Rektor UMK oświadcza i rozwiewa bydgoskie wątpliwości dotyczące wykorzystania tomografu

Więcej na ten temat w jutrzejszym wydaniu "Nowości". Poniżej oświadczenie.

"W ostatnim czasie w przestrzeni publicznej pojawiało się wiele pytań i wątpliwości dotyczących sposobu wykorzystania Tomografu Funkcjonalnego Jądrowego Rezonansu Magnetycznego znajdującego się na wyposażeniu Interdyscyplinarnego Centrum Nowoczesnych Technologii UMK. Z zarzutami niegospodarnego i nieetycznego wykorzystania fMRI wystąpił prof. Maciej Świątkowski na sesji Rady Miasta Bydgoszczy w dniu 29. 02. 2016 r. Z kolei dr Zbigniew Pawłowicz w swoim wystąpieniu sejmowym w dniu 1. 04. 2016 r., przedstawiając argumenty za wyłączeniem Collegium Medicum ze struktur UMK, stwierdził m.in., że fMRI nie jest wykorzystywany przez Collegium Medicum i nie służy pacjentom. Zarzuty dotyczące sposobu funkcjonowania ICNT oraz wykorzystania znajdującego się w nim sprzętu wynikają z całkowitej niewiedzy osób zabierających głos w tej sprawie. W związku z tym informuję, że:
budowa ICNT i jego wyposażenie zostały sfinansowane w 70% ze środków europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013 (Działanie 5.4) oraz z budżetu państwa (w 30%), a więc bez wkładu Uniwersytetu. Warunkiem tego typu finansowania jest określona formuła ICNT – bez pomocy publicznej – w całości wykluczająca świadczenie usług o konkretnej wartości rynkowej, a więc zarówno odpłatnych, jak i nieodpłatnych. Naruszenie zasad niedochodowego funkcjonowania ICNT, naruszyłoby jednocześnie prawo wspólnotowe i oznaczałoby konieczność zwrotu podatku VAT od całości inwestycji. Na UMK zostałyby też nałożone kary za złamanie warunków umowy. Nieodpłatne świadczenie usług ma takie same prawne konsekwencje, ponieważ narusza zasady równości konkurencji. Przez 10 lat od zakończenia projektu nie ma żadnych prawnych możliwości wykorzystywania ICNT w celach innych niż naukowe.
Na całym świecie, a także w Polsce, niełączenie jednostek świadczących usługi diagnostyczne i wykonujących badania naukowe jest powszechnie przyjmowaną regułą. Motywacja tego typu rozwiązania jest wieloraka: oczywiste pierwszeństwo diagnostyki pacjentów nad badaniami naukowymi mogłoby doprowadzić do paraliżu projektów, w których zawsze jest ściśle określony termin realizacji. Istotne jest też bezpieczeństwo osób uczestniczących w badaniu, tj. konieczność oddzielania przestrzeni, w której przebywają osoby zdrowe i chore. Czynnikiem ograniczającym dostęp pacjentów do badań diagnostycznych skanerem rezonansu magnetycznego nie jest liczba urządzeń w regionie (w Bydgoszczy jest ich co najmniej osiem, w tym w obu szpitalach uniwersyteckich), tylko limity na tego typu badania określone przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
W tworzeniu koncepcji badawczej ICNT oraz planu zakupu aparatury naukowo-badawczej na zasadach oczywistych uczestniczyli naukowcy z Collegium Medicum UMK – w ramach projektu nazywanego roboczo Neuroobrazowanie. Prace te z ramienia Collegium Medicum koordynowała ówczesna prorektor ds. CM, prof. Małgorzata Tafil-Klawe, która do dalszych kontaktów wyznaczyła samodzielnego pracownika naukowego. W dokumentacji przygotowawczej, a następnie przetargowej znajduje się korespondencja z jednostkami i osobami z Collegium Medicum dotycząca m.in. parametrów skanera oraz innej aparatury dla tego projektu. Obecnie kierownikiem naukowym projektu Neuroobrazowanie jest prof. Aleksander Araszkiewicz z Katedry i Kliniki Psychiatrii Collegium Medicum UMK.
