W Mucznem Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN poszukuje "dołów śmierci". To nie jest "sprawa zamknięta" [ZDJĘCIA]

Do zbrodni w okolicy Mucznego doszło z 15 na 16 sierpnia 1944 r. W leśniczówce na Jeleniowatym schroniło się ponad 70 osób, które uciekały przed frontem nadciagającym ze wschodu. Uciekinierzy mieli nadzieję, że w nowych granicach Polski będą już bezpieczni. To przeświadczenie okazało się tragicznie złudne. Leśniczówkę otoczyła lokalna bojówka UPA, sotnia Służby Bezpieczeństwa OUN dowodzona przez Mykołę Dudkę „Osypa”. Bojówki SB OUN wykazały się w czasie Rzezi Wołyńskiej szczególnym okrucieństwem i także w Mucznem sotnia nie miała litości dla uciekinierów, wśród których było wiele kobiet, dzieci i starców, a także leśnicy i księża.

Mord przeprowadzono w wyjątkowo bestialski sposób. Była to tzw. cicha egzekucja.

– Ciała zamordowanych były widziane przez świadków na całym terenie leśniczówki i wokół – mówi prof. Krzysztof Szwagrzyk. – Niektóre źródła mówią, że zastosowano różnego rodzaju narzędzia, czyli zrobiono to bez wystrzałów z broni palnej.

Zginął także leśniczy Franciszek Król, który przyjął uciekinierów, i cała jego rodzina.

Dopiero po kilku dniach zwłoki zostały pogrzebane.

– Nie do końca znane są okoliczności, kto zlecał pochówek, a tym bardziej nie znane jest miejsce, gdzie zostały pogrzebane szczątki – dodaje profesor. – Naszym zadaniem, Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN, jest odnalezienia miejsca, bądź miejsc, gdzie mogą być pochowane ofiary nacjonalistów ukraińskich z sierpnia 1944 r.

W 2010 roku bieszczadzcy leśnicy dokonali upamiętnienia miejsca, gdzie zamordowano 74 Polaków, stawiając obelisk i krzyż.

Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN od kilku lat prowadzi natomiast badania w miejscu dawnej leśniczówki Brenzberg.

– Badamy wszystkie możliwe obszary w poszukiwaniu dołów lub dołu śmierci – podkreśla prof. Szwagrzyk.

Pierwsze prace poszukiwawcze podjęto w sierpniu 2022 r. Przebadano wówczas liczący kilkaset metrów kwadratowych obszar – miejsce, gdzie znajdowała się leśniczówka – jak i jej sąsiedztwo. Ustalono topografię budynków oraz zlokalizowano studnię. Odnaleziono także liczne przedmioty oraz elementy oprzyrządowania wojskowego, które zostały zakopane w tym miejscu prawdopodobnie podczas działań I wojny światowej.

– Nie ma jeszcze tego najważniejszego, czyli przełomu w poszukiwaniach, mimo że w naszej ocenie znamy wszystkie możliwe źródła, które zachowały się w Polsce, zarówno pisane, jak i mówione – podkreśla nasz rozmówca. – Ściągnęliśmy także bardzo ważne dokumenty ze Stanów Zjednoczonych. Są to fotografie lotnicze wykonane w sierpniu 1944 r. Materiał

fotograficzny pokazuje bardzo dokładnie obszar leśniczówki i jej sąsiedztwo, widzimy doskonale pola, zabudowania, a nawet stogi siana, ale nie widać tego, na co czekamy, czyli miejsca ze świeżo kopaną ziemią. Nie ma na fotografiach znaków, które by doprowadziły nas do mogiły.

Obecny etap poszukiwań realizowany jest od dwóch tygodni i będzie trwał jeszcze kilka dni.

– Przebadaliśmy kolejne wielkie obszary na terenie leśniczówki i sąsiadującego obszaru. Będziemy pracowali nadal z nadzieją, że nastąpi przełom w naszych poszukiwaniach – o przebiegu prac mówi pan profesor. – Gdyby się jednak tak nie stało, gdyby tym razem nie doszło do odnalezienia szczątków, zapewniam, że ta sprawa nie będzie przez nas zapomniana. Nie zostanie odłożona na półkę z napisem „sprawa zamknięta”. Będziemy pracowali do skutku, aż znajdziemy szczątki.

(W tekście wykorzystano informacje IPN).