Kto może wnioskować o mieszkanie komunalne? Wysokość czynszu, kryterium dochodowe i warunki przyznania lokalu. Czy można je wykupić?

Samorządy w Polsce utrzymują ponad milion mieszkań komunalnych, przeznaczonych dla osób w gorszej sytuacji materialnej. Wbrew pozorom lokale oferowane przez gminy czy urzędy miasta zlokalizowane są nie tylko w starych, wymagających remontu kamienicach, ale także nowych blokach, wybudowanych na przestrzeni kilku ostatnich lat.

Mieszkanie komunalne należy odróżnić od:

• mieszkania socjalnego – przyznawanego osobom w najtrudniejszej sytuacji życiowej. W przypadku tych lokali czynsz jest bardzo niski, co wiąże się z gorszą lokalizacją oraz niższym standardem. Umowa najmu podpisywana jest na co najmniej pół roku;
• TBS-ów (Towarzystw Budownictwa Społecznego) – lokali przeznaczonych do osób, które mają zbyt duże dochody, by dostać mieszkanie socjalne czy komunalne, ale za niskie na zakup mieszkania na własność (niska zdolność kredytowa, brak wkładu własnego);
• mieszkania zakładowego lub lokatorskiego – wynajmowanych przez zakład pracy lub spółdzielnię mieszkaniową. Warunki najmu określane są osobno przez właściciela danej nieruchomości.

Niestety, gminy dysponują ograniczoną liczbą mieszkań komunalnych, dlatego okres oczekiwania na przyznanie lokum wynosi czasem nawet kilka lat. Listę wolnych lokali można sprawdzić w urzędzie gminy lub miasta.

Każda gmina lub urząd miasta samodzielnie ustala warunki przyznawania mieszkań komunalnych. Najczęściej pod uwagę brane są czynniki takie jak:

• niski dochód rodziny – zależnie od samorządu najczęściej nie może on przekraczać ok. 3000 zł w przypadku gospodarstw jednoosobowych oraz ok. 2300 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym;
• złe warunki mieszkaniowe;
• brak prawa do innego mieszkania lub zbyt małe lokum w stosunku do potrzeb wnioskującej rodziny.

Wnioski rozpatrywane są zgodnie z kolejnością ich składania, jednak istnieje kilka wyjątków. Pierwszeństwo w przyznaniu mieszkania komunalnego mają następujące grupy osób:

• niepełnosprawni;
• ofiary przemocy w rodzinie, która została potwierdzona orzeczeniem sądowym;
• osoby represjonowane, posiadające legitymację osoby represjonowanej, a także zaświadczenie Urzędu ds. Kombatantów oraz Osób Represjonowanych;
• wychowankowie placówek opiekuńczo-wychowawczych;
• wnioskujący, którzy przebywają w schroniskach dla bezdomnych lub ośrodkach interwencji kryzysowej;
• mieszkańcy budynków do rozbiórki;
• wnioskujący, którzy stracili lokum w wyniku zalania lub pożaru.

Co ciekawe, wnioski często rozpatrywane są zgodnie z konkretnymi kryteriami punktowymi. Przykładowo, wnioskując o mieszkanie w Łodzi, można otrzymać 15 punktów za niepełnosprawność, 14 pkt za wychodzenie z pieczy zastępczej, 4 pkt za bycie samotnym rodzicem czy 3 pkt, jeśli ukończyło się 70. rok życia.

Przeczytaj także:Chcesz założyć Konto Mieszkaniowe? Najpierw zapoznaj się z obowiązującymi wymogami

Wnioski o przydzielenie mieszkania komunalnego zazwyczaj składa się w urzędzie miasta lub gminy. Osoby ubiegające się o przydzielenie tego lokum powinny dostarczyć następujące dokumenty:

• wniosek o mieszkanie komunalne,
• oświadczenie o stanie majątkowym wszystkich członków gospodarstwa domowego,
• deklaracja o wysokości dochodów w gospodarstwie domowym (najczęściej ostatnie 3 miesiące),
• zaświadczenie o przynależności do danej wspólnoty samorządowej np. wydane przez pracodawcę, szkołę czy uczelnię,
• zgoda na przetwarzanie danych osobowych.

Każdy samorząd posiada osobny wniosek o przydzielenie mieszkania komunalnego. Wzór można znaleźć w urzędzie lub na stronie internetowej instytucji.

W ostatnim czasie wiele osób wynajmujących mieszkania komunalne otrzymało informacje o podwyżkach czynszu. Spowodowane to było rosnącą inflacją, a zatem wyższymi kosztami utrzymania nieruchomości. Warto jednak podkreślić, że w porównaniu do ofert dostępnych na rynku nieruchomości, opłaty za najem mieszkania komunalnego są bardzo niskie.

Wysokość czynszu przy wynajmowaniu mieszkania komunalnego najczęściej wynosi około 10 zł za metr kwadratowy. Oznacza to, że w przypadku lokum o powierzchni 40 mkw. miesięczna opłata to mniej więcej 400 złotych.

Stawki w dużej mierze zależą od lokalizacji, a także kategorii lokalu. Czynsz na za lokum na obrzeżach Warszawy wynosi 8,05 zł za mkw., natomiast w centrum 9,83 zł. W Krakowie może to być nawet 12,52 zł/mkw. przy lepszej lokalizacji, a w Poznaniu 11,45 zł/mkw.

Każdy wnioskujący ma prawo przyjąć lub odrzucić ofertę złożoną przez urząd. Powodem takiej decyzji może być zbyt mały metraż, nieodpowiednie warunki techniczne czy brak udogodnień dla osób niepełnosprawnych. Warto jednak pamiętać, że gmina przedstawi maksymalnie trzy propozycje najmu mieszkania komunalnego.

Korzystając z prawa do wynajmu lokalu komunalnego, należy pamiętać, że nie jest to nasza własność, dlatego konieczne jest przestrzeganie zasad określonych w regulaminie. Umowa najmu może zostać zerwana w sytuacji, gdy dana osoba:

• zalega z czynszem od co najmniej 3 miesięcy;
• nabyła prawo do innej nieruchomości (np. w spadku);
• podnajmowała mieszkanie bez wiedzy właściciela;
• naruszała regulamin, np. zakłócając porządek;
• użytkowała mieszkanie niezgodnie z przeznaczeniem (np. w celach usługowych).

Umowa najmu zostanie także zerwana, jeśli budynek wymaga rozbiórki lub remontu. Co istotne, może na to wpłynąć także wzrost dochodu w gospodarstwie domowym.

Śmierć osoby, która wynajmowała mieszkanie komunalne to duże utrudnienie dla jej współlokatorów. Lokum jest własnością gminy, zatem nie wchodzi do masy spadkowej, a jego odziedziczenie jest niemożliwe. Spadkobiercy mogą natomiast wnioskować o kontynuację wynajmu, o ile stale zamieszkiwali z najemcą.

Prawo dopuszcza także wykupienie mieszkania komunalnego od miasta czy gminy. Osoby, które chcą to zrobić, najpierw muszą się dowiedzieć czy właściciel nieruchomości wyraża na to zgodę. Następnie urząd weryfikuje czy wnioskujący nie zalegał z czynszem oraz nie sprawiał problemu. Po spełnieniu wszystkich warunków ustalana jest cena, która – co warto podkreślić – może, ale niekoniecznie musi być niższa od lokali dostępnych na rynku.