Więcej światła! I kolorów

„Zaczyna się przy naszych nogach i kończy w... nieskończoności”. Co? Cień. Tak mówił w radiu Jan Berdyszak, jeden z najwybitniejszych współczesnych artystów plastyków.

<!** Image 2 align=none alt="Image 187806" sub="„Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem” Rembrandta [Fot. archiwum Muzeum Okręgowego]">Jego wystawa „Gęstość cienia...” czynna jest w CSW. To intrygująca ekspozycja. Widz nie tylko ją ogląda, ale i w niej uczestniczy.

Ukryć się w przezroczystym

Najpierw wchodzi do pomieszczenia rzęsiście oświetlonego ostrym, zimnym światłem zwisających pionowo z sufitu jarzeniówek. Potem przechodzi w strefę cienia. Tu zgromadzono prace z różnych okresów twórczej działalności Jana Berdyszaka, te, które dotyczyły zjawiska cienia i półcienia, a także tajemnicy przezroczystości, która frapuje - wszak, jak mówi artysta w programie wystawy - na przykład „szyba w oknie udaje nieobecność, bo chcemy mieć przezroczysty dostęp do widoku na przestrzeń”... Przezroczystość bywa złudna - wydaje się, że jeśli coś jest przejrzyste, to można to poznać na wylot. A jednak stos szklanych tafli w obiekcie pt. „Przezroczysta niedostępna” udowadnia, że jest zgoła inaczej.

<!** reklama>W strefie cienia (i przezroczystości) królują obiekty zatytułowane „Passse-par-tout”. Passe partout to papierowa ramka rysunku lub fotografii, ale passe-par-tout oznacza po francusku już co innego: przechodzenie przez wszystko. Meandry załamywania się światła i tworzenia cienia można prześledzić w warstwowych grafikach z przezroczystych folii i papierów - „Rozpadłe passe-par-tout” i „Poruszone passe-par-tout”. A na końcu wędrówki od światła przez cień jest ciemność. Pomieszczanie jej poświęcone kryje niespodzianki. Więc nie zdradzajmy... Jedno jest pewne: Jan Berdyszak, artysta działający od ponad półwiecza, wciąż dziwi się światem, dostrzega w nim tajemnice, domagające się odkrywania. A to cecha najlepszej sztuki.

<!** Image 3 align=none alt="Image 187806" sub="Rysunek Małgorzaty Gnys z wystawy „Tuba Satyrica” w Dworze Artusa [Fot. Jacek Smarz]">Na łabędziej skórce

Ten obraz od prac Jana Berdyszaka dzieli kilkaset lat. Ale i w nim intryguje światło, niepokojące, burzowe. „Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem”, jeden z niewielu zachowanych pejzaży Rembrandta, to najcenniejszy wśród pokazywanych tu skarbów Fundacji Książąt Czartoryskich. Ich prezentację Muzeum Okręgowe przedłużyło do 3 czerwca.

Zanim jednak dojdziemy do ściany, na której króluje dzieło genialnego Holendra, oglądamy m.in. obrazy spolonizowanego francuskiego malarza Jana Piotra Norblina i bogaty zbiór przepięknych przedmiotów - od misternych wachlarzy z mitologicznymi scenami malowanymi na papierze lub... łabędziej skórce, po pasy kontuszowe i pyszną srebrną zastawę.

<!** Image 4 align=right alt="Image 187806" sub="Bronisław Jamontt „Uliczka żydowska w Wilnie”">Na tym samym drugim piętrze Ratusza Staromiejskiego - kolejna gratka dla amatorów malarstwa. To wystawa obrazów i rysunków Bronisława Jamontta, malarza Wilna, a potem Torunia, wykładowcy na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego, a potem dziekana WSP UMK. Oglądamy zaułki dwóch bliskich jego sercu miast i wiejskie pejzaże, z drzewami i wiatrakami. Przy okazji widzimy, jak twórczość artysty ewoluowała - od pejzaży mniej realistycznych, w ostrzejszych barwach, po subtelne kolorystycznie widoki, przyciągające mistrzostwem wytrawnego warsztatu.

Kwiaty, buty i abstrakcja

Kto z zasady nie chadza na wystawy sztuki współczesnej, przekonany, że jest niezrozumiała, a już na pewno nie da się dla jej wytworów użyć określenia: ładne, powinien odwiedzić „Wozownię”, gdzie prezentowane jest „Dzieło Roku”, czyli najnowsze dokonania członków toruńskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków. Zobaczy tam sporo obrazów i rysunków wręcz dekoracyjnych. Wśród nich są pejzaże Krzysztofa Walczewskiego i Jadwigi Kotlarczyk, „Powojniki” Ewy Zielińskiej, dziewczęcy portret-collage Agnieszki Miller, bardziej abstrakcyjne, ale efektowne kolorystycznie „Geoflow” Iwony Liegmann, „Zmiany” Krystyny Pawłowskiej-Bernackiej, „Cztery pory roku” Mariana Stępaka - obraz o kształcie przypominającym skrzydła wiatraka, obciągnięte barwnymi pasami tkanin.

<!** Image 5 align=none alt="Image 187806" sub="„Dzieło Roku” - obraz Anny Bochenek [Fot. Grzegorz Olkowski]">Biblia jak nowa

Spośród prac nagrodzonych podobać się mogą zwycięskie rysunki Henryka Borowskiego, misternie oddane, skłębione organiczne formy. Obok wisi nagrodzony trzecim miejscem rysunek (technika własna) Pawła Nowaka „Et in Arcadia ego”, na którym widzimy zbliżenie precyzyjnie przedstawianych butów - turystycznych, wysoko sznurowanych... Czyż to nie symbol Arkadii, krainy szczęśliwości?

Warto poświecić trochę czasu dokumentacji pracy konserwatorów dzieł sztuki. Zdjęcia XVIII-wiecznej Biblii Lutra po odnowie zestawione z tymi sprzed robią wrażenie, tak jak opis zabiegów konserwatorskich. Zresztą podziw dla współczesnej sztuki konserwacji i restauracji zabytków budzą wszystkie przedstawione dokonania.

Spacerem po salonach wystawienniczych

CSW „Znaki Czasu” czynne 6 kwietnia (pt.) w godz. 10-15 i 7 kwietnia (sb.) w godz. 12-16. 8 i 9 kwietnia (nd. i pn.) - nieczynne.

Muzeum Okręgowe 7 i 8 kwietnia (sb. i nd.) nieczynne. 9 kwietnia (pn.) - czynne w godz. 10-16.

Galeria Sztuki „Wozownia” czynna 7 kwietnia (sb.) i 9 kwietnia (pn.) w godz. 12-18. 8 kwietnia (nd.) - nieczynna.

Muzeum Etnograficzne (m.in. pokaz aranżacji świątecznych) czynne 9 kwietnia (pn.) w godz. 10-16. 7 i 8 kwietnia (sb. i nd.) - nieczynne.

Galeria Dworu Artusa (wystawa pokonkursowa „Tuba Satyrica”) czynna od 10 kwietnia (wt.) w godz. 9-18.