Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Urząd Marszałkowski otrzymał ofertę w sprawie pałacu w Nawrze [Zdjęcia]

Szymon Spandowski
Szymon Spandowski
Tak pałac w Nawrze wyglądał w 1932 roku, gdy podczas manewrów koncertowała przed nim orkiestra toruńskiego 63 pułku piechoty
Tak pałac w Nawrze wyglądał w 1932 roku, gdy podczas manewrów koncertowała przed nim orkiestra toruńskiego 63 pułku piechoty Z archiwum rodziny Sczanieckich
Spadkobiercy ostatnich przedwojennych właścicieli pałacu w Nawrze złożyli Urzędowi Marszałkowskiemu ofertę nieodpłatnego przekazania zrujnowanego zabytku. Po remoncie miałoby tu powstać muzeum ziemiaństwa Pomorza i Kujaw.

Ile to już lat minęło? O tym, że spadkobiercy rodziny Sczanieckich, po batalii sądowej odzyskali pałac w Nawrze, po raz pierwszy pisaliśmy bodajże pod koniec 2012 roku. Później okazało się, że zmagania prawne będą trwały dłużej, ponieważ Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, w którym przez lata znajdowały się klucze do pałacu, nie złożył broni i odwołał się od wyroku. Ostatecznie jednak sądy przyznały rację spadkobiercom. I co? I nic. Mijały kolejne lata, zrujnowany zabytek coraz bardziej groził zawaleniem.

Polecamy

Boje o akt własności śledził marszałek Piotr Całbecki. Jeszcze w 2009 roku w Urzędzie Marszałkowskim powstał pomysł, aby pałac odkupić (wtedy jeszcze od IHAR-u) i po remoncie urządzić w nim muzeum ziemiaństwa. Spadkobiercy przedwojennych właścicieli również na ten pomysł przystali. Rozmowy trwały i chociaż kilka razy wydawało się, że porozumienie jest na wyciągnięcie ręki, przyszłość nadal pozostawała pod znakiem zapytania.

Murom rezydencji Sczanieckich z coraz większym niepokojem przyglądał się również wojewódzki konserwator zabytków, który wcześniej nałożył kilka kar na IHAR.

- Pałac w Nawrze ostatnio kontrolowaliśmy w marcu 2018 roku i właśnie teraz planowaliśmy kolejną kontrolę – mówi Sambor Gawiński.

Kolejna kontrola być może jednak nie będzie potrzebna, ponieważ od dawna wyczekiwany punkt zwrotny, właśnie nastąpił.

- Rodzina spadkobierców złożyła w ubiegłym tygodniu do Urzędu Marszałkowskiego ofertę przekazania pałacu w Nawrze na rzecz samorządu województwa kujawsko-pomorskiego, w formie darowizny, z przeznaczeniem na stworzenie tam muzeum historii ziemiaństwa Pomorza i Kujaw – mówi Marek Smoczyk, sekretarz województwa. - Rozpoczęliśmy pracę nad umową dotyczącą przejęcia obiektu. Kiedy tylko uzgodnimy i wypracujemy z rodziną warunki przejęcia, przyjmiemy stosowny dokument, to wówczas zaprosimy na ceremonię podpisania umowy. Musimy także ustalić kolejne etapy planowej inwestycji, by przywrócić pałacowi w Nawrze dawną świetność i przeznaczenie. Po zakończeniu formalności z rodziną Sczanieckich rozpoczniemy przygotowania do odbudowy pałacu. Inwestycję planujemy przeprowadzić z udziałem funduszy unijnych. Kolejnym krokiem będzie zlecenie opracowania tzw. programu konserwatorskiego, który wskaże wytyczne, jak odbudować pałac w Nawrze z zachowaniem jego pierwotnego kształtu.

To bardzo dobre wiadomości, jednak na świętowanie jest jeszcze zbyt wcześnie. Mury pałacu są w katastrofalnym stanie, ich reanimacja nie będzie łatwym zadaniem. Co do tego, że trzeba je uratować, nie ma jednak wątpliwości. Od czasu swoich narodzin na początku XIX wieku pałac był jednym z największych bastionów polskości na Pomorzu, pozostając zresztą w polskich rękach nieprzerwanie aż do początku II wojny światowej.

Tak pałac w Nawrze wyglądał w 1932 roku, gdy podczas manewrów koncertowała przed nim orkiestra toruńskiego 63 pułku piechoty

Urząd Marszałkowski otrzymał ofertę w sprawie pałacu w Nawrz...

Tu w 1806 roku reprezentanci województwa chełmińskiego pod przewodnictwem właściciela dóbr nawrzańskich, Antoniego Kruszyńskiego, uczestnika insurekcji kościuszkowskiej, zdecydowali się przystąpić do powstania antypruskiego. Stąd do powstania listopadowego poszedł polski poseł do Landtagu, Józef Kruszyński. Późniejszy dwukrotnie odznaczony krzyżem Virtuti Militari oficer słynnego powstańczego 4. pułku piechoty, oraz minister powstańczego Rządu Narodowego. W drugiej połowie XIX w. właścicielem pałacu został Michał Sczaniecki, powstaniec styczniowy, trzykrotny poseł polski do niemieckiego parlamentu, a także współzałożyciel działającego do dziś Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Michał Sczaniecki był także jednym z twórców cukrowni w Chełmży, która na przełomie XIX i XX wieku była największym takim zakładem w Europie.

Polecamy

Pod rządami Sczanieckich Nawra była krainą mlekiem i miodem płynącą. Doskonale zarządzany majątek przynosił spore zyski, których znaczną część właściciele przeznaczali na cele charytatywne. Te czasy skończyły się po wybuchu wojny. Niemcy wyrzucili Sczanieckich z ich domu, natomiast w 1945 roku nowe władze nie pozwoliły im do niego wrócić. Spadkobiercy rodziny, walcząc w sądach o zwrot pałacu, walczyli również o dziejową sprawiedliwość.

Jeżeli tym razem wszystko pójdzie sprawnie i pałac zbudowany w latach 1798 - 1805 według projektu Hilarego Szpilowskiego zostanie wyremontowany, będzie trzeba zabrać się za odzyskiwanie pochodzących z niego książek i dzieł sztuki. Sczanieccy mieli w Nawrze jedną z największych w przedwojennej Polsce prywatnych bibliotek. Pod koniec sierpnia 1939 roku najcenniejsze eksponaty z imponującej kolekcji dzieł sztuki Jan Sczaniecki wysłał w kilku wagonach do rodziny w centralnej Polsce. Wojna zastała ten transport w drodze, część uratowanych eksponatów znajduje się obecnie w muzeum w Łodzi.

Tak pałac w Nawrze wyglądał w 1932 roku, gdy podczas manewrów koncertowała przed nim orkiestra toruńskiego 63 pułku piechoty

Urząd Marszałkowski otrzymał ofertę w sprawie pałacu w Nawrz...

Książki również są rozsiane po świecie. Kilka lat temu pisaliśmy, że profesor Magdalena Niedzielska z UMK na jedno z dzieł z pieczątką "Jan Sczaniecki Nawra" trafiła w bibliotece w Berlinie. Udało nam się wtedy jeszcze porozmawiać z najmłodszym synem ostatniego przedwojennego właściciela majątku, który po wybuchu wojny, na polecenie ojca, pieczętował w ten sposób wszystkie pozycje księgozbioru. Tak na wszelki wypadek.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Filip Chajzer o MBTM

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na nowosci.com.pl Nowości Gazeta Toruńska