Szlakiem Orlich Gniazd po zamkach Jury Krakowsko - Częstochowskiej

Ale od razu uczulamy, że na naszych łamach zaledwie ułamek atrakcji przedstawić zdołamy. Niech to więc będzie tylko zachęta do wędrówki słynnym Szlakiem Orlich Gniazd.

Pozostawiając za sobą królewski Kraków, z marszu oddajemy się typowo jurajskim wrażeniom ze szlaku. To skały - czy to w formie większych formacji czy też ostańców pochodzących z ery mezozoicznej zwanej Jurą (od 201 do 145 milionów lat temu).
Nazwę wprowadził w roku 1823 słynny niemiecki przyrodnik i podróżnik Alexander von Humboldt, tyle że nie dla naszej Jury, a gór leżących na pograniczu Francji i Szwajcarii (na północny zachód od Alp).

Jak na stole, a z głową w chmurach... Przygoda w niezwykłych Górach Stołowych

Nasza Jura (geografowie wolą na nią mówić Wyżyna Krakowsko-Częstochowska) jest pozostałością morza, na dnie którego ułożyło się wiele warstw żyjących tu organizmów i osadów, które z kolei zmineralizowały się w postać skał - dolomitów, margli i wapieni. W wyniku ruchów górotwórczych dawne dno morza dostało wyniesione, a potem wystawione na wiatry, deszcze, mrozy i słońce wierzchołki mocno zwietrzały, pokruszyły się. W podzwrotnikowym klimacie trzeciorzędu uległy też erozji (procesy krasowe), której najbardziej charakterystycznym elementem są liczne jaskinie.

Historycznie wyżyna leży w zachodniej Małopolsce i obejmuje też fragment Śląska.

Zamek Rabsztyn

W połowie XIV wieku za władzy króla Kazimierza Wielkiego na wapiennym wzgórzu (447,5 m) koło Olkusza wzniesiono okazałą warownię Rabestein, co w języku niemieckim oznaczało Kruczą Skałę.

To akurat nikogo nie powinno dziwić, bowiem władca sprowadzał z przeludnionych Niemiec osadników, którzy pomogli mu wybudować Polskę murowaną. Przybysze otrzymywali liczne przywileje i lokowani byli na prawie niemieckim (ius Teutonicum).

Zamek zmieniał na przestrzeni wieków właścicieli i oblicze architektoniczne, ale nieco spolszczona nazwa Rabsztyn przyjęła się na stałe. W roku 1657 barokowa rezydencja magnacka została splądrowana i spalona przez wojska szwedzkie. W połowie XIX wieku miejscowa ludność rozebrała dużą część murów, wykorzystując budulec na własne potrzeby. W roku 1901 w powietrze wyleciała cylindryczna wieża, wysadzona przez poszukiwaczy skarbów.

Zamek znajduje się w trwałej ruinie, ale zabezpieczonej, udostępnionej za opłatą zwiedzającym.

Pilcza

Ogromne wrażenie robi też zamek Pilcza wznoszący się na porośniętym lasem wapiennym ostańcu 500 m n.p.m. nad miejscowością Smoleń i opodal miasteczka Pilica pierwotnie zwanego Pilczą, a położonego nad rzeką Pilicą.

Historia zamku sięga XIII stulecia, choć wtedy był drewniany i zapewne zniszczony w roku 1291 w walkach Władysława Łokietka z pretendującego do korony polskiej władcą Czech Wacławem II (w 1300 r. koronowany w Gnieźnie). Zamek w obecnym kształcie przypisuje się żyjącemu w połowie XIV wieku Ottonowi z Pilczy, czyli Pilicy.

Na przełomie XIV i XV wieku panią na Smoleniu była Elżbieta Pilecka-Granowska, trzecia żona Władysława Jagiełły. W XVI wieku zamek przestał pełnić rolę magnackiej siedziby, a w czasie potopu szwedzkiego mocno ucierpiał. W połowie XIX wieku został częściowo odbudowany i funkcjonowała tu fabryka śrutu „Batawia”.

Malownicze ruiny są udostępnione dla turystów. Wejście jest płatne. Całe wzgórze objęte jest ochroną rezerwatową.

Olsztyn

Ta miejscowość koło Częstochowy słynie z warowni na wysokim wapiennym wzgórzu. Największe wrażenie robi cylindryczna wieża o wysokości 35 metrów oraz niższa kwadratowa zwana starościańską lub sołtysią. W nocy budowla jest oświetlona reflektorami, co podkreśla jej niesamowity wygląd.

Powstała zapewne w połowie XIII stulecia, a rozbudowana w XIV wieku za Kazimierza Wielkiego.

Nad Kaszubskim Morzem, gdzie ranek wzywa na szlak, a słońce najpiękniej zachodzi

Za zorganizowanie spisku przeciw królowi w tutejszych murach miał wyzionąć ducha więziony 40 dni i zagłodzony wojewoda poznański Maćko Borkowic. Mówi się, że jego postać do dziś straszy na zamku – jęczy, zawodzi, brzęczy kajdanami. Do historii przeszła bohaterska obrona zamku w roku 1587 pod dowództwem starosty Kacpra Karlińskiego przed wojskami austriackimi arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, pretendenta do korony Polski.

Olsztyn popadł w ruinę jak wszystkie polskie zamki za sprawą Szwedów w połowie XVII wieku. Wstęp w jego malownicze mury jest płatny.

Strażnica Bydlin

Na niewielkim wzgórzu we wsi Bydlin koło Wolbromia zachowały się ruiny niewielkiej XIV-wiecznej budowli obronnej, która miała być własnością Niemierzy - nieślubnego syna Kazimierza Wielkiego, a która strzegła niespokojnego pogranicza śląskiego. W owym czasie Śląsk stanowił własność korony czeskiej, o którą Polska toczyła wojny. Warownia była własnością nieślubnego syna Kazimierza Wielkiego.

W pierwszej połowie XVI wieku zameczek przebudowano na kościół. W roku 1655 zniszczyli go Szwedzi, po czym został odbudowany, ale później ponownie zniszczony przez obce wojska. Białe kamienne mury są dziś mocno poszczerbione

Zamkowe wzgórze usiane jest okopami z 1914 roku (I wojna światowa). To właśnie z tego wzgórza ruszyła atak Pierwszej Brygady Legionów Polskich Piłsudskiego na stacjonujące w Załężu wojska rosyjskie, a samo starcie nazwane zostało bitwą pod Krzywopłotami. Na znajdującym się u podnóża wzgórza cmentarzyku znajdują się groby 46 poległych legionistów. Na tym samym cmentarzu znajdują się zbiorowe mogiły żołnierzy austriackich (284 bezimiennych poległych) i rosyjskich (78).