Kociołki, oczka i mszarne pło

Przebiega tędy jeden z najatrakcyjniejszych szlaków kajakowych w Europie. Tucholski Park Krajobrazowy nie narzeka na brak gości, przeciwnie - coraz częściej musi bronić się przed wielką popularnością.

<!** Image 2 align=right alt="Image 92141" sub="Główna trasa turystyczna Tucholskiego Parku Krajobrazowego wiedzie rzeką Brdą - jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce i Europie / Grafika: Kamil Mójta">Turystyka jest wymieniana na stronie internetowej TPK jako jedno z zagrożeń dla tutejszej przyrody i krajobrazu (obok ścieków komunalnych spuszczanych do rzek i jezior oraz wypalania ściernisk i suchych traw na łąkach).

- Naturalnej potrzebie odpoczynku w otoczeniu wód i lasów nie zawsze towarzyszy potrzeba poszanowania przyrody i zachowania wokół siebie czystości - ubolewa Dorota Borzyszkowska, zajmująca się w Tucholskim Parku Krajobrazowym sprawami turystyki i edukacji.

Ale nie chodzi tylko o śmieci. Nasilający się trend posiadania letnich rezydencji, zwykle odbiegających wyglądem od tradycyjnego budownictwa, zmienia kulturowy krajobraz okolicy. Rozrastające się enklawy prywatnych gruntów wśród wciąż dzikich kompleksów leśnych burzą naturalną atmosferę Borów Tucholskich.

A atmosfera jest wyjątkowa i z całą pewnością warta ochrony. Klimat parku tworzą rozległe lasy, zagubione wśród nich wioski, jeziora wytopiskowe o nieregularnym zarysie linii brzegowej oraz liczne dolinki i rynny, w których szemrzą strumienie. Spotkać można tu niewielkie jeziorka śródleśne, tzw. oczka i kociołki, zarośnięte specyficzną roślinnością torfowiskową. Zadziwiającą ozdobą tych jeziorek są pływające wyspy, utworzone przez oderwaną roślinność - tzw. pło mszarne.

<!** reklama>Największą z atrakcji i zarazem główną trasą turystyczną jest oczywiście rzeka Brda, jeden z najpopularniejszych i najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce i Europie.

- Istnieją dwa warianty zwiedzania parku kajakiem - informuje Dorota Borzyszkowska. - Spływ rzeką Brdą dla osób obeznanych z kajakiem, bo bywają trudniejsze momenty, oraz jej Wielkim Kanałem.

<!** Image 3 align=left alt="Image 92141" sub="Zadziwiającą ozdobą jezior śródleśnych są pływające wyspy, utworzone przez oderwaną roślinność - tak zwane pło mszarne / Fot. Tucholski Park Krajobrazowy">Kanał to tak właściwie system nawodnień łąkowych złożony z sieci rowów oraz 3 akweduktów. Ten największy - akwedukt w Fojutowie, zbudowany został w połowie XIX w. i jest największą tego typu budowlą w Europie.

- Na 30-kilometrowy spływ kanałem może odważyć się nawet początkujący. Nurt jest tu nieodczuwalny, a głębokość nie przekracza 1,5 metra - informuje Borzyszkowska. - Tę trasę, również malowniczą, wybierają często rodziny z dziećmi.

Infrastruktura turystyczna na terenie parku jest bardzo dobrze rozwinięta. W okolicy usytuowanych jest kilka ośrodków wczasowych (w Kręgu, Okoninach Nadjeziornych, Białej, Raciążu i Raciąskim Młynie), dwa hotele (w Teologu i Wymysłowie) i kilka domów wycieczkowych otwartych w okresie letnim (w Rytlu i Cekcynie). Jest też kilka campingów i kilkanaście pól biwakowych.

Sezon turystyczny w TPK nie kończy się wraz z wakacjami. Tereny te są prawdziwą mekką dla grzybiarzy.

W parku naliczono ponad 100 jadalnych gatunków grzybów. Pracownicy parku polecają raczej zbieranie tych najpopularniejszych, co do których nie mamy wątpliwości. Jeżeli ktoś chciałby jednak spróbować mniej powszechnych gatunków, powinien wybrać się na coroczną imprezę plenerową: „Grzyby Borów Tucholskich”. Impreza odbywa się zawsze na przełomie września i października, już od 16 lat. W jej ramach odbywają się 3-dniowe warsztaty pod okiem wykwalifikowanego mykologa, a następnie wielka wystawa grzybów - zarówno tych jadalnych, jak i trujących.

Na terenie TPK wyznaczono osiem rezerwatów przyrody, w tym niezwykle ciekawe „Źródła Rzeki Stążki” oraz „Jezioro Zdręczno” (eutroficzny akwen z wodnymi, szuwarowymi i bagiennymi zespołami roślinności chronionej i reliktowej.)

Zakątki ciche i odludne

- Mam kilka swoich ulubionych miejsc w parku - zdradza Dorota Borzyszkowska. - Na przykład Jeziorka Kozie, niewielkie i malowniczo zarastające, z niesamowitymi wysepkami pła mszarnego. Lubię też spacery po rezerwacie „Ustronie”. To piękny fragment mieszanego lasu z okazami jarzębu brekinii. Spokojne i ustronne miejsce.

Kolejny raz okazuje się, że masowy turysta lgnie tam, gdzie tłoczno. W tych naprawdę pięknych zakątkach wciąż bywa cicho i odludnie. Na szczęście.

Tucholski Park Krajobrazowy utworzono w 1985 roku. Obejmuje swymi granicami południowo-wschodnią część zwartego kompleksu Borów Tucholskich o powierzchni prawie 53 tys. ha. (licząc wraz z otuliną), z czego ponad 80 proc. to lasy. Administracyjnie park leży na terenie 2 województw: kujawsko-pomorskiego (37719 ha) i pomorskiego (15210 ha). Jego siedziba mieści się w Tucholi.

Co zobaczyć?

W parku Tucholskim

• Akwedukt w Fojutowie - zbudowany w 1848 r. - największa tego typu budowla w Europie. Powstał jako jeden z 3 akweduktów, tworzących wraz z siecią rowów nawadniających element systemu nawodnień łąkowych - Wielki Kanał Brdy. Długość kanału wynosi 30 km.
• „Wodogrzmoty Krasnoludków” - tereny źródliskowe na obszarze rezerwatu „Źródła Rzeki Stążki”, chroniącego fragment doliny tej malowniczej rzeczki.
• Drewniane chałupy z przełomu XVIII i XIX w. we wsiach: Lińsk, Trutnowo, Zielonka, Sucha, Koślinka, Bladowo, Brzozie, Rosochatka i Krąg.

Trasa Turystyczna

Kajakiem

Na terenie Tucholskiego Parku Krajobrazowego wytyczono 5 szlaków pieszych oraz 2 rowerowe. Najważniejszą trasą turystyczną na tym terenie jest cieszący się europejską sławą kajakowy szlak Brdy. Rzeka przecina całą długość parku - od Rytla do miejscowości Piła-Młyn. Płynie tu głęboką doliną otoczoną starymi liściastymi lasami. Na uwagę zasługuje przełomowy odcinek w okolicach miejscowości Świt, gdzie skupienie głazów narzutowych i strome brzegi doliny nadają rzece górskiego charakteru. Niegdyś flisacy spławiający tędy drewno nazwali to miejsce „Piekłem”. Początkującym kajakarzom podskoczy tu ciśnienie. Wywrotki zdarzają się regularnie!