Nie powinno się budować piętrówki w lesie ani góralskiej chaty na Kujawach

<!** Image 3 align=none alt="Image 212255" sub="Fot. Jacek Smarz">

Rozmowa z PIOTREM CAŁBECKIM, marszałkiem województwa kujawsko-pomorskiego, o ochronie krajobrazu, energetyce wiatrowej i dobrym stylu w architekturze.

Bierze Pan udział w pracach nad prezydenckim projektem ustawy o ochronie krajobrazu. Na seminarium w Pałacu Prezydenckim mówił Pan o roli samorządu w kształtowaniu ładu przestrzennego z akcentem na problem energetyki wiatrowej...

Od pojawienia się tej inicjatywy jesienią ubiegłego roku wraz z ekspertami z naszego Biura Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku,włączyliśmy się w pracę nad ustawą. Jest to projekt, który, zmieniając dziesięć innych ustaw, daje wreszcie instrumenty ochrony krajobrazu, nakłania do poszukiwania nowych form architektonicznych i urbanistycznych. Jest przy tym możliwy do zaakceptowania przez różne środowiska, przyjazny inwestorom. I co najważniejsze, po raz pierwszy krajobraz jest traktowany jako dobro publiczne.

Jakie są zagrożenia dla krajobrazu w Kujawsko-Pomorskiem: niekontrolowany rozwój energetyki wiatrowej, chaos związany z umieszczaniem reklam przy drogach, grodzenie brzegów jezior?

Wymieniłbym jeszcze absolutną wolnoamerykankę, jeśli chodzi o architekturę, zatwierdzanie projektów budowlanych niepasujących ani do środowiska przyrodniczego, ani kulturowego, czyli tradycji regionalnych. Musimy więc mówić nie tylko o ochronie tego, co udało się zachować, ale także rewaloryzacji tego, co już zostało zniszczone w krajobrazie. Takim wyzwaniem są na przykład enklawy budownictwa blokowego, dawne osiedla popegeerowskie na wsiach. Jeśli takie budynki w sposób naturalny podlegają amortyzacji, to może zamiast je remontować, lepiej zaproponować mieszkańcom udział w programach dających miejsca pracy i możliwość nowego osadnictwa, przy okazji rozwiązując problemy zniekształconego krajobrazu. O takich projektach rewitalizacyjnych myślimy w kontekście nowej perspