Z Dworca Północnego znów koleją do lasu na Barbarce

W niedzielę, przed zrujnowanym budynkiem toruńskiego Dworca Północnego znów zatrzymał się pociąg osobowy. Później ruszył, przetoczył się przez Szosę Chełmińską i zniknął w lesie. Sunąc powoli po zardzewiałych torach, minął dawny Szynwałd i zatrzymał się przed dawnym budynkiem stacji w Barbarce. Pociąg krąży po tej trasie tylko jeden dzień w roku, chociaż z powodzeniem mógłby kursować we wszystkie weekendy wakacji. Składy wycieczkowe mają w tym miejscu wielkie tradycje.
[break]
Decyzja o budowie linii z Torunia do Unisławia, z której do dziś zachował się tylko odcinek prowadzący do bazy paliw w Zamku Bierzgłowskim, zapadła na początku XX wieku. Tworzony etapami szlak, choć nazwany unisławskim, przez kilka dekad łączył Toruń z Chełmnem. Jako pierwsze zaczęły powstawać właśnie jego północne odcinki. Odbiory torów między Unisławiem, Starogrodem i Chełmnem rozpoczęły się już latem 1902 roku. W okolicach Torunia budowa rozpoczęła się trzy lata później.
„Do 31 października czynić będą miernicy pomiary pod kolej żelazną z Mokrego do Unisławia - informowała „Gazeta Toruńska” we wrześniu 1905 roku. - Magistrat toruński ogłasza, że chodzenie miernikom po roli jest dozwolone, szkodę powstałą przez pomiary należy zaraz stwierdzić i obliczyć”.
Spory ciężar finansowy tego przedsięwzięcia wzięli na siebie akcjonariusze, głównie rząd i organy administracji lokalnej.
„Koszta nowej kolejki z Torunia do Unisławia obliczono na 1577000 marek, którą to sumę złoży Towarzystwo Akcyjne - donosił toruński dziennik w październiku A.D. 1908. - Z akcyj przejmuje państwo 40 procent, a 10 procent toruńskie towarzystwo budowy przystani dla drzewa; 20 procent łoży prowincya, a resztę pokryć musi toruński powiat wiejski i miejski. Miasto samo złożyć ma na ten cel 232 tysiące marek”.
Obecność w tym gronie spółki powołanej do budowy Portu Drzewnego sporo mówi o tym, czemu m.in. nowa linia zawdzięczała swoje powstanie. Tak jak przygotowywany w tym samym czasie szlak żelazny z Torunia do Czarnowa, miała ułatwić transport drewna z podtoruńskich lasów. Ewentualne wątpliwości co do tego rozwiewa notka opublikowana w „Gazecie Toruńskiej” w październiku 1910 roku.
„W sobotę oddano do użytku przeszło 6 kilometrów długi nowy tor kolejowy, przeprowadzony z dworca Toruń-Północ do Waldmeisterkrug, przeznaczony tylko dla komunikacyi towarowej. W ten sposób uzyskano połączenie kolejowe pomiędzy portem flisackim i Waldmeisterkrug”.
Pierwszy pociąg odjeżdżał z dworca na Mokrem o godz. 5.30. Zanim trafił do Portu Drzewnego, mijał Dworzec Północy i znikał w lesie, by dotrzeć do tajemniczego miejsca o długiej niemieckiej nazwie. Gdzie znajdowała się karczma leśniczego, czyli Waldmeisterkrug?
- Karczma stała niedaleko Strugi, na wysokości obecnego parkingu przy szosie, obok skrętu na Olek – mówi Adam Kowalkowski, toruński przewodnik i chodząca encyklopedia miejskiej historii. - Przystanek kolejowy mieścił się zaś tam, gdzie dziś stoi przystanek autobusowy.
Jak już wspomnieliśmy, 104 lata temu miejsca te służyły wyłącznie pociągom towarowym. Linia powoli rozrastała się jednak w stronę Unisławia, obok wagonów z drewnem niebawem miały się więc pojawić również składy osobowe. Dla torunian jednak, znacznie bardziej od podróży do Unisławia, kusząca była wizja wypadu za miasto.
„Na torze kolejki z Torunia do Unisławia urządzona będzie w pobliżu pięknego miejsca wycieczkowego Barbarki stacya kolejowa – informowała „Gazeta Toruńska” w maju 1911 roku. „Przystanek będzie w miejscu, gdzie tor przeżyna drogę z Szynwałdu do Barbarki”.
Budynek dawnej stacyjki stoi do dziś, biegnąca obok droga nie prowadzi już jednak do Szynwałdu (z niem. Schönwalde - piękny las), ale na Wrzosy.
Cały szlak do Unisławia otwarty został 1 lipca 1912 roku. Między oboma miastami kursowały cztery pary pociągów, poranne były skomunikowane ze składami jadącymi do Chełmna. Donosząc o otwarciu linii, prasa poinformowała, że już w pierwszą niedzielę po oddaniu torów do użytku, z Torunia wyjedzie specjalny pociąg turystyczny do Barbarki. Pomysł z uruchomieniem takiego połączenia okazał się strzałem w dziesiątkę.
„Pierwszy niedzielny pociąg do Barbarki był bardzo obsadzony. Ogółem sprzedano na trzech dworcach toruńskich 700 biletów, dowodem to, że Barbarka jest ulubionem miejscem wycieczkowem dla toruniaków - relacjonowała „Gazeta Toruńska” 10 lipca 1912 roku. - Niespodzianką tylko było dla wycieczkowiczów, a nawet wywołało pewne niezadowolenie, iż ceny biletów niedzielnego pociągu nie były zniżone i trzeba było płacić za podróż zawrotną 80 fenigów, co dla liczniejszych rodzin jest nieco za drogo”.
No proszę, lata lecą, a Toruń nadal boryka się z podobnymi problemami. Dziś przecież również toczy się burzliwa dyskusja o tym, że dla większych rodzin korzystanie na co dzień z miejskiej komunikacji jest, delikatnie mówiąc, nieopłacalne. Na tym jednak podobieństwa się kończą. Sto lat temu pociągi specjalne między Toruniem i Barbarką kursowały w każdą niedzielę, od maja do października. Dziś budzą się tylko na jeden dzień w roku. Miło, że w ogóle, ale szkoda, że tak okazjonalnie, bo Barbarka od wiosny do jesieni zamienia się w wielki parking, a na leśnych drogach prowadzących do osady robią się korki. Kolej turystyczna ma w tym miejscu bogate tradycje. Dla naszego dobra i wygody warto by było z nich skorzystać.