Sąsiadka Słońca ma planetę

Ponad 840 planet odkryto od czasu, gdy na początku lat 90. Aleksander Wolszczan, jako pierwszy, znalazł tego typu obiekt poza Układem Słonecznym. Co czyni właśnie odkrytą planetę tak wyjątkową?

Astronomowie z Europejskiego Obserwatorium Południowego w Chile poinformowali w tym tygodniu, że znaleźli planetę w układzie Alfa Centauri. Tworzą go dwie podobne do słońca gwiazdy - Alfa Centauri A oraz Alfa Centauri B, stanowiące ciasny układ podwójny, oraz okrążający je po dalekiej orbicie czerwony karzeł o nazwie Proxima Centauri (to właśnie on z tych trzech obiektów jest najbardziej wysunięty ku Ziemi).

<!** reklama>

Istnienie obiektu zaobserwowano na podstawie niewielkich wahań ruchu gwiazdy, wywołanych przez oddziaływanie grawitacyjne obiegającej ją planety. Dokonanie odkrycia było o tyle trudne, że Alfa Centauri sam w sobie jest złożonym układem i znalezienie w nim niewielkiej planety to nie lada sztuka. Obserwacje prowadzono aż cztery lata.

Mimo znalezienia do tej pory ponad 840 planet poza Układem Słonecznym „wypatrzenie” jej tak blisko Ziemi rozpala wyobraźnię naukowców.

Układ Alfa Centauri znajduje się bowiem „zaledwie” 4,39 roku świetlnego od nas - tworzą go gwiazdy najbliższe Słońcu. Planeta krąży wokół Alfa Centauri B, a jej masę wyznaczono na 1,13 masy Ziemi. Na tym jednak podobieństwa się kończą. Istnienie życia na niej jest raczej wykluczone, bo znajduje się zaledwie w odległości 6 milionów kilometrów od swojej gwiazdy, a zatem panują tam ekstremalnie wysokie temperatury (wystarczy powiedzieć, że Merkury - pierwsza planeta od Słońca - obiega naszą gwiazdę w odległości 58 mln km, a Ziemia średnio w odległości 150 mln km). Okrążenie Alfa Centauri B zajmuje nowo odkrytej planecie zaledwie 3,6 ziemskiego dnia.

- Nawet jeśli samo odkrycie planety nie jest niczym nadzwyczajnym w porównaniu z tym, co robiliśmy dotychczas, to kamieniem milowym jest znalezienie obiektu o tak niewielkiej masie i w tak bliskim sąsiedztwie - stwierdził w rozmowie z BBC Stephane Udry z Obserwatorium w Genewie.

To nie koniec poszukiwań, bo istnienie jednej planety daje nadzieję na to, że są kolejne. - Myślę, że są duże szanse na to, że są kolejne planety w tym systemie, nieco dalej, być z nieco bardziej komfortowymi temperaturami, jakie na nich panują. Tropienie się nie zakończyło - stwierdził Marek Kukula z brytyjskiego Royal Observatory w Londynie.

NASA pogratulowała Europejskiemu Obserwatorium Południowemu odkrycia. W komunikacie stwierdzono, że poszukiwania planet pozasłonecznych pomagają zrozumieć nasze miejsce we wszechświecie i ustalić, czy Ziemia jest jedynym miejscem, na którym istnieje życie, czy też jest „członkiem wielkiej rodziny światów, które można zamieszkać”.

***

Blisko, ale ciągle poza naszym zasięgiem

4,39 roku świetlnego to dla astronomów, którzy prowadzą obserwacje w odległości miliardów lat świetlnych, niewielki dystans. Jest on jednak na tyle duży, iż wciąż pozostaje poza zasięgiem człowieka.

Aby wyobrazić sobie tę odległość, wystarczy powiedzieć, że średnia odległość Ziemi od Słońca to ok. 150 mln km - przyjęto, że dystans ten to tzw. jednostka astronomiczna (j.a.). Rok świetlny to zaś 9,5 biliona km, czyli... 63241 j.a.

Najdalej wysłanym przez człowieka w przestrzeń kosmiczną obiektem jest sonda „Voyager 1”. Choć jej misja rozpoczęła się w 1977 roku, to w czerwcu 2012 znajdowała się ona dopiero w odległości 121,1 j.a. od Ziemi. Rocznie sonda pokonuje dystans 3,5 j.a. To oznacza, że „Voyager 1” oddali się od Słońca na odległość 1 roku świetlnego za około... 18 000 lat

Pulsar PSR 1257+12, wokół którego Aleksander Wolszczan na początku lat 90. odkrył pierwsze planety poza Układem Słonecznym, znajduje się ok. 980 lat świetlnych od Ziemi.

Średnicę Drogi Mlecznej szacuje się na około 100 000 lat świetlnych, a grubość na około tysiąc lat świetlnych.