Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Zamiejscowa, proszę czekać - czyli kiedy zaczęły u nas dzwonić telefony? [RETRO]

Szymon Spandowski
Aparat telefoniczny z przełomu XIX i XX wieku, eksponat muzeum w Radomiu.
Aparat telefoniczny z przełomu XIX i XX wieku, eksponat muzeum w Radomiu. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Na Podgórzu pierwsza centrala telefoniczna powstała w 1884 roku. W Toruniu reklamy telefonów pojawiały się już w latach 70. XIX wieku, chociaż z aparatami elektrycznymi nie miały raczej nic wspólnego. Pierwsze automaty telefoniczne na ulicach Torunia, a w zasadzie na obu rynkach, pojawiły się najprawdopodobniej 104 lata temu dzięki taksówkom.

Ta historia ma bardzo dużo wątków, połączeń, linii. Trudno w tej plątaninie dotrzeć do źródła. Przynajmniej tego toruńskiego, bo początki telefonu w ogóle, są dobrze znane.

„Pierwsze próby publiczne z telefonem, robione były przez profesora Graham Belle d. 26 listopada 1876 roku na kolei żelaznej pomiędzy Bostonem i Salceu w Ameryce - pisała „Gazeta Toruńska” w połowie grudnia roku 1877. - Bell, z Bostonu, z Wassanem w Salceu, kolejno rozmawiali i to pierwsze doświadczenie zupełnie się powiodło”.

Nowinka wzbudziła ogromne zainteresowanie i przyjmowała się szybko.

„Telefon w Berlinie nie miał zrazu wielkiego powodzenia - czytamy w „Gazecie Toruńskiej” z października 1882 roku. - Komunikacyą telefoniczną zaczęto przed półtorarokiem przy dziewięciu abonentach, obecnie kompania liczy ich tysiąc. Zwycięstwo tego arcyciekawego wynalazku aż nadto staje się widocznem”.

W stolicy cesarstwa pierwsza dziesiątka abonentów musiała zatem chwycić za słuchawki w 1881 roku, wyprzedzając tym samym na przykład mieszkańców Petersburga, gdzie linie telefoniczne zaczęto układać w roku 1882. W tym samym czasie trwały już prace nad rozbudową sieci we Lwowie i Krakowie, chociaż w stolicy Galicji pierwsze próby międzymiastowe były prowadzone cztery lata wcześniej. Polskie gazety z wielkim uznaniem rozpisywały się o rozmowie dalekiego zasięgu jaką przy pomocy telefonu udało się przeprowadzić między Lwowem i Brodami.

Targowisko na placu Miarki w Katowicach zawsze było miejscem, gdzie kupić można wszystko, co potrzebne jest na święta.

Święta w PRL: Choinki, mikołaje, bombki. Pamiętacie takie Bo...

A kiedy pierwszy telefon zadzwonił w Toruniu? Lokalna prasa donosiła o telefonach w Wyrzysku, Mogilnie, pierwszego dzwonka na toruńskim bruku jakoś jednak nie odnotowała, w każdym razie jak dotąd nie udało nam się tej informacji odnaleźć. Co prawda Robert Tilk reklamował wygodne i estetyczne telefony już w grudniu 1877 roku, jednak jego firma specjalizowała się w wyrobach metalowych, nie elektrycznych. Zapewne chodziło więc o rury głosowe, podobne do tych, przez jakie rozmawiali Adolf Dymsza z Eugeniuszem Bodo w filmie „Paweł i Gaweł”.

Tak czy inaczej telefon na pewno dotarł w nasze okolice bardzo szybko. W 1881 roku gazety wspominały o wypadku na poligonie w Grudziądzu, w tle pojawił się telefon. W lutym roku 1884 w prasie pojawiła się wzmianka o budowie centrali telefonicznej na Dworcu Głównym. Trzy miesiące później natomiast „Gazeta Toruńska” poinformowała:

„W Podgórzu z dniem 1 czerwca urządzoną zostanie stacya telegraficzna i telefoniczna”.

Rozbudowę sieci trzeba było jednak znacznie przyspieszyć. Pod koniec dekady pojawiły się problemy, biuro budowlane korzystało na przykład z tego samego telefonu co policja. Jakże to tak?!

Zobacz także: [QUIZ] Urządzasz mieszkanie? Sprawdź, jaki styl najbardziej do Ciebie pasuje

Latem A. D. 1893 Toruń doczekał się połączenia z Berlinem. W tym samym czasie linie telefoniczne spięły także Berlin z Królewcem. Dla porównania Poznań otrzymał połączenie ze stolicą cesarstwa już cztery lata wcześniej, odległość między oboma miastami jest jednak znacznie mniejsza.

Początkowo rękę na telefonach trzymało państwo. Tak było zresztą w całej Europie, we wczesnych latach 80. gazety informowały chociażby o procesie wytoczonym przez rząd brytyjski prywatnemu przedsiębiorstwu, które chciało przekazać wynalazek obywatelom.

Nad Wisłą było podobnie, telefony najpierw dzwoniły w koszarach i urzędach, a dopiero później zaczęły zakłócać ciszę mieszkań i firm. Wszystko wskazuje na to, że pierwszym prywatnym abonentem w Toruniu został Franz Zährer, właściciel firmy handlującej żelazem oraz pięknego szyldu przy ul. Ducha Świętego 3. Miał numer telefonu - 1, co widać chociażby na reklamie pochodzącej z toruńskiej „Księgi adresowej” wydanej w 1897 roku. Numery były przyznawane po kolei, o czym zresztą prasa często informowała.

„Do miejskiego związku telefonicznego przystąpili: nr 118 spedytor Gude, nr 119 urząd wójta na Mokrem, nr 120 handel zboża Lewy, nr 121 kantor bankowy W. Landeker, nr 122 handel zboża Blumenthal i Jammrath, nr 123 Raiffeisen i spółka”.

To notka z lutego 1897 roku. Nieco ponad rok później Toruń otrzymał połączenie z Solcem Kujawskim. Za trzy minuty rozmowy trzeba było zapłacić 25 fenigów.

W okresie świąt można skorzystać z wielu atrakcji oferowanych przez instytucje kultury czy kluby na starówce. Na kolejnych stronach przedstawiamy kilka najciekawszych propozycji! >>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Co robić w święta w Toruniu? Zobacz najciekawsze propozycje!

Jak widać, 121 lat temu w Toruniu było 123 abonentów. W ciągu pięciu lat przybyło ich więc ponad 50, ponieważ w maju A. D. 1892, gdy rozpoczęła się rozbudowa gmachu Poczty Głównej, z telefonów korzystało w mieście 70 osób. Rozbudowa poczty jest istotna, ponieważ dzięki niej powstała m.in. charakterystyczna wieża telefoniczna.

W jakich godzinach pracowała toruńska centrala? Informację o tym znaleźliśmy w „Gazecie Toruńskiej” ze stycznia 1897 roku.

„Urząd telegraficzny zamierza ograniczyć ilość godzin urzędowych co do telefonów w niedzielę i święta - donosił dziennik. - Dlatego zapytano tutejszych właścicieli telefonów, czy zgadzają się na ograniczenie od 7-8 godziny przed południem, 12-1 i 5-7 godziny po południu”.

Zobacz także: 10 tajemnic Watykanu, z których mało kto zdaje sobie sprawę. Czego jeszcze nie wiecie o stolicy kościoła?

Wraz z rozwojem sieci telefonicznej pojawił się również problem z dostępem do aparatów. Każdy mógł skorzystać z telefonu na poczcie, ale to najwyraźniej było mało. Już w 1898 roku cesarski sekretarz stanu Victor von Podbielski przymierzał się do tego, aby ulokować aparaty telefoniczne w restauracjach. Problem ten udało się rozwiązać tuż przed wybuchem I wojny światowej.

„W najbliższym czasie firma Brensten & Co zamierza zaprowadzić telefony na przystankach dorożek samochodowych, tak na Rynku Staromiejskim jak i Nowomiejskim - pisała „Gazeta Toruńska” w maju 1914 roku. - Zatem nocą oraz w czasie zamknięcia składu będzie można wygodnie telefonem zamawiać dorożki samochodowe”.

Nowe czasy były pełne szalonych pomysłów, a gazety - informacji o nich. Oto jeden z takich smaczków: kołyska na telefon...

„Wynalaszczy duch p. Edisona w Nowym Jorku, który już pdoobno wziął od rządu amerykańskiego około 100 patentów na konstruowane przez siebie przyrządy fizykalne, oparte zwłaszcza na zasadzie telefonu, charakteryzuje dziennik The World w następującej anegdocie: Na zabawie u pana Bachelor w Nowym Jorku, gdzie znajdowało się całe wykwintne towarzystwo miejscowe, pewna dama spytała genialnego wynalazcę, czy w liczbie rozmaitych jego wynalazków, z których jeden jest bardziej zdomiewającym niż drugi, nie ma jakiego systemu kołysania niemowląt sposobem automatycznym, ilekroć dziecko zacznie krzyczeć w nocy - pisała „Gazeta Toruńska” w 1880 roku. - „Pan nawet nie wyobrażasz sobie - mówiła troskliwa matka - jak to jest nieprzyjemnie i uciążliwie budzić się w nocy z powodu krzyków dziecka iw stawać z łóżka, ażeby je ukołysać. Niechby tylko pański system odpowiadał przeznaczeniu, a już mi wszystko jedno, czy nazwa jego będzie się kończyła na fon czy na graf.” P. Edison widocznie jest bardzo uprzejmym dla płci pięknej, przyrzekł bowiem zająć się tą sprawą. W kilka dni później czyniąc zadość swej obietnicy, posłał też owej damie, nie lubiącej, żeby ją w nocy budzono, przyrząd bardzo oryginalny, za pomocą którego w istocie krzyk dziecka wprowadza w ruch kołyskę. W pobliżu tejże mianowicie umieszczony jest telefon. Ilekroć dziecko zapłacze, blaszka telefonu zaczyna drgać, a wywięzujący się ztąd prąd elektro magnetyczny, spotęgowany skutkiem dalszej kombinacyji, porusza stosownie urządzony mechanizm, który nadaje kołysce ruch powolny i prawidłowy. Gdy dziecko się uspokoi, a tem samem i drganie blaszki telefonu ustanie, mechanizm także przestaje działać i kołyska już się nie porusza. Tym więc sposobem dzięki p. Edisonowi piastunki i matki mogą wyręczać się telefonem i spać spokojnie”.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Zamiejscowa, proszę czekać - czyli kiedy zaczęły u nas dzwonić telefony? [RETRO] - Nowości Dziennik Toruński

Wróć na nowosci.com.pl Nowości Gazeta Toruńska