Poligloci z mlekiem pod nosem

Obudzone w nocy dziecko mamę woła po polsku, tatę po angielsku. Czasem w jednym zdaniu łączy oba języki, ale nie chodzi o to, by oba umiało perfekcyjnie, a raczej o oswojenie się z nimi.

<!** Image 3 align=right alt="Image 216372" sub="Dowiedziono, że maluchy zapamiętują to, co słyszą w brzuchu mamy, co otwiera furtkę do prowadzenia badań na temat prenatalnego uczenia języków obcych Fot. THINKSTOCK">Dzieci, które od pierwszych dni życia słyszą wokół siebie dwa języki, w przyszłości nie tylko łatwiej uczą się kolejnych, ale także nabierają pewności siebie na całe życie. Nie istnieje dla nich bariera językowa, mają też dobrą pamięć i łatwiej im twórczo wykorzystać język.

Warto rozmawiać

Niektórzy rodzice decydują się na dwujęzyczność dziecka z wyboru - mimo że mieszkają w Polsce, wprowadzają dziecku drugi język już od kołyski lub posyłają do profilowanego przedszkola. Jednak zdecydowana większość maluchów, których pierwsze słowo wypowiadane jest w języku obcym, to dzieci ze związków mieszanych albo te, których rodzice wyjechali na stałe za granicę. W każdym przypadku rodzice muszą świadomie podjąć decyzję o sposobie uczenia obu języków:

- Co prawda nie prowadziłam jeszcze terapii z dzieckiem dwujęzycznym, ale mam inny jaskrawy przykład. Rodzice malucha wyjechali za chlebem do Niemiec, zabrali dziecko - opowiada Anna Balewska, logopeda. - W domu rodzina porozumiewała się z sobą po polsku, ale wszyscy w otoczeniu dziecka byli niemieckojęzyczni. Efekt? Malec nie przyswoił sobie na odpowiednim do wieku poziomie języka ojczystego, a i po niemiecku nie potrafił się porozumieć. Miał typowe objawy opóźnienia w mowie. Rodzice nie byli świadomi, jak ważne jest odpowiednie stymulowanie rozwoju mowy dziecka. Znam wiele przykładów zaniedbanych językowo dzieci jednojęzycznych, ale wiem, że jeśli tylko rodzice poradzą się specjalistów: logopedy i psychologa, dowiedzą się, jakie skutki może przynieść podwójna nauka języka ich dziecku, to mogą z powodzeniem i korzyścią dla malca oswajać go z językami obcymi już od narodzin. Do nauki nowych słów, a potem składania ich w zdania potrzebna jest zachęta rodziców, językowe zabawy i wiele rozmów.

<!** reklama>

Dom jak Wieża Babel

Najpopularniejszą metodą nauki dwóch języków jest przestrzeganie zasad: jeden rodzic - jeden język oraz jedno miejsce - jeden język. Obie łączy w wychowaniu dziecka Magdalena Krupik z Torunia: - Wychowuję dwujęzyczne dziecko, bo mój mąż jest Hiszpanem i mówi tylko w swoim języku, ale mamy utrudnioną sytuację, bo pracuje za granicą, często i długo nie ma go w domu - mówi kbieta. - Obawiałam się, że córka pod nieobecność ojca szybko zapomni to, czego się nauczyła. Sama mówię do niej tylko po polsku, tak poradził mi logopeda. Skutek jest taki, że nasza dwuipółletnia Zuzia mało mówi, zdań nie buduje, ale trochę słów i zwrotów zna po polsku i teraz zaczęła też mówić po hiszpańsku. Ewidentnie łączy dwa języki w całość.

Takie mieszanie języków to u dzieci dwujęzycznych etap naturalny i przejściowy, realne zagrożenia zaburzeń mowy jednak też istnieją: - Od lat istnieją dwie koncepcje. Jedna mówi, że im wcześniej wprowadzi się drugi język, tym stopień jego opanowania jest wyższy - mówi doktor Ewa Binkuńska, kierownik Zakładu Pedagogiki Specjalnej i Logopedii UKW w Bydgoszczy. - Zgodnie z drugim nurtem dziecko najpierw powinno opanować względnie dobrze jeden język, a dopiero potem należy wprowadzać drugi. W praktyce na każde dziecko trzeba spojrzeć indywidualnie. Rzeczywiście obserwuje się dzieci wychowywane w środowisku dwujęzycznym, u których mowa rozwija się z opóźnieniem. W takiej sytuacji logopedzi radzą wybrać jeden język i do momentu zaobserwowania postępów w posługiwaniu się nim przez dziecko używać w jego obecności właśnie tego wybranego języka. Jeżeli chodzi o mylenie słów i rozgraniczenie, które z nich należą do którego języka, zwykle można zaobserwować taki etap w rozwoju mowy dziecka dwujęzycznego, w którym błędnie używa np. wyrazów angielskich w zdaniu mówionym po polsku.

„Miłość”, nie „love”

Dziecko, które uczy się języka przez naśladowanie, będzie popełniało takie same błędy jak dorośli: - Rodzice dwujęzycznych dzieci muszą zwracać uwagę na pierwsze oznaki problemów z wymową, zwłaszcza, że nieprawidłowości te mogą przenosić się z jednego języka na drugi, np. maluch uczący się polskiego i francuskiego może nie rozumieć różnicy w wymowie „r” i tego, że gardłowe „r” użyte w polskich wyrazach jest błędem, a we francuskich standardem. Opanowanie tego będzie problemem dla niedojrzałego językowo malucha, ale z czasem stanie się łatwe, tak jak inne językowe reguły.

Nie chodzi jednak tylko o to, jak mówimy, ale i co. Specjaliści podkreślają, że o emocjach trzeba dziecku mówić w swoim ojczystym języku, nawet jeśli mama czy tata obcokrajowiec na co dzień rozmawia z maluchem po polsku, bo wtedy dużo łatwiej wyrazić, co się naprawdę czuje.

<!** reklama>

Dwujęzyczność w przypadku rodzin imigrantów niesie z sobą dwukulturowość. Z tą dużo łatwiej jest się oswoić dziecku. Dorośli często rywalizują o miejsce danej kultury w życiu dziecka, próbom pogodzenia dwóch światów często towarzyszą napięcia, które mogą odbić się na zachowaniu malucha, a nawet zniechęcić go do nauki języka obcego. „Dlatego też partner-imigrant powinien się pogodzić z tym, że w życiu dziecka jego język i kultura mogą pełnić różną i nierównoważną w stosunku do języka i kultury współmałżonka rolę. Nie powinien więc zmuszać dziecka, by mówiło jego językiem, ani tym bardziej karać, gdy nie odpowiada mu w tym języku” - pisze dr Krystyna Wróblewska-Pawlak, romanistka z Uniwersytetu Warszawskiego w opracowaniu „Naturalna dwujęzyczność, czyli o dwujęzycznym wychowaniu dzieci”.