resztek ciasta po chlebie, obecnie najpopularniejsze w wersji słonej ze skwarkami wieprzowymi na wierzchu), kruche karbowane amoniaczki, a także kilka rodzajów pieczywa - stoleński razowiec ze słonecznikiem, chleb z kminkiem i chleb żytni... z ziemniakami (dodawano je z oszczędności i aby dłużej zachował świeżość, między innymi na terenie Bydgoszczy).

<!** reklama>

Krychana, czyli jaka?

Nie wszystkie produkty laik rozpozna po nazwach. Nie każdy musi bowiem wiedzieć, że krychana marchew w kujawskiej gwarze oznacza marchew tłuczoną. I to razem z boczkiem i ziemniakami. Pod hasłem rosopita ukrywa się z kolei postna zupa śledziowa z okolic Włocławka - jej niezbyt atrakcyjny wygląd - rzadka szarobiała ciecz - rekompensuje podobno niepowtarzalny smak. Jest jeszcze kulis, czyli kwas otrzymywany z buraków, który schłodzony doskonale gasi pragnienie w upalne dni. Napoje - i to przede wszystkim te alkoholowe - stanowią osobną grupę naszych regionalnych specjałów. Na liście jest ich kilkanaście.

Jeśli regionalne piwo, to tylko z Nakła. Domowe wino? Z rejonu Kujaw, gdzie tradycja jego wyrobu kultywowana jest przez największą liczbę hobbystów w regionie. Prym wśród alkoholi wiodą kujawskie nalewki. Orzechowa, bulimączka z głogu, porzeczkowa, dzięgielówka i dereniówka. Jest również i księżycówka z Nieszawy sporządzana z gruszek bergamotek, które nadają napitkowi wyrafinowany smak. Napój jest tam znany i wyjątkowo lubiany. I to tak bardzo, że o jego atutach opowiadają nawet bohaterowie polskiej komedii Tadeusza Chmielewskiego zatytułowanej „Wiosna, panie sierżancie”. W filmie pada zresztą nawet przepis, jak można ją samemu stworzyć. Warto spróbować.

Ja**k trafić na ministerialną listę?**

• Wniosek składa się w Urzędzie Marszałkowskim.
• Po uzyskaniu pozytywnej opinii trafia on do Polskiej Izby Produktu Regionalnego i Lokalnego, a następnie do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.