Sankcjami nie da się złamać Iranu

„Izrael, który chce utrzymać monopol na broń jądrową na Bliskim Wschodzie, celowo wywołuje panikę, strasząc świat irańskim programem atomowym. Gdyby Iran przyznał się do posiadania broni jądrowej, doprowadziłoby to do wyścigu zbrojeń w regionie, co bezpośrednio obniżyłoby znaczenie militarne i polityczne Izraela”.

Rozmowa z dr. BARTOSZEM BOJARCZYKIEM, politologiem.

<!** Image 2 align=none alt="Image 184558" >

Czy Stany Zjednoczone zaatakują Iran?

Obydwie strony prężą muskuły, ale mam nadzieję, że nie będzie wojny. Konfrontacyjna postawa Iranu podyktowana jest chęcią uzyskania jak najlepszej pozycji negocjacyjnej. Z drugiej strony, Amerykanie, wycofując się z Iraku, uwolnili ogromny potencjał militarny, który mogliby użyć przeciwko Iranowi. Gdyby miało dojść do zbrojnego konfliktu, najbardziej prawdopodobny ze strony USA i Izraela jest atak z powietrza, mający osłabić potencjał obronny Iranu. Taka akcja na pewno wiązałaby się nie tylko z jego zbrojną odpowiedzią. Iran będzie się starał podpalić cały region, czyli zdestabilizować Irak i Afganistan, a może także Liban i Pakistan oraz użyć Hamasu i Hezbollahu przeciwko Izraelowi.

Iran mógłby obronić się przed USA i Izraelem?

Iran to nie jest siła, która mogłaby powstrzymać Stany Zjednoczone. Ale potencjalny konflikt nie będzie miał takiego przebiegu jak w Iraku czy Afganistanie. Amerykanie nawet nie planują wkroczenia siłami lądowymi do Iranu. Jest to bowiem 70-milionowe państwo, górzyste, a naród bardzo patriotyczny. Każda próba wkroczenia obcych wojsk spotkałaby się ze zbrojnym oporem całego społeczeństwa, nawet zwolenników tzw. opozycji reformatorskiej. W grę więc wchodzą naloty oraz wojna morska w Zatoce Perskiej. W przeszłości Iran walczył już z USA na morzu w czasie wojny irańsko-irackiej (tzw. wojna o tankowce, która toczyła się w latach 1984-1988).

Iran może zablokować cieśninę Ormuz, przez którą przepływa jedna trzecia dostaw ropy naftowej?

Są to groźby bez pokrycia, nie ma bowiem możliwości zablokowania przesmyku, który w najwęższym miejscu ma 54 km szerokości. Mogłoby co najwyżej dojść do ataków na tankowce, ale nawet zaminowanie cieśniny byłoby krótkotrwale, bo społeczność międzynarodowa zainteresowana swobodą żeglugi w tym miejscu, nie dopuściłaby do stałej blokady.

Czy Iran rzeczywiście jest bliski zbudowania bomby atomowej?

Iran jest na ukończeniu budowy bomby atomowej i realizuje bardzo zaawansowany program budowy rakiet balistycznych średniego zasięgu i rakiet interkontynentalnych. Pytanie dotyczy tego, po co Iranowi tak naprawdę jest ta broń? Według Irańczyków, z którymi wielokrotnie rozmawiałem, ma ona mieć jedynie znaczenie odstraszające. Nikt w Iranie, może z wyjątkiem radykalnego marginesu politycznego, nie bierze pod uwagę możliwości jej wykorzystania przeciwko komukolwiek. Izrael, który chce utrzymać monopol na broń jądrową na Bliskim Wschodzie, celowo wywołuje panikę, strasząc świat irańskim programem atomowym. Gdyby Iran przyznał się do posiadania broni jądrowej, doprowadziłoby to do wyścigu zbrojeń w regionie, co bezpośrednio obniżyłoby znaczenie militarne i polityczne Izraela. Iran jest regionalnym mocarstwem, ale problemem jest to, że nie chcą tego uznać Stany Zjednoczone i Izrael.

Ostatnio Iran zagrał na nosie Amerykanom, oddając im zabawkę zamiast przejętego prawdziwego drona, bezzałogowego samolotu zwiadowczego...

To pokazuje, że Iran osiągnął tak wysoki poziom zaawansowania technologicznego, że może konkurować, wprawdzie jeszcze w ograniczony sposób, ale również na płaszczyznach jeszcze do niedawna zastrzeżonych dla Stanów Zjednoczonych czy Izraela. Obecnie Iran jest siedemnastym państwem pod względem rozwoju i kreatywności technologicznej na świecie. Przechwyconą wraz z dronem najnowszą technologię amerykańską Iran wystawił na licytację. O ile wiem, Rosjanie zapłacili najwyższą cenę.

Sankcje mogą zmusić Iran do rezygnacji z programu atomowego?

Nie, sankcje jeszcze bardziej usztywnią jego stanowisko. Iran znajduje się pod sankcjami międzynarodowymi, z krótkimi przerwami, już od 1979 roku i nie przyniosły one żadnych efektów. W latach 2003-2006 Iran zaprzestał prac nad rozbudową potencjału jądrowego, czekając na ofertę obiecywaną przez Unię Europejską. Ostatecznie Unia nie zaoferowała nic albo za mało. Moim zdaniem, Irańczycy z chęcią sprzedaliby swój program atomowy, ale za grube miliardy dolarów oraz uznanie ich wpływów na Bliskim Wschodzie.

Irańczycy są zadowoleni z władzy ajatollahów?

Nie możemy mówić o czystej demokracji w Iranie, ale poparcie dla rządzących nim duchownych sięga 50 proc. O niezadowoleniu świadczą jednak masowe demonstracje po ostatnich wyborach prezydenckich, które zostały sfałszowane. Scena polityczna w Iranie jest podzielona. Obóz reformatorski na razie jest rozbity, co nie wynika tylko z jego słabości, lecz również z represji władz wobec jego przywódców. Ostre spory toczą się również wśród rządzących ultrakonserwatystów. Z jednej strony są zwolennicy prezydenta Ahmadineżada, określający siebie jako obóz islamski, którzy bezpośrednio odwołują się do szyizmu i czekają na przyjście mesjasza. Z drugiej strony znajduje się obóz najwyższego przywódcy, którym jest Hamenei oraz korpusy strażników rewolucji.

Czy „arabska wiosna” może dotrzeć również do Iranu?

Od lat 90. takie przesilenia polityczne zdarzają się w Iranie regularnie. Być może do gwałtownych demonstracji dojdzie w czasie następnych wyborów prezydenckich, które mają się odbyć w 2013 roku. Uważam jednak, że lepiej zostawić to samym Irańczykom. Iran jest bowiem zbyt dużym krajem, żeby mógł tam zapanować taki chaos jak w ubiegłym roku w Libii. Wytrącenie Iranu ze stanu obecnej pseudorównowagi może okazać się bardziej tragiczne w skutkach dla świata niż trwanie tam niedemokratycznego systemu.