Próg bardziej popularny niż czarny kot

Z dr. GRZEGORZEM KACZMARKIEM, socjologiem, o tym, dlaczego wierzymy w przesądy rozmawia Katarzyna Oleksy.

Czy jest Pan przesądny?

Nie.

Sporo osób jednak do dziś przywiązuje wagę do zachowań magicznych. Dlaczego w XXI wieku, gdy świat idzie do przodu, zwracamy uwagę na zabobony?

Teoria mówi, że to swoiste tabu, które ocaliliśmy z czasów, gdy w żaden sposób nie potrafiliśmy wyjaśnić pewnych rzeczy, więc ich przyczynę przypisywaliśmy nieznanym mocom. I tak przykładowo: jedziemy samochodem, jesteśmy bardzo zmęczeni. Przebiega nam drogę czarny kot, później mamy wypadek. I winę za to przypisujemy nie zmęczeniu, a właśnie kotu. Generalnie, my Polacy, mamy skłonność do szukania przyczyn tego, co się dzieje poza nami. Potwierdzają to badania. Gdy zapytano Polaków, co przyczyniło się do ich sukcesu, w odpowiedzi zawsze podawane były czynniki zewnętrzne, takie jak los, Bóg. Rzadko kto szuka przyczyny w samym sobie. Bo czym jest w ogóle zabobon? To szukanie metaforycznych przyczyn jakichś zdarzeń, jak na przykład klątwa katyńska. A tam zawinili ludzie, ludzie ludziom zgotowali ten los.

<!** reklama>Zauważa Pan w swoim otoczeniu zachowania związane z przesądami?

Tak. I chyba najczęściej jest to zakaz witania się przez próg, co jest ostatnio bardziej popularne niż strach przed czarnym kotem. Zauważyłem też, że wiele przesądów przeżywa swój renesans, jak na przykład wieszanie w sklepach wizerunku starego Żyda. Część osób sądzi, że każdy prowadzący interes powinien się w taki obrazek zaopatrzyć.

Warto wiedzieć

• Obraz starego Żyda w sklepie podobno przynosi szczęście
• Nie powinno witać się przez próg - oddziela dom od świata zewnętrznego. W niektórych kulturach pod progiem domu chowano zmarłe dzieci, które domu pilnowały...