W lipcu minął rok od wprowadzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych i można odnieść wrażenie, że sprawa nieco przycichła, pewnie w związku, że najwięcej uwagi pochłonął w tym czasie koronawirus. A jak można podsumować ten okres działalności programu?
Efekt ubiegłorocznego zainteresowania mediów tematyką PPK faktycznie minął. Jednak dla pracodawców, pracowników oraz firm oferujących PPK to był okres wytężonej pracy: kampanii informacyjnych , podejmowania decyzji o udziale w PPK, nauki jak poruszać się po technicznych meandrach PPK. Na to wszystko nałożyły się pandemia i finansowe kłopoty w wielu firmach. Od marca do maja wraz ze współpracownikami w Mentor S.A. odpowiadaliśmy na setki pytań pracodawców o możliwość zawieszenia wpłat do PPK. Na szczęście, ustawodawca w tej sytuacji zachował się racjonalnie. Umożliwił zawieszenie wpłat do PPK dla firm zatrudniających powyżej 250 osób, jak i przesunięcie terminu wdrożenia dla podmiotów zatrudniających powyżej 50 osób. Obecnie trwają prace wdrożeniowe PPK w mniejszych zakładach, od 20 do 249 osób. To dla każdej firmy naprawdę ogromne wyzwanie organizacyjno-społeczne! Tytaniczny wysiłek pracodawców we wdrożenie PPK wynika nie tylko z nakazów ustawy, ale przede wszystkim z ich odpowiedzialności za pracowników. Prace dotyczące wyboru instytucji zarządzającej również ruszyły w sektorze finansów publicznych, choć podmioty te wchodzą w obowiązek tworzenia PPK od stycznia przyszłego roku.
Przypomnijmy, jakie koszty na PPK ponoszą firmy, pracownicy, a ile dorzuca państwo?
W przypadku PPK należy rozróżnić wpłaty podstawowe i dodatkowe. Obie są finansowane przez pracodawcę oraz pracownika. Wpłaty podstawowe są obligatoryjne dla obu stron. Uczestnik PPK otrzymuje od pracodawcy 1,5 proc. wpłaty podstawowej, a jego samodzielny wkład wynosi 2 proc. Wpłaty dodatkowe są dobrowolne i dla pracodawcy, i dla pracownika. Pracodawca dodatkowo może zasilać konto uczestników PPK w maksymalnej kwocie 2,5 proc. Warto zwrócić uwagę, iż pracodawca może potraktować tę część jak benefit pracowniczy i przyznać różną wysokość wpłaty dla poszczególnych pracowników. Ustawa zezwala na różnicowanie ze względu na staż pracy lub inne kryteria ustalone w regulaminie wynagradzania. Pracownik może również podwyższyć swoją wpłatę do PPK o kolejne 2 proc. Zarówno w przypadku wpłaty podstawowej, jak i dodatkowej podstawę do naliczenia stanowi wynagrodzenie brutto. Wchodząc do systemu ze środków publicznych (dokładnie z Funduszu Pracy) każdy uczestnik otrzyma jednorazowo 250 zł wpłaty powitalnej, oraz 240 zł dopłaty za każdy rok oszczędzania w PPK.
Tyle koszty, a jakie są korzyści z tej formy oszczędzania? Jak zachęcić osoby, które wciąż mają wątpliwości?
Należy pamiętać czym jest PPK - to system długoterminowego oszczędzania z celem emerytalnym. Polski system emerytalny przez lata dewastowały bezrobocie, umowy śmieciowe, emigracja, a przede wszystkim niż demograficzny. Wskaźnik mówiący o relacji ostatniego pobranego wynagrodzenia w stosunku do pierwszego otrzymanego świadczenia emerytalnego to stopa zastąpienia. Przyjmuje się, że dla dzisiejszych czterdziestolatków wyniesie 38,2 proc. dla mężczyzn i 32,1 proc. dla kobiet. I tu dotykamy kolejnej ważnej kwestii. Dane ZUS za grudzień 2019 pokazują nie tylko niskie wysokości pobieranych świadczeń (średnio 2358,39 zł), ale także niepokojąco duże różnice w świadczeniach między kobietami i mężczyznami. Przeciętne świadczenia emerytalne mężczyzny w grudniu wynosiło 2944,46zł, a kobiety 1972,56zł. Wynika z tego pierwsza i - moim zdaniem - najważniejsza potrzeba, na którą PPK odpowiada. Daje szanse na podwyższenie świadczeń w przyszłości. Choć nie będą to emerytalne wakacje na rajskiej wyspie - jak pod koniec lat 90-tych reklamowano Fundusze Emerytalne - ale w tej sytuacji każdy grosz ma znaczenie!
Jednak niektórzy nadal pozostają sceptyczni wobec PPK, ponieważ przywodzą im one na myśl właśnie Otwarte Fundusze Emerytalne. Na czym polega różnica między OFE i PPK?