Podstawowym zadaniem ICNT jest rozwój innowacyjności regionu poprzez wzrost współpracy sfery nauki, badań i rozwoju z przedsiębiorstwami w zakresie transferu wiedzy. Od stycznia 2014 r., a więc w ciągu dwóch lat, fMRI był wykorzystywany przy realizacji 9 projektów badawczych (w tym 1 z CM), kolejne 4 są w fazie przygotowawczej (w tym 1 z CM). Istotą działalności ICNT jest możliwość
jego wykorzystywania w celach naukowych nie tylko przez pracowników UMK (w tym przez CM), ale także przez naukowców z regionu i całej Polski (do tej pory zrealizowano 2 projekty zewnętrzne, 1 jest w trakcie realizacji, 1 w fazie przygotowań). Do ICNT może zgłosić się każdy naukowiec z pomysłem na badania i źródło ich finansowania. Otwarty charakter działania ICNT jest jego podstawową zasadą. Strona internetowa ICNT informuje o możliwości tworzenia nowych projektów w oparciu o infrastrukturę i zasady funkcjonowania ICNT. Obecnie realizowane są wspólne projekty badawcze powiązane z medycyną, np. z Uniwersytetem Medycznym w Poznaniu oraz Światowym Centrum Słuchu Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu w Kajetanach k. Warszawy. W zakresie medycznym ICNT podpisało listy intencyjne o współpracy z Hospicjum Światło, Zakładem Pielęgnacyjno-Opiekuńczym im. Jerzego Popiełuszki oraz Centrum Terapii i Edukacji Mały Książę (zajmującym się dziećmi autystycznymi) w Toruniu. Efektem jest przygotowanie projektu badawczego, który będzie ubiegał się o finansowanie ze środków europejskich po rozpisaniu konkursów RPO dla Regionu Kujawsko-Pomorskiego. Podsumowując, ICNT zgromadził szerokie grono osób i instytucji współpracujących w zakresie medycyny, które wykazują wolę współdziałania i są zdolne do wykreowania koncepcji badawczych. Nie ma przeszkód formalnych, ani żadnych innych, by także prof. Świątkowski skorzystał z możliwości wykorzystania fMRI lub innych wyspecjalizowanych urządzeń ICNT do celów badawczych.
Warto dodać, że wszelkie koszty związane z eksploatacją (m.in. koszty energii elektrycznej), serwisem gwarancyjnym i pogwarancyjnym oraz szkoleniem personelu obsługującego to urządzenie ponosi strona toruńska UMK.
Za pomocą fMRI wykonywane są badania nierutynowe, podczas których dokonywane jest nie tylko strukturalne obrazowanie mózgu, ale i obrazowanie funkcjonalne wraz ze stymulacją za pomocą różnych bodźców (wzrokowych, słuchowych itp.). Konieczność przygotowania urządzenia, a także osoby badanej znacznie wydłuża czas pojedynczego badania – nawet do 2 godzin (rutynowe badanie diagnostyczne to około pół godziny). Siłą rzeczy liczba przebadanych osób musi być co najmniej o połową mniejsza niż w instytucjach wykonujących badania diagnostyczne.
W Tomografie Funkcjonalnym Jądrowego Rezonansu Magnetycznego nie ma promieniowania rentgenowskiego, tym samym nie ma obowiązku zatrudniania osób z uprawnieniami do obsługi takiego sprzętu. Niezależnie od tego w ICNT zatrudniony jest na pełny etat technik radiologii. Nie stwierdzono także do tej pory szkodliwego wpływu przebywania w stałym polu magnetycznym o wysokiej indukcji, w szczególności trwającego kilka godzin w roku. Przeciwwskazania do wykonania tego typu badania są tak znikome, że można je wykonywać bez skierowania lekarskiego. Urządzenie jest co roku kontrolowane przez Sanepid i uzyskuje dopuszczenie do eksploatacji, co roku więc uzyskuje potwierdzenie spełnienia obowiązujących norm w zakresie zasięgu i wartości indukcji pola magnetycznego oraz ewentualnego występowania promieniowania szkodliwego dla zdrowia.

Rektor UMK"