Kiedyś Mątawa słynęła z raków i ryb

Kontynuujemy nasz cykl przedstawiający strugi, rzeki i jeziora okolic Grudziądza. Dziś rzeka Mątawa, nad która osiedlili się holenderscy mennonici.

To dziwna rzeka. Płynąc z północy na południe wije się wśród lasów w głęboko wciętej dolinie, by po mniej więcej 30 km zawrócić swój bieg o 180 st. i ruszyć z powrotem na północ. Dalej toczy wody, dla odmiany spokojnie i uchodzi pod Nowem do Wisły w miejscu oddalonym od swoich źródeł o zaledwie 13 km.

<!** reklama>Za źródła Mątawy przyjmuje się uroczysko Konotop, a właściwie jezioro Mątasek. Od tego momentu rzeka płynie w malowniczej scenerii wschodnich krańców Borów Tucholskich tworząc na 20 kilometrowym odcinku słynną „Szwajcarię rulewską”.

Wody dla młynów

Bystre wody poruszały niegdyś wiele młynów między innymi w Borowym Młynie, w Bąkowskim Młynie, w Pile i w Świętem. W XIX stuleciu dla potrzeb młyna na jeziorze Święte zamieniono bieg rzeki. Od leśniczówki w Mniszku do jeziora Święte płynie sztucznie wykopanym korytem. Ta część koryta nazywana jest Małą Strugą lub Starą Mątawą. W latach 50 ubiegłego wieku wydłużono Starą Mątawę omijając przy tym jezioro Bzowskie.

Rzeka mennonitów

Aż do swego ujścia mija Mątawa wiele wiosek takich jak Dragacz, Wielki i Mały Lubień, Zajączkowo, Tryl, związanych z XVI i XVII wiecznym osadnictwem holenderskim tak zwanych mennonitów, którzy pozostawili na tym terenie trwały ślad w postaci domostw o szczególnej architekturze. Mątawa na tym nizinnym obszarze od stuleci spełnia ważne zadania w gospodarce rolnej.

W 1603 roku w Inwentarzu starostwa grudziądzkiego zapisano:”Stara Muntawa niedaleko mostu bzowskiego cała rzeka w arendę. Arendarz dawał na lato 20 florenów.”

Opis rzeki z końca XIX wieku wspomina o obfitości raków i wielu gatunków ryb w jej nurtach.

Dziś z tej obfitości niewiele już pozostało. Najciekawszy pod względem walorów przyrodniczo – krajoznawczych jest górny bieg Mątawy. Sama rzeka i rozległe okolice, przez które płynie, to atrakcyjne tereny dla turystyki i różnego rodzaju form rekreacji.

Długość Mątawy liczy 58 km, a jej ujście do Wisły znajduje się w Kończycach pod Nowem. Warto w tym miejscu dodać, że stację pomp w Kończycach zbudowano w 1910 roku.