Od lat wysokość emerytur jest powodem wstydu dla państwa. Tym bardziej, że były okresy, kiedy wmawiano nam, ile zarobimy przenosząc się z ZUS-u do OFE. Tymczasem wtedy obłowili się głównie akwizytorzy i Fundusze oraz emitujące reklamy media. PPK wydają się o tyle interesujące, że ustawodawca starał się uniknąć pułapek z wcześniejszych zmian. Proszę zwrócić uwagę, że nawet politycy opozycji nie krytykują tych przepisów. Co zmieniono? Najważniejsze to źródło finansowania. W przypadku OFE gromadzone składki są pieniędzmi publicznymi, pochodzą z przymusowej wpłaty na ubezpieczenie społeczne. Natomiast pieniądze odkładane na PPK będą własnością uczestnika programu, co wynika wprost z zapisów ustawy. W przypadku PPK uczestnictwo w systemie jest dobrowolne. Inaczej niż było to w OFE dla osób urodzonych po 1968 roku. PPK nie ma nic wspólnego z systemem emerytalnym. Składki w tym przypadku są naliczane i odprowadzane bezpośrednio na rachunki uczestników. To uczestnik sam decyduje o ich wymiarze, jednocześnie najmniej zarabiający mogą obniżyć swoją składkę nawet do 0,5 proc. Pieniędzmi zgromadzonymi w PPK uczestnik może w każdej chwili dysponować. Jeśli wypłata zostanie dokonana przed 60 rokiem życia, to będzie wiązała się z dodatkowymi obciążeniami, lecz w dalszym ciągu jest możliwa. W przypadku OFE nie ma takiej możliwości.
Co dzieje się z pieniędzmi, które pracodawca odprowadza w imieniu zatrudnionego do PPK? W jaki sposób są inwestowane? Inaczej: co będzie działo się z nimi w tzw. międzyczasie, zanim kiedyś trafią do emerytów?
Mechanizm jest prosty. Pieniądze z konta uczestnika PPK są inwestowane w Funduszach Zdefiniowanej Daty. Instytucje oferujące PPK muszą utworzyć minimum 8 takich funduszy dla kolejnych 5- letnich przedziałów rocznikowych. Każdy z nas automatycznie zostanie zapisany do funduszu według roku urodzenia. I tak: na początku inwestowania, gdy jesteśmy młodzi, aby uzyskać wyższe stopy zwrotu, podejmowane jest wyższe ryzyko. Wraz z upływem czasu aktywa przesuwają się w stronę papierów dłużnych głównie bezpiecznych obligacji. Czyli, na początku kapitał jest pomnażany by po latach skupić się na głownie na utrzymaniu realnej wartości zgromadzonych pieniędzy. Chodzi także o to, by ograniczyć ryzyko, czyli nie tracić kapitału w nietrafionych inwestycjach, a jednocześnie kupować aktywa łatwe do szybkiej sprzedaży i spieniężenia. Uczestnicy PPK mogą bowiem wycofać kapitał w każdym momencie.
Kiedy będziemy mogli mówić o sukcesie Pracowniczych Planów Kapitałowych?
Miarą sukcesu w przypadku PPK jest jak i będzie uczestnictwo pracowników w systemie. Dzisiejsze dane pozwalają na bardzo umiarkowany optymizm. Przy zastosowaniu automatycznego zapisu do PPK dla osób w wieku 18-55 lat, zaledwie 39 proc. partycypacja oznacza, że znaczna część pracowników postanowiła wystąpić z PPK, co nie było proste bo wymagało specjalnych oświadczeń. Złożyło się na to zapewne wiele elementów. Ja diagnozuję dwa kluczowe, to znaczy na pewno brak systemowej edukacji finansowej co powoduje, że Polacy obawiają się długoterminowych inwestycji, pomimo iż to one najefektywniej pomnażają kapitał. Kolejna to brak zaufania do państwa i prawa ze względu na zawirowania, jakie miały i mają miejsce z OFE. Ten czynnik - mam wrażenie - jest decydujący. Przy braku wiedzy o różnicach między OFE i PPK, polscy pracownicy kierują się emocjami, a te nie są najlepszym doradcą w sferze finansowej.
DOROTA DULA to ekspertka w projektowaniu i wdrażaniu pracowniczych programów emerytalnych (PPE) i rozwiązań inwestycyjno-kapitałowych z doświadczeniem w zarządzaniu sprzedażą oraz projektami emerytalno-ubezpieczeniowymi. Zdobyła je m.in. w toruńskiej spółce Mentor, gdzie jako dyrektor Biura Programów Emerytalnych i Kapitałowych realizuje projekty doradztwa emerytalnego dla firm i instytucji finansowych oraz organów administracji państwowej.
Strefa Biznesu: Uwaga na chińskie platformy zakupowe
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
