Francuzi grzmią w sprawie nowego niemieckiego pomysłu. Czy zachwieje to koalicją mającą przeforsować federalizację Europy?

Tuż przed zapadnięciem decyzji na poziomie Parlamentu Europejskiego, gdzie okaże się, czy UE wjedzie na autostradę do federalizacji, francuscy parlamentarzyści oświadczyli, że nie podoba im się stworzenie naprędce przez Niemców systemu „wspólnych wskaźników liczbowych”. Chodzi o słynny już, francuski brak dyscypliny finansów publicznych, za który nieraz Berlin rugał Francuzów, a teraz mógłby zyskać trwałe narzędzie dyscyplinujące słabszego partnera. To szansa dla pozostałych państw, by wbić klin w sojusz niemiecko–francuski zmierzający do utworzenia jednego europejskiego kraju z przewodnią rolą Berlina i Paryża.

Lista zmian zapowiedzianych przez koalicję państw, którym przewodzą Niemcy i Francja liczy sobie aż 267 pozycji. Chodzi jednak przede wszystkim o taką zmianę Traktatów europejskich, aby przestała obowiązywać zasada jednomyślności, podczas głosowań w Radzie Europejskiej. Tę zasadę wykorzystują czasem mniejsze kraje, w tym także Polska, by bronić swoich najważniejszych interesów. Zdaniem zwolenników upaństwowienia UE, prawo weta spowalnia proces decyzyjny Brukseli. Wskazują oni nieprzerwanie na możliwość zawiązywania koalicji państw jako alternatywę dla używania weta. Ale kwestia jednomyślności nie jest jedyną, która pojawia się na wokandzie dzisiejszych głosowań.

Niemieccy i francuscy politycy chcieliby przenieść poziom kompetencji podatkowych z państw członkowskich na poziom unijny. To miałoby zagwarantować między innymi sprawniejszą spłatę zobowiązań zaciągniętych przez Komisję Europejską. Ta kwestia jest szczególnie ważna dla brukselskich urzędników, którzy pożyczając środki na Fundusz Odbudowy niedoszacowali możliwości finansowych wspólnego budżetu, i od kilku miesięcy gorączkowo szukają brakujących kwot, by spłacić choćby odsetki od zaciągniętego długu.

Jeśli plan eurokratów się powiedzie, to rola krajowych resortów finansów będzie jedynie fasadowa, podobnie stanie się z procesem legislacyjnym dotyczącym uchwalania nowych danin. Obecnie krajowe parlamenty tylko w pewnym stopniu zajmują się narzuconymi przez Brukselę daninami. Po traktatowej rewolucji rola parlamentarzystów w kwestiach m.in. podatkowych straci na znaczeniu. Powstanie zatem uzasadnione pytanie: czy po przesunięciu dalszych kompetencji na poziom unijny, dalsze utrzymywanie polskich posłów i senatorów będzie zasadne?

Warto jednak podkreślić, że dzisiejsze głosowania w Komisji Konstytucyjnej Parlamentu Europejskiego nie będą rozstrzygające dla przyszłości UE. O zmianach w Traktatach mogą decydować bowiem jedynie państwa członkowskie, a nie Parlament Europejski. Kłopot w tym, że przewodzące UE główne stolice tj. Berlin i Paryż, od wielu miesięcy budują silną koalicję państw mającą na celu wprowadzenie jednego państwa „tylnymi drzwiami”. Podobna próba, choć mająca mocniejszy demokratyczny mandat miała miejsce w 2005 r., gdy realizowany był plan uchwalenia europejskiej Konstytucji. Przyjęcie ustawy zasadniczej dla UE sprawiłoby, że to właśnie ten akt prawny byłby nadrzędny, nawet względem konstytucji krajowych. Pomysł jednak spalił jednak na panewce, gdy Francuzi i Holendrzy w swoich głosowaniach odrzucili traktat konstytucyjny, a co za tym idzie ideę jednego wspólnego państwa europejskiego. Niedługo po fiasku konstytucyjnym ruszył jednak proces federalizacji UE „tylnymi drzwiami”. Zaowocował on Traktatem reformującym Unię, a podpisanym 13 grudnia 2007. Jego ostatni etap to właśnie przeniesienie kluczowych kompetencji instytucji krajowych na poziom europejski oraz rezygnacja lub ograniczenie prawa weta.

Dotychczas wiele wskazywało na to, że sojusz Berlina i Paryża mający doprowadzić do powstania jednego europejskiego państwa jest niezachwiany. Być może jednak Niemcy, dodając właśnie „wspólne wskaźniki liczbowe” do wprowadzanej od kwietnia reformy zarządzania gospodarczego UE, zrobili o jeden krok za daleko.

– Domaganie się przez Niemcy, aby do reformy zarządzania gospodarczego Unii Europejskiej dodać „wspólne wskaźniki liczbowe” , jest zarówno ideologiczne, jak i nieskorelowane z rzeczywistością – argumentują w opublikowanych 11 października raporcie francuskich parlamentarzystów jego współtwórcy Alexandre Holroyd i Marietta Karamanli.

Chodzi o to, że zgodnie z niemiecką propozycją – co warte podkreślenia: dodaną do propozycji reformy Komisji w ostatniej chwili – kraje z nadmiernym deficytem musiałyby obniżyć swoje pierwotne saldo strukturalne o co najmniej 0,5 proc. PKB rocznie.
Takim państwem przez wiele lat była Francja, a wyzwania, przed jakimi niebawem stanie w związku z m.in. polityką klimatyczną mogą sprawić, że wrócą dawne problemy z dopięciem finansów publicznych.
Oburzenie francuskich polityków na propozycję niemiecką należy łączyć jak sugeruje brukselski portal Euroactive z opublikowanym we wrześniu raportem think tanku Bruegel, który przeprowadzając obliczenia zgodnie z nowym zestawem przepisów, w tym niemiecką propozycją, uznał, że Francja – zagrożona wiosną procedurą nadmiernego deficytu (EDP) z obecnym deficytem na poziomie ponad 4 proc. – musiałaby zmniejszyć wydatki lub zwiększyć dochody o 30 miliardów euro rocznie.

Brukselski serwis przypomina, że reforma wprowadzona przez Komisję Europejską w kwietniu, miała na celu zapewnienie państwom członkowskim większej elastyczności w zakresie ich planów redukcji zadłużenia, w tym uwzględniać pewne konteksty gospodarcze. Choć autorzy reformy zdecydowali się utrzymać 3 proc. próg deficytu budżetowego, to zapewniali, że kraje członkowskie będą mogły prowadzić dialog z Komisją, aby jak najlepiej dopasować plan zrównoważonego rozwoju do ich potrzeb i możliwości. Czy po przesunięciu kompetencji podatkowych z państw członkowskich na poziom unijny wciąż będzie to aktualne, czas pokaże. Chyba że posypie się sojusz Niemiec i Francji, a co za tym idzie, to poszczególne państwa wciąż będą miały więcej do powiedzenia w zakresie polityk fiskalnych.