Pamięć poskładana z drobnych kawałków

Przez ponad rok kilka osób wielkiego serca i ducha wycinało krzaki i sklejało potłuczone pomniki niezwykle cennego cmentarza pod Rypinem.

<!** Image 2 align=none alt="Image 175124" sub="Sierpień 2010 roku - pomniki najpierw trzeba dźwignąć... / Fot. Szymon Spandowski">- Kiedy zaczęliśmy tu przyjeżdżać na początku 2010 roku, na cmentarzu nie było ani jednego całego krzyża - opowiada Arkadiusz Fischer, jeden z inicjatorów akcji, która zmieniła oblicze tego zdewastowanego kawałka poświęconej ziemi - Wszystkie zostały kiedyś poprzewracane.

<!** reklama>Dziś krzyży widać tu sporo, niektóre z nich to prawdziwe arcydzieła okolicznych kamieniarzy. Na niektórych pomnikach zachowały się zresztą ich wizytówki - Rypin, Płock... Daty na ogół wskazują na dwudziestolecie międzywojenne, jednak cmentarz jest znacznie starszy, ewangelicy mieszkali w Michałkach już w XVII wieku. Ponad trzysta lat, aż do 1945 roku - po wojnie niemal wszyscy opuścili ziemie swoich przodków.

<!** Image 3 align=none alt="Image 175124" sub="... by później można je było odsłonić - lipiec AD 2011 / Fot. Szymon Spandowski">Niektórzy z nich, w zeszłym tygodniu pojawili się jednak w Michałkach ponownie. Przyjechali pomodlić się na uporządkowanym cmentarzu.

- Te posklejane krzyże połączyły nas wszystkich - mówił podczas ekumenicznego nabożeństwa w miejscowym kościele pastor Michał Walukiewicz z Włocławka.

- Miarą człowieczeństwa jest pamięć o naszych przodkach - wtórował mu Piotr Boiński, starosta brodnicki.

Obu wypowiedziom możemy tylko przyklasnąć, zwracając jednak przy tym uwagę na to, że w naszym regionie stare cmentarze, pamiątki po dawnych mieszkańcach tej kiedyś wilonarodowej i wielokulturowej ziemi, można znaleźć w niemal każdej wsi. Większość z nich nadal czeka na ratunek. Trzymamy zatem kciuki za wszystkich, którym pamięć o tych, którzy budowali nasz świat, nie jest obojętna. Mamy nadzieję, że o podobnie szlachetnych akcjach, będziemy mogli jeszcze napisać.

Warto wiedzieć

Podczas prac na cmentarzu w Michałkach udało się odnaleźć ponad 90 nagrobków.