Urząd Skarbowy zrobi kontrolę, jeśli tego nie zrobiłeś! Fiskus weźmie 20 proc. Lepiej o tym pamiętać

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest darowizna. Jest to forma umowy, w której darczyńca przekazuje komuś coś bezpłatnie (np. samochód lub pieniądze). Obdarowany musi wyrazić zgodę na przyjęcie części majątku darczyńcy - inaczej nie dojdzie do darowizny. Co istotne, istnieje obowiązek opodatkowania otrzymanej darowizny zgłoszenie do urzędu skarbowego otrzymania jej i opłacenia należnego podatku.

Przekazanie lub darowizna, a także spadki dotyczą nabycia prawa majątkowego na terenie Polski w ramach:

• dziedziczenia - polecenia testamentowego i zapisów różnego typu;
• darowizny oraz polecenia darczyńcy;
• zasiedzenia;
• nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
• nieodpłatnej renty, służebności oraz użytkowania;
• zachowku;
• wkładu oszczędnościowego.

Podatek od otrzymanej darowizny spoczywa na osoby uzyskującej konkretne dobra. Niezależnie od tego, czy będzie to umowa darowizny samochodu otrzymanej od członka rodziny, podatek od niezgłoszonej darowizny będzie konieczny do zapłaty, jeśli nie dotrzyma się pewnych formalności darowizny.

Istnieje kilka grup osób, których w różnym zakresie dotyczy dokumentowanie darowizny. Jeśli darowizna została przekazana w odpowiedniej grupie i nie przekroczyła kwoty wolnej od podatku, nie trzeba uiszczać opłat. Jeśli jednak przekazujący darowiznę przekroczył określoną stawkę (liczy się suma środków z 5 lat), musi opłacić konkretny podatek. Będzie to zarówno otrzymanie środków pieniężnych, jak i darowizna samochodu. Gdzie powinniśmy się zaklasyfikować? I ile zapłacimy?

Obowiązują następujące trzy grupy:

• Grupa pierwsza - jest to najbliższa rodzina - małżonek obecny, zstępni (czyli dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), a także pasierb, rodzeństwo, macocha, ojczym, a nawet teściowie, zięć czy synowa. W tej grupie zwolnienie z podatku dotyczy kwoty do 36 120 zł.
• Grupa druga - należność do grupy podatkowej dotyczy dalszej rodziny. Są tu wymieniani m.in. zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, a także rodzeństwo małżonków, czy też małżonkowie innych zstępnych oraz małżonkowie rodzeństwa małżonków. W tej części rodziny przekazana wartość darowizny nie jest opodatkowana, jeśli jest niższa niż 27 090 zł.
• Grupa trzecia - tu wlicza się wszystkie pozostałe osoby, w tym niespokrewnione z obdarowanym. W tej grupie jest to kwota 5 733 zł.

Przekazanie w darowiźnie samochodu, mieszkania, gotówki lub innego dobra nie musi oznaczać, że od razu zapłacimy za to określoną kwotę do urzędu skarbowego. Darowizna według prawa nie zawsze podlega opodatkowaniu. Czasem podatek od darowizny samochodu będzie darowany, jeśli odbędzie się zgłoszenie niezgłoszonej darowizny w terminie 6 miesięcy od dnia, gdy się ją otrzymało. Określone osoby nie muszą płacić. Fakt otrzymania darowizny, niezależnie od tego, jaka będzie otrzymana kwota darowizny, zwalnia te osoby z konieczności opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Aby przeszła darowizna kontrol, trzeba zgłosić do urzędu nabycie darowizny. Potrzebny jest do tego formularz SD-Z2. Ulga nielimitowana jest tu niezwykłym udogodnieniem.

Jest to tzw. grupa 0. W jej skład wchodzą najbliżsi. W praktyce jest to tak naprawdę grupa osób z grupy 1. Jednak wystarczy dotrzymać terminu 6 miesięcy od otrzymania darowizny, aby nie musieć zapłacić podatku niezależnie od tego, jaką kwotę się otrzyma. Dlatego też darowizna zgłoszona w trakcie trwania tego okresu oznacza, że nic nie zapłacimy. Dlatego też darowizna samochodu w rodzinie nie będzie podlegać opodatkowaniu - również darowizna części samochodu. Wypełniając formularz SD-Z2 zyskamy pewność, że nas zobowiązanie podatkowe nie będzie dotyczyć. Warto wiedzieć, komu można przekazać majątek, aby powstanie obowiązku podatkowego nas nie dotyczyło.

Co do zasady istnieje pewna zależność: darowizna = mniejszy podatek. Istnieją jednak również inne szanse na to, aby podatnik otrzymał zwolnienie z podatku od spadków i darowizn. Nie trzeba być w gronie najbliższych. Przy spełnieniu określonych warunków również odziedziczenie wkładu mieszkaniowego (nawet przy II grupie podatkowej) może być zwolnione z opodatkowania. Nie trzeba też płacić podatku za nabycie własności rzeczy do fizycznie wydzielonych części nieruchomości w drodze tzw. zasiedzenia przez osoby będące współwłaścicielami części ułamkowych nieruchomości. Tu dotyczy to zwolnienia do wysokości udziału we współwłasności. Wyjątków jest jeszcze więcej, te są przykładowymi.

Powinniśmy pamiętać o tym, że postępowanie urzędu skarbowego odpowiada na wszelkie nieprawidłowości i braki zgłoszenia darowizny. Podejście urzędu skarbowego może być wręcz bezlitosne, jeśli udokumentowanie majątku otrzymanego będzie wykraczało poza kwoty zwolnione z opodatkowania lub też osoba zaliczona do grupy 1 (0) nie zgłosi odpowiedniego formularza w terminie. Czy podatek od niezgłoszonej darowizny jest konieczny do opłacenia? Jeśli kontrola podatkowa darczyńcy wykaże niedotrzymanie tego obowiązku, nabycie własności rzeczy będzie wymagało opłacenia podatku

Zgłoszenie darowizny obowiązuje również w przypadku gotówki. Każda forma przekazania środków pieniężnych jest obłożona tym obowiązkiem. Otrzymując od rodziny środki pieniężne w gotówce, nie jest się zwolnionym z wymogów formalnych. Podatek od darowizny samochodu będzie z kolei wymagał oceny, ile jest wart pojazd - oczywiście, przy zgłoszeniu terminowym darowizny od grupy 1 nie zapłacimy żadnego podatku.

Reakcja urzędu skarbowego jest zazwyczaj dosyć szybka. Czasem mija kilka lat, zanim urząd upomni się o podatek. Sankcja podatkowa wciąż może jednak obowiązywać. Ordynacja podatkowa jasno wskazuje na to, że uprawnienia organu skarbowego pozwalają się upomnieć o to, co podatnik otrzymał, a od czego nie opłacił należnego podatku. Gdy minie rok podatkowy, przedawnienie będzie miało miejsce, jeśli minie 5 lat od końca tego roku kalendarzowego, w którym powinno dojść do zapłacenia podatku.

Przykładowo, jeśli umowa darowizny samochodu została zawarta w lipcu 2022 roku, obowiązek podatkowy dotyczy roku 2023. I dopiero od jego końca liczy się 5 lat. Tym samym darowizna wykryta podczas kontroli (niezależnie od tego, czy będzie to przekazanie lub darowizna) będzie mogła być ścigana przez fiskus do końca 2028 roku. Obowiązek opodatkowania otrzymanej darowizny ulegnie przedawnieniu dopiero po tym terminie.

Jeśli nie zgłosimy darowizny większej niż wskazane wcześniej limity nieobjęte opodatkowaniem, zostanie to uznane za nieujawnione dochody. Wtedy może nas dotknąć sankcyjna stawka z tego tytułu. Zwykle podatek wynosi od 3 do 20 procent. Jednak przychód nieudokumentowany może zostać uznany za oszustwo. Dlatego też udokumentowanie oszczędności jest tak ważne. A ile zapłacimy? Karna stawka w takim przypadku wyniesie 20 procent. Do tego jeszcze może dojść odpowiedzialność karna skarbowa, a podatnik powołany do wyjaśnieć będzie musiał wskazać m.in. źródła utrzymania. Lepiej nie liczyć na przedawnienie podatku od niezgłoszonej darowizny, ponieważ, jeśli urząd się o pieniądze upomni, trzeba będzie je zapłacić, a oprócz tego mogą nas dotknąć dodatkowe kary. Stawka sankcyjna od niezgłoszonej darowizny dotyczy oczywiście osoby otrzymującej środki. Przekazujący darowiznę nie musi niczego zgłaszać - choć w przypadku np. przelewu warto w tytule wskazać, że jest to darowizna.