Radio Maryja i o. Rydzyk w teatrze! „Wróg się rodzi” w Teatrze im. Wilama Horzycy w Toruniu. Kto zagra ojca dyrektora? O czym będzie sztuka?

Spektakl, jak zapowiadają jego twórcy, inspirację czerpie z fenomenu, jakim jest Radio Maryja. Premierę będzie miał 30 marca w Teatrze im. Wilama Horzycy. Tytuł brzmi „Wróg się rodzi”.
- Ten tytuł to cytat z wypowiedzi o. Tadeusza Rydzyka - wyjaśnia reżyserka przedstawienia Aneta Groszyńska. - Bardzo dobrze oddaje treść naszego spektaklu. Zgłębiamy w nim zjawisko budowania tożsamości opartej na pojęciu wróg.
Postaci, które występują w sztuce, w większości są zlepkiem realnych osób. Kilka pojawi się pod własnym nazwiskiem, oprócz założyciela Radia Maryja to między innymi filozofka Hannah Arendt, słynna prokurator Carla del Ponte, a nawet… Adolf Hitler. Jednak chodzi nie tyle o ich sceniczne portrety, ile o pokazanie społecznych mechanizmów.
- Celem tego spektaklu nie jest walka z kimkolwiek, nie chcemy rzucać rękawicy i wzywać do pojedynku. Hasło sezonu brzmi „Tu, w Toruniu”, a Radio Maryja to ważny temat z Toruniem kojarzony. Oczywiście, nie utożsamiam go z torunianami, ale, nie da się zaprzeczyć, działa ono tutaj - mówi dyrektor artystyczny Teatru Horzycy Paweł Paszta. - Będziemy próbowali odpowiedzieć na pytanie, jak bardzo media wkraczają w nasze życie, jak bardzo nim kierują i czy czują się za to odpowiedzialne.
Czy teatr nie boi się, że spektakl zostanie oceniony i wywoła skrajne emocje jeszcze zanim powstanie?
- Nie boimy się. A może raczej nie chcemy się bać. To naprawdę ważne – nie bać się szczerej rozmowy. Być może zostaniemy oskarżeni o jątrzenie. Trudno, na rozmaite oceny jesteśmy skazani. Ale my nie chcemy jątrzyć, przeciwnie chcemy rozmawiać – dodaje Paweł Paszta.
Rów nie do zasypania?
Autorem sztuki „Wróg się rodzi” jest Marcin Kącki, reporter, autor między innymi nominowanej do nagrody Nike książki „Biała siła, czarna pamięć”, której bohaterem był Białystok a tematem odradzający się nacjonalizm. Przedstawienie „Pospolite żywoty martwych Polaków”, przygotowane na podstawie tej książki zdobyło dwa lata temu nagrodę na festiwalu debiutantów „Pierwszy Kontakt” w Toruniu.
- To nie jest czarno-biały portret ojca Tadeusza Rydzyka, który dla jednych jest demonem wcielonym, a dla innych głosem bożym - mówi Marcin Kącki. - To opowieść o człowieku, który odpowiedział na pewne potrzeby ludzi. Wielu nich dał poczucie, że nie są już samotni, dał nadzieję, wypełnił pustkę. Ale jest też oskarżany o to, że wyklucza i dzieli. Nigdy dotąd polskie społeczeństwo, nie było tak podzielone, jak dzisiaj. Jak mówią socjologowie i psychologowie społeczni, dziś podziały są nie do przezwyciężenia i spychają nas na krawędź przepaści. Próbujemy w tym przedstawieniu poszukać ich przyczyn. Próbujemy zastanowić się nad tym, jak działa propaganda, manipulację w połączeniu z ewangelią. Jak można łączyć różne treści w świecie, w którym do głosu doszedł postnacjonalizm. Zastanawiamy się nad tym, jak Radio Maryja świetnie odwołuje się to ludzi, których tożsamość opiera się na figurze wroga. Pytamy też o to, czy to nie my wszyscy, niezależnie od poglądów, nie jesteśmy winni wrogości między nami, dlaczego pozrywane więzi stały się żyzną glebą dla rozmaitych proroków.
Radio Tysiąca Wzgórz
Sztuka opiera się na dokumentach i w znacznej mierze składa się z cytatów z audycji Radia Maryja. Są w niej też cytaty z rwandyjskiego Radia Wolności i Tysiąca Wzgórz, które wprost namawiało słuchaczy z plemienia Hutu do zabijania współobywateli z plemienia Tutsi, co skończyło się przerażającym ludobójstwem. Marcin Kącki dotarł do protokołów z przesłuchań twórców tego rwandyjskiego radia.
Jak przyznaje autor sztuki, jako reporter wielokrotnie próbował rozmawiać z dyrektorem Radia Maryja, nigdy się to nie udało.
- Najtrudniejsze było pytanie o osobowość o. Tadeusza Rydzyka, o to, jakim człowiekiem jest prywatnie. Próbujemy się z tym pytaniem zmierzyć.
- Nie będzie karykatur, przerysowania. Rzeczywistość jest wystarczająco wyrazista - dodaje Aneta Groszyńska. - Zgłębiając temat Radia Maryja, dziwiliśmy się, że nikt jeszcze nie podjął go w teatrze.