Toruń. Załoga Fortu I zaprasza 11 listopada na świąteczne zwiedzanie

Obejrzyj: Kulisy sesji fotograficznej Siła Kobiet 2022

W Toruniu listopadowe święto jest takie jakieś niewyraźne. Niepodległość w 1918 roku jeszcze do nas nie przyszła, trzeba było na nią czekać do stycznia roku 1920. Zapewne z tego powodu dziś Święto Niepodległości ogranicza się głównie do wydarzeń warszawskich. Wiadomo, tam 104 lata temu działy się rzeczy najważniejsze, jednak Toruń również trząsł się w posadach, a o tym nikt nie wspomina. Dlaczego? Ponieważ to była niemiecka rewolucja? Być może, jednak razem z nią w zapomnienie poszły także wydarzenia bardzo ważne dla polskiego miasta.

Przypomnijmy, że w sobotę 9 listopada na ulicę wyszli żołnierze, pod komendanturą na Rynku Nowomiejskim domagali się uwolnienia swoich zamkniętych za kratami towarzyszy. Otrzymali zapewnienie, że zostaną oni wypuszczeni. Wojacy ruszyli więc pod więzienie garnizonowe przy ul. św. Jakuba. Poruszenie trwało do późnej nocy.

„Wśród zamieszania, a w braku straży bezpieczeństwa, której w czasie wybuchu rewolucji jeszcze nie było, nocą w kilku miejscach wypróżniono składy, szczególnie cygar i chleba, oraz rzezalnię, niektóre prowianty i komory z ubraniami wojskowemi” - pisała „Gazeta Toruńska” we wtorek, 12 listopada 1918 roku.

W mieście powstała rada żołnierska, która zawarła porozumienie z cywilnymi i wojskowymi władzami miasta. Sytuacja była napięta, na stosunki polityczne nakładały się jeszcze podziały narodowościowe. 17 listopada w parku Wiktorii odbył się wielki wiec polski. Wzięło w nim udział sześć tysięcy osób, a jego efektem było powołanie polskiej Rady Ludowej. Na jej czele stanął mecenas Władysław Szuman.

- Władysław Szuman był także jednym z toruńskich delegatów do Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu. Wybory odbywały się w drugiej połowie listopada 1918 roku i były pierwszymi, w których brały udział kobiety - opowiadał nam swego czasu dr hab. Tomasz Krzemiński z Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. - Na początku grudnia Sejm wyłonił Naczelną Radę Ludową. Warto dodać, że była to inicjatywa oddolna, przeprowadzona perfekcyjnie i w pełni demokratycznie, chociaż w bardzo trudnych warunkach.

W piątek 11 listopada klimat tamtych gorących dni przybliży załoga Fortu I. Na zwiedzających będą czekali w mundurach z epoki, a o tym co się działo w Toruniu 11 listopada 1918 roku opowie przewodnik. Pierwsza grupa rozpocznie spacer po forcie o godz. 17, druga o godz. 19. Wstęp kosztuje 15 złotych, liczba miejsc jest ograniczona, w związku z tym zwiedzający proszą o wcześniejszą rezerwację. Zapisy poprzez SMS pod numerem 516 790 949 lub 661 873 898.

Ktoś sobie może pomyśli: zaraz zaraz, ale przecież w 1918 roku fort przy ul. Winnej 19 był obsadzony przez niemieckich żołnierzy, więc jak tu wspominać tych, który pierwsi wywieszali w Toruniu biało-czerwone flagi? Jak? Najlepiej głośno i często, ponieważ członkowie powołanej w listopadzie 1918 roku polskiej Rady Ludowej, kilka miesięcy później zostali tu uwięzieni. Wzmianka na ten temat pojawiła się w lipcu 1936 roku opublikowanym na łamach "Słowa Pomorskiego" wspomnieniu o zmarłym księdzu Józefie Wysińskim.

"W Toruniu współpracował z organizacjami polskiemi, biorąc żywy udział w ich życiu - czytamy. - W roku 1919, jako członek Rady Ludowej, zostaje pospołu ze śp Szumanem, śp Suleckim i inn. przez Grenzschutz uwięziony i spędza dwa tygodnie w kazamatach fortu pod Kaszczorkiem".