Śluby po nowemu: Kościół zmienił zasady zawierania małżeństw. Jakie nowe przepisy uzgodnił Episkopat Polski? Zmiany dla narzeczonych!

Nowe przepisy kościelne dotyczą przede wszystkim tego, co wydarzyć się musi przez ślubem: weryfikacji narzeczonych przez księży, nauk przedślubnych, dokumentów, zapowiedzi. Nowelizacja prawa jest wyjściem Kościoła na przeciw zmieniającej się sytuacji społecznej i obyczajowej w Polsce. Przybywa małżeństw zawieranych przez katolików z obcokrajowcami, wyznawcami innych obrządków i niewierzącymi. Stąd konieczność bardziej szczegółowej weryfikacji przyszłych małżonków oraz ich przygotowania do ślubu.

"Dekret ogólny Konferencji Episkopatu Polski o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno-duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kanonicznego" - tak nazywa się wydana 26 listopada br. nowelizacja przepisów. Wejdzie w życie 20 czerwca 2020 roku w całym kraju. Co konkretnie przewiduje? Oto szczegóły.

Śluby po nowemu: zaświadczenie z USC

"Kandydaci do małżeństwa winni zgłosić się do właściwej kancelarii parafialnej nie później niż trzy miesiące przed ślubem w celu rozważnego i spokojnego podjęcia przygotowania bezpośredniego do ślubu, ewentualnego uzupełnienia katechezy przedmałżeńskiej i starannego dopełnienia formalności urzędowych. W czasie pierwszego spotkania w kancelarii z narzeczonymi duszpasterz poinformuje ich o wymogach przygotowania bezpośredniego do małżeństwa oraz o tym, jakie winni przygotować dokumenty i umówi się z nimi na nieodległy termin celem sporządzenia protokołu przedślubnego. Należy mieć na względzie, iż ważność „Zaświadczenia”, które nupturienci winni uzyskać w Urzędzie Stanu Cywilnego, aby ich małżeństwo miało skutki cywilne, wynosi sześć miesięcy. Dlatego terminy przeprowadzenia rozmowy kanonicznej i zawarcia małżeństwa należy uzgodnić tak, by małżeństwo było zawarte przed ostatnim dniem ważności „Zaświadczenia” z USC, pamiętając jednak o tym, iż bez przedłożenia wspomnianego dokumentu duszpasterz nie powinien przystępować do formalności przedślubnych".

Protokół przedślubny księdza: jakie pytania w formularzu?

Nowe przepisy mówią, że rozmawiający z narzeczonymi w kancelarii ksiądz nie może już ograniczyć się tylko do zadania im koniecznych pytań (ich lista na końcu tekstu, dotyczą m.in. wiary, światopoglądu, wychowania dzieci etc.) i wpisania do formularza lakonicznych odpowiedzi "tak" lub "nie". Więcej - nie wystarczy już tylko rozmowa z para przyszłych małżonków. "Po swobodnej rozmowie z narzeczonymi duszpasterz winien zadawać pytania każdemu z nich osobno, przynajmniej w tych kwestiach, które nie są tylko zwykłym pozyskaniem danych personalnych. Ten wymóg uzasadniony jest jednym z ważniejszych celów badania kanonicznego, mianowicie ochroną przed dopuszczeniem do zawarcia nieważnego małżeństwa. Rozmowa na osobności sprzyja szczerej wypowiedzi."

POLECAMY: Życzenia ślubne 2019: gratulacje ślubne dla młodej pary. Najlepsze życzenia ślubne! Sprawdź, co wypada napisać na kartce weselnej

Rozeznanie kanoniczne: w której parafii?

Weryfikacja narzeczonych ma się odbywać w parafii, w której mieszka przynajmniej jedno z nich. "Uprawnioną do przeprowadzenia badania jest wyłącznie ta, na terenie której rzeczywiście mieszka przynajmniej jedno z nupturientów (a nie parafia urodzenia, chrztu lub pochodzenia). Dotyczy to także osób, które zamieszkują za granicą, nawet gdyby zawarcie małżeństwa miało mieć miejsce w Polsce. Duszpasterz nie może odmawiać przeprowadzenia rozeznania kanonicznego, jeśli nupturient spełnia kryteria zamieszkania przyjęte w prawie kanonicznym (kan. 102). Duszpasterzem właściwym dla tułaczy (kan. 100) jest proboszcz parafii, w której
oni aktualnie przebywają".

Inna parafia możliwa. Ale, uwaga! Nowe przepisy mówią też, że : "Jeśli narzeczeni mają słuszne powody, by zawrzeć małżeństwo w parafii innej niż parafia ich stałego lub tymczasowego zamieszkania albo miesięcznego pobytu, winni uzyskać zezwolenie własnego proboszcza lub ordynariusza miejsca (formularz 9). Takiego zezwolenia
nie powinno się im odmawiać bez poważnej przyczyny, ani uzależniać wydania go od spełnienia wymagań, których nie przewiduje prawo kanoniczne".

Zapowiedzi. Dla Kościoła małżeństwo nie jest rzeczą prywatna, ale społeczną. Stąd obowiązek poinformowania o nim parafian. "Zapowiedzi ogłasza się w formie pisemnej przez umieszczenie ich w gablocie ogłoszeń parafialnych w ciągu ośmiu dni, tak by były tam uwidocznione przynajmniej przez dwie kolejne niedziele, lub w niedzielę i święto obowiązujące. Ten sam obowiązek można spełnić przez ogłoszenie ustne podczas liczniej uczęszczanych nabożeństw parafialnych, w kolejne dwie niedziele lub w niedzielę i święto obowiązujące. Do wiadomości – zarówno
w formie ustnej, jak i pisemnej – podaje się jedynie imiona i nazwiska oraz parafię zamieszkania tych, którzy mają zamiar zawrzeć małżeństwo".

Śluby po nowemu: jakie dokumenty?

.

Narzeczeni obowiązkowo przedstawić muszą księdzu: dowód osobisty, świadectwo chrztu (Uwaga! "Świadectwa chrztu należy żądać także od ochrzczonych niekatolików, jednak należy mieć na względzie, iż dokumentuje ono tylko przyjęty chrzest, nie stanowi zaś dowodu stanu wolnego" - czytamy w przepisach), potwierdzenie przyjęcia sakramentu bierzmowania, świadectwo katechizacji szkolnej ("w uzasadnionych przypadkach – np. gdy chodzi o osoby starsze – proboszcz może zwolnić z obowiązku przedstawienia tego dokumentu.") , zaświadczenie z USC stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, świadectwo uczestnictwa w katechezie przedślubnej obejmujące także
spotkania w katolickiej poradni rodzinnej; zaświadczenie o wygłoszonych zapowiedziach przedślubnych lub dyspensy od nich.

Przeszkody w zawarciu małżeństwa

Co ważne, w sytuacjach wyjątkowych konieczne są dodatkowe dokumenty: "W przypadku zaistnienia przeszkód małżeńskich konieczny jest reskrypt odpowiedniej władzy kościelnej z udzieloną dyspensą od przeszkody (kan. 1078-1082). W określonych przepisami prawa przypadkach wymaga się pisemnego zezwolenia ordynariusza miejsca na zawarcie małżeństwa względnie na asystowanie przy nim".

Oto przykłady przeszkód w zawarciu małżeństwa:

• choroba psychiczna,
• nałogi,
• podstępne wprowadzenie w błąd co do intencji ślubu, prawdziwego stanu cywilnego etc.

Nowe przepisy kościelne obligują księży do bardziej szczegółowego badania narzeczonych. Podpowiadają, jak to robić i jakie pytania zadawać. Tak, by ograniczyć liczbę unieważnianych potem małżeństw.

Śluby po nowemu: małżeństwa mieszane

Dotąd Kościół był ich surowym przeciwnikiem. Teraz elastyczniejsze przepisy mówią tak: "Małżeństwa mieszane, czyli małżeństwa zawierane przez katolików z ochrzczonymi niekatolikami, są zabronione bez wyraźnego zezwolenia ordynariuszamiejsca (kan. 1124 – formularz 12b i 4). Zakaz ten motywowany jest przede wszystkim trudnościami w istotnych sferach, jakie z dużym prawdopodobieństwem mogą napotkać małżonkowie, których dzielą różnice wyznaniowe. Dramat podziału chrześcijan przenosi się w tym przypadku na ich własną rodzinę. Potencjalne trudności, z jakimi muszą się zmierzyć małżonkowie, to przede wszystkim: rozbieżności w pojmowaniu małżeństwa, zagrożenie wierności względem własnego Kościoła i niebezpieczeństwo indyferentyzmu religijnego,
utrudnienie praktyki wiary, trudność w religijnym wychowaniu potomstwa. Kościół udziela zezwolenia na zawarcie tego rodzaju małżeństwa, jeśli istnieje słuszna i rozumna przyczyna oraz wykluczone zostaje realne niebezpieczeństwo utraty wiary katolickiej przez katolickiego małżonka, a także zagwarantowane są jego prawa w odniesieniu do praktykowania wiary i wychowania potomstwa".

Jakie pytania zada ksiądz narzeczonym w 2020 roku? Formularze protokołu przedślubnego dostępne są w galerii artykułu.