Kapuśniak z orbity

Rozmowa z JERZYM RAFALSKIM, astronomem z toruńskiego Planetarium, o kulisach pierwszego lotu człowieka po orbicie okołoziemskiej.

<!** Image 2 align=none alt="Image 170178" sub="Budujmy statki kosmiczne, by latać na Księżyc - apeluje Jerzy Rafalski / Fot. Jacek Smarz">Co tak naprawdę zmienił lot Jurija Gagarina?

- Pokazał, że człowiek może przeżyć w nieważkości. Wcześniej nikt nie wiedział, jak w takim stanie zachowa się żywy organizm. Podobno w Moskwie był jeden 30-piętrowy wieżowiec z windą, w której zrzucano astronautów na specjalne poduszki, by przez 2-3 sekundy mogli poczuć ten stan. W kosmos wysłano najpierw psa Łajkę, który nie przeżył, a później Biełkę i Striełkę, które obserwowano za pomocą kamer przez cały lot. Im szczęśliwie udało się wrócić. Później przyszedł czas na Gagarina. Jego pierwszy lot nie obył się bez problemów. Dopiero teraz znamy kulisy jego podróży. Wcześniej wszystko było utajnione.

Co to były za problemy?

<!** reklama>- Moduł Gagarina składał się z dwóch części. Kabiny, w której siedział kosmonauta, oraz modułu z rakietami i silnikami. Przy wejściu w atmosferę urządzenia miały się odłączyć. Niestety, nie udało się. Wszystko zaczęło wirować, a statek wpadł z ogromną prędkością w atmosferę. Nawet Gagarin nie pamiętał, czy ostatecznie katapultował się sam 7-8 kilometrów nad ziemią, czy zadziałała automatyczna katapulta. Ostatecznie wylądował na spadochronie.

Jego podróż do ostatniej chwili trzymana był przez Rosjan w tajemnicy. Ogłosili ten fakt dopiero w godzinę po tym, jak znalazł się na orbicie...

- Po prostu nie wiedzieli, czy im się uda. I dlatego jeszcze przed Gagarinem wysłali w kosmos manekina. Przy okazji chcieli sprawdzić, jaki będzie kontakt dźwiękowy. Zainstalowano więc magnetofon, który miał odtwarzać nagranie. Długo zastanawiano się co nagrać, aby nie wzbudzić podejrzeń Amerykanów, którzy prowadzili nasłuch. Ostatecznie zdecydowano się na nagranie chóru, a także... przepisu na kapuśniak. Na podstawie tego lotu powstało wiele plotek. Kapsuła wylądowała, a Rosjanie wyciągnęli z niej kogoś nieruchomego w skafandrze. To był jednak tylko manekin.

Snuto domysły, że Jurij Gagarin w ogóle nie poleciał w kosmos. Że to tylko wielka mistyfikacja Rosjan, aby wyprzedzić Amerykanów z ich programem lotów kosmicznych.

- Dziś wiemy, że Gagarin dostał się na orbitę i okrążył Ziemię, ale dopiero teraz wychodzą na jaw szczegóły tej podróży. Jeszcze do niedawna według oficjalnych informacji Gagarin wylądował w swojej kapsule i po czym podbiegła do niego mała dziewczynka z kwiatami. Pasła nieopodal krowy i przybiegła pytając, czy to on. „Tak, to ja” - miał odpowiedzieć Gagarin. Tak naprawdę kosmonauta wylądował jednak na spadochronie, przez co podważano nawet kompletność jego kosmicznego lotu.

Czy to prawda, że Rosjanie planowali wysłać Jurija Gagarina również na Księżyc?

- Na poważnie nigdy nie brano go pod uwagę. Zanim to jednak nastąpiło, Gagarin zginął w wypadku. Ale już wcześniej po jego locie pojawiło się wiele komplikacji. Zginął jego przyjaciel, a sam kosmonauta obraził się na system komunistyczny. Zresztą do dziś nie wyjaśniono do końca wszystkich przyczyn jego śmierci.

Co dziś jest największym wyzwaniem dla programów kosmicznych?

- Zakładanie baz kosmicznych i loty ma Marsa. Przez ostatnie 50 lat sprawdzano, czy można żyć w kosmosie, a także stworzono stację orbitalną, która krąży wokół Ziemi. Co dalej? Budujmy statki kosmiczne. Być może właśnie Księżyc najlepiej się do tego nadaje, ponieważ wszystko mniej tam waży. Opłaca się zatem wozić na niego poszczególne części, budować, a następnie planować tam start.

Warto wiedzieć

Dziś z okazji 50-lecia pierwszego lotu człowieka w kosmos przed aulą UMK odbędzie się multimedialne widowisko „Godzina czterdzieści osiem”.

Początek godz. 20. Wstęp wolny.