Toruń miastem nowoczesnym

I nas dopadło wiosenne przesilenie. Odkładamy na chwilę cotygodniowe wspomnienia naszych Czytelników, a w zamian zapraszamy na spacerek po dawnym Toruniu.

<!** Image 2 align=none alt="Image 169136" sub="Łuk Cezara przed wyburzeniem przejazdu nie wyglądał reprezentacyjnie">Przewodnikiem będzie osoba z zewnątrz - Roman Burzyński, dziennikarz ogólnopolskiego „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, który wiosną 1938 roku przyjechał do naszego miasta i się nim zachwycił. Gazeta i zdjęcia pochodzą ze zbiorów Miejskiego Zakładu Komunikacji w Toruniu (śródtytuły od redakcji).

W innym kraju

Ziemia pomorska i poznańska, to dla nas tubylców z Warszawy i Krakowa, ciągle jeszcze jest innym krajem, który niewątpliwie bliski jest naszemu sercu, ale obcy jeszcze duszy.

<!** reklama>Pomorze to kraj, w którym jest miło być. Choćby przyjrzeć mu się z okna wagonu, jadąc latem na plaże helskie. Choćby wpaść tam na kilka godzin, na jeden dzień, odetchnąć tam innem, zdrowym powietrzem.

Zbieg okoliczności zawiódł mnie w piękny majowy poranek do stolicy Pomorza, Torunia. Pamiętam doskonale jego starożytne świątynie, jedne z najpiękniejszych w Polsce, gotycki wspaniały ratusz, Krzywą Wieżę i Bramę Starożeglarską, przez którą wychodzi się na brzeg Wisły. Pamiętam też o słynnych na całą Polskę piernikach toruńskich i obiecując sobie i całej mojej rodzinie (niestety wcale licznej) powrócić z Torunia obładowany tym przysmakiem.

<!** Image 3 align=none alt="Image 169136" sub="Łuk Cezara po modernizacji, z tramwajem przejeżdżającym pod kamienicami ">Będąc teraz w Toruniu zdumiałem się i zdumieją się zapewne inni moi współziomkowie, gdy się dowiedzą nowej, rewelacyjnej wiadomości. Toruń staje się miastem nowoczesnym. Odmładza się całkiem nową, radosną młodością, pełną rozmachu i szerokiego spojrzenia w przyszłość.

Nowy wspaniały most

Toruń zbudował przed kilku laty nowy wspaniały most na Wiśle. Most jest naprawdę imponujący. Łączy Dworzec Główny Torunia z miastem. Ten dworzec nazywał się kiedyś Toruń Przedmieście. Dziś przemianowano go na Dworzec Główny, tędy bowiem przebiegają wszystkie dalekobieżne pociągi łączące miasto z krajem.

<!** Image 4 align=none alt="Image 169136" sub="Plac Bankowy (Rapackiego) z gazownią i tramwajem jeżdżącym ulicą Kopernika">Na wprost, na przedłużeniu osi mostu - długa, szeroka aleja porywająca swoją perspektywą i rozplanowaniem. Jest to aleja 700-lecia, jądro nowego Torunia, wokół którego powstaje nowe, jasne, czyste miasto. To co napisałem o moście i alei 700-lecia jest prawdą niezełganą. Nie mam powodów do łgania. W magistracie toruńskim, gdzie oczywiście złożyłem wizytę, nie dali mi żadnej łapówki w formie pierników toruńskich.

Aleja 700-lecia ma około 35 metrów szerokości. Mierzyłem sam własno-nożnie. Stałem dłuższą chwilę, zastanawiający się, dlaczego jest ona taka jasna, taka zupełnie odmienna niż wszystkie inne ulice miast polskich. Czy może ten świetny pomysł, że tory tramwajowe biegnące środkiem jezdni były obsiane trawą? Czy to, że taka szeroka. I wreszcie odnalazłem tajemnicę.

<!** Image 5 align=none alt="Image 169136" sub="Białe żelbetonowe słupy, które oczarowały korespondenta ogólnopolskiej gazety">Z żelaznymi słupami, grubymi, czarnymi podtrzymującymi w naszych miastach sieć tramwajową i oświetleniową oswoiliśmy się tak bardzo, że ich nie zauważamy przechodząc ulicą. A tutaj w Toruniu słupy są białe, bialusienkie. Żelbetowe. I są cieniutkie jak igła. Strzelają w niebo wesoło i za jednym rozmachem podtrzymują zarówno druty tramwajowe i lampy uliczne.

Z umiarem i dużym smakiem

Toruń rozpoczął swoją rozbudowę od uporządkowania śródmieścia i przystosowania go do zwiększonego ruchu miejskiego. Zrobiono to z umiarem i dużym smakiem artystycznym. Przykładem tego jest tzw. Łuk Cezara. Istniał już od dawna. Wybudował go pewien architekt nazwiskiem Cezar, jednak dotychczas służył on wyłącznie do komunikacji pieszej. Obecnie po wybiciu trzech dalszych otworów w sąsiednich kamienicach i po zburzeniu kilku ruder, oficyn przeprowadzono pod zabytkowymi kamienicami po prostu całą ulicę.

Monumentalne budynki

Stanęły w Toruniu nowe monumentalne budynki. Wszystkie jasne i słoneczne: gmach dyrekcji kolejowej, Starostwo i gmach K.K.O (mowa o Komunalnej Kasie Oszczędności, popularnej „harmonijce” - dopisek od red.). Umieszczono te piękne budynki w pobliżu wspomnianej alei 700-lecia, która z pobliską i przebudowywaną obecnie aleją „Wały” i placem Teatralnym stanie się ośrodkiem nowego Torunia.

Tu staną w najbliższych latach dalsze monumentalne gmachy: Sądu Apelacyjnego (gmach dzisiejszego Instytutu Fizyki przy skrzyżowaniu ul. Grudziądzkiej z Szosą Chełmińską - dop.red) , Państwowego Banku Rolnego, Urzędu Wojewódzkiego i inne.

Toruń, a wraz z nim całe niemal Pomorze, marzy o tem, by z Torunia uczynić prawdziwą stolicę Pomorza, by znalazły się tu wszystkie państwowe urzędy drugich instancji, wszystkie umieszczone we własnych nowych gmachach, Wreszcie szczyt marzeń - wyższa uczelnia. Uniwersytet Pomorski. Nie ma chyba patrioty pomorskiego i toruńskiego, który by w tej sprawie nie myślał.

Praca rzetelna, nie na pokaz

Miły i dobry był ten dzień w Toruniu. Bo tak dobrze jest widzieć i wiedzieć, że jest gdzieś praca rzetelna, prowadzona z umiłowaniem dla swojego miasta, dla swej ziemi. Praca, którą tworzy się na dziś, nie na pokaz i rozgłos, ale na daleką przyszłość z myślą o spełnieniu wielkich i poważnych dążeń.

Pamiętam Toruń dawny. Teraz bardziej będę pamiętał Toruń nowy. Toruń przyszłości.

Roman Burzyński „Ilustrowany Kurier Codzienny” 28 maja 1939 r.