Pod fabryczną górą źródło... cementu i wybornych trunków

[break]
Dla Reinharda Uebricka początek XX wieku był momentem niezwykle pracowitym. Wiele razy już przez nas wspominany toruński budowniczy, odpowiedzialny za powstanie m.in. fabryki pierników przy ul. Strumykowej, gmachu polskiego Towarzystwa Naukowego przy Wysokiej, a także szkieletowej kamienicy przy ul. Bydgoskiej 35, którą zbudował dla siebie, w 1902 roku szykował się do wydania pierwszego poważnego przewodnika turystycznego po Toruniu. Pracował również nad projektem teatru miejskiego, w związku z czym oddał zresztą swój mandat radnego. Jakby tego wszystkiego było mało, przygotowywał także cementownię. Zakład, o którym można śmiało powiedzieć, że powstały w nim fundamenty XX-wiecznego Torunia.
„Budowniczy p. Uebrick założy na wiosnę na Mokrem fabrykę sztucznego kamienia piaskowego - informowała „Gazeta Toruńska” w grudniu A.D. 1902. - Budynki fabryczne są już gotowe w pobliżu zakładów gazowych i wodociągowych”. Naturalnie chodzi o gazownię i wieżę ciśnień na Mokrem, fabryka Uebricka powstała bowiem pod Dębową Górą. Stanęła na gruntach, jakie budowniczy kupił od niejakiego Samulewicza.
Przedsiębiorca miał tu idealne warunki, m.in. własną bocznicę kolejową. Postawił najpierw dwa obiekty - 20-metrową halę oraz mniejszy, ale wyższy od niej budynek z maszyną parową. Później swoją wytwórnię rozbudował, zajmując również tereny po przeciwnej stronie ulicy Pod Dębową Górą. Produkował tu wszystko, co tylko było potrzebne przy budowie kanalizacji. Wytwarzał też płytki podłogowe, chodnikowe, sztuczny marmur, słupy ogrodzeniowe, milowe, graniczne. W ofercie miał również zlewy kamienne, koryta rynny, schody, specjalne rury, w których umieszczano przewody, nagrobki, a także elementy do opracowanego przez siebie systemu odwadniania ulic.
Zerkając do archiwalnych dokumentów moglibyśmy wyliczankę prowadzić dalej, ten potok słów i cementu zakończymy jednak na rzeźni miejskiej. Wiele fragmentów konstrukcji pierwszego w regionie stropu betonowego, jaki ponad sto lat temu pojawił się w toruńskich zakładach mięsnych, powstało właśnie w cementowni pod Dębową Górą. Zresztą cała, pionierska jak na owe czasy konstrukcja, zapewne została zaprojektowana przez mistrza Reinharda.
Pracujące w sąsiedztwie Dębowej Góry maszyny nabierały rozpędu, całkowicie zmienił się jednak rodzaj wytwarzanych tutaj produktów. Reinhard Uebrick zmarł w 1917 roku. Zabudowania cementowni zostały przejęte przez firmę Wolfa Sultana, największego toruńskiego producenta napojów procentowych. W 1922 roku sultanowe imperium kupił natomiast Wacław Maćkowiak i to on w czasach II Rzeczypospolitej spod Dębowej Góry wysyłał w świat swoje słynne Krople Toruńskie.
Przed samą wojną w jednym z fabrycznych budynków parafia Chrystusa Króla chciała założyć świetlicę dla dzieci z Dębowej Góry, jednak z tych planów nic nie wyszło. Podczas okupacji w dawnej cementowni Uebricka produkowana była gazolina. Po wojnie zakład wrócił natomiast do swojego pierwotnego przeznaczenia.
- Była tam betoniarnia - wspomina jej dawny kierownik, a dziś dyrektor Zespołu Edukacyjnego Blok, Michał Myszkowski. - W dużej hali produkowane były belki stropowe, w mniejszej stała natomiast przedwojenna maszyna do produkcji płytek chodnikowych, obsługiwana przez pana Glińskiego. Wszystkie płytki, jakie wtedy pojawiały się w Toruniu, pochodziły właśnie stamtąd.
Do dziś z dawnej cementowni Uebricka i rozlewni Maćkowiaka zachował się tylko ten mniejszy budynek. Łatwo go przeoczyć, chociaż związany jest z nim bardzo mocno naprawdę imponujący kawałek historii Torunia.