Urzędnik, który się parał literaturą

W tym roku minęła sto czterdziesta rocznica urodzin Stanisława Obrzuda, znawcy polityki skarbowej i literata, który działał w naszym regionie w okresie międzywojennym.

<!** Image 2 align=right alt="Image 93379" sub="Stanisław Obrzud przez wiele lat pracował w Grudziądzu / Fot. Archiwum">Stanisław Obrzud urodził się 19 lutego 1868 roku w Nowym Sączu. Uczęszczał do szkoły powszechnej i gimnazjum w mieście rodzinnym, a następnie, po uzyskaniu świadectwa dojrzałości, studiował filozofię oraz prawo i administrację na uniwersytetach w Krakowie i Wiedniu. Specjalizował się w prawie skarbowym.

Walczył razem z synem

Początkowo był zatrudniony w służbie skarbowej w Brzeżanach, Brodach, potem zaś w Nowym Sączu i we Lwowie. Równocześnie cały wolny czas poświęcał na pracę społeczną w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” i Towarzystwie Szkoły Ludowej. W czasie walk ukraińsko-polskich o Lwów brał czynny udział w jego obronie wraz ze swym synem – Stanisławem Alfredem, poległym w wojnie polsko-bolszewickiej.

Z początkiem 1920 roku Stanisław Obrzud powołany został do służby w Departamencie Skarbowym Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej w Poznaniu. Po dwumiesięcznej pracy w Poznaniu skierowany został do Grudziądza, by na Pomorzu zorganizować władze i urzędy skarbowe. Jednak talent organizacyjny i szybka orientacja w stosunkach pomorskich prezesa Obrzuda sprawiły, że już w październiku 1920 roku nastąpiło otwarcie Pomorskiej Izby Skarbowej w Dworze Kuntersztyńskim.

Doceniając jego starania w organizacji Izby, jak również sprawne jej działanie i pracę nad unifikacją skarbowości byłej Dzielnicy Pruskiej do przepisów ogólnopolskich, już dekretem z 2 maja 1922 roku odznaczono go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 1925 roku Krzyżem Komandorskim tego Orderu. Ponadto jako wybitny fachowiec powoływany był kilkakrotnie przez władze centralne do specjalnych komisji.

<!** reklama>Oprócz tego dyrektor Stanisław Obrzud miał zrozumienie dla poszczególnych płatników, uznawał ich ciężkie położenie i niejednokrotnie ułatwiał im rozkładanie na raty podatków i udzielanie innych ulg. Z ulg tych korzystał także często Związek Towarzystw Kupieckich na Pomorzu. Mimo tych ułatwień Pomorska Izba Skarbowa pod względem dochodowości dla Skarbu Państwa zajmowała jedno z czołowych miejsc, miało to swoje źródło m. in. w uczciwości podatkowej ludności pomorskiej i jego pracy.

Nie tylko z fiskusem

Na uwagę zasługuje także to, ż nie zasklepiał się tylko w swoim zawodzie, bowiem już jako młody urzędnik skarbowy był stałym korespondentem szeregu pism narodowo-demokratycznych w Małopolsce, zajmując się głównie działalnością literacką.

Swoje utwory poetyckie, nowele, artykuły o tematyce literackiej i naukowej oraz recenzje zamieszczał m. in. w „Gazecie Lwowskiej”, „Gazecie Porannej i Wieczornej”, „Głosie Narodu”, „Placówce”, „Rodzinie i Szkole”, „Słowie Polskim”, „Tygodniku Ilustrowanym” i „Zdroju”, a po zamieszkaniu na Pomorzu – także w „Słowie Pomorskim” i „Myśli Narodowej”.

W latach 1904–1905 napisał dramat w czterech aktach pt. Słoneczna pieśń, wydany drukiem nakładem autora w Nowym Sączu w 1908 r., a wystawiony po raz pierwszy na scenie Teatru Miejskiego we Lwowie, 3 kwietnia 1907 r.

Wśród grudziądzkich literatów

Był autorem szeregu nowel, z których 4 ukazały się drukiem w tomiku wydanym w 1922 r. przez Wydawnictwo Instytutu Literackiego „Lektor” we Lwowie, pt. Honor Karola Pęksy, a dwie inne drukowane były w „Tygodniku Ilustrowanym”, w 1920 r., pt. Biedna dziewczyna, a druga w 1926 r., p.t. Jej Tajemnica. Ta ostatnia została wyróżniona na konkursie literackim „Naokoło Świata”.

Poza tym napisał cykl wierszy, w tym m. in.: Sonety lwowskie, Sonety morskie, Sonety pomorskie. Niektóre z nich drukowane były w „Tygodniku Ilustrowanym”, „Myśli Narodowej” i „Słowie Pomorskim”.

Jego biograf Stanisław Poręba, we wspomnieniu o nim, zamieszczonym w „Ilustrowanymo Kurierze Polskim” z 15 VI 1984 r. podał ponadto, że Stanisław Obrzud około 1925 r. był współzałożycielem „Fraterni Literackiej” w Grudziądzu, 18 maja 1926 r. uczestniczył w zbiorowym wieczorze autorskim w Grudziądzu pod nazwą „Na stokach Parnasu”.

Po 35 latach służby w administracji skarbowej, w listopadzie 1926 r. prezes Stanisław Obrzud złożył podanie o przeniesienie go na emeryturę, zamierzając zamieszkać w Wielkopolsce. Po przejściu na emeryturę opracował obszerną Księgę pamiątkową polskiej administracji skarbowej w Wielkopolsce i na Pomorzu, która ukazała się drukiem pod jego redakcją w Poznaniu w 1929 r. O dalszych jego losach brak wiadomości.

Nie wszystko wydał

Cytowany wyżej Stanisław Poręba podał, że „... po 1933 r. S. Obrzud mieszkał w Toruniu, skąd hitlerowcy wysiedlili go do Krakowa, w pierwszych miesiącach okupacji. Tam zmarł w lutym 1944 r.”

Pozostawił nie wydany drukiem tom wierszy pod tytułem: Sonety, składający się z m. in. z cykli: Sonetów słonecznych i sonetów morskich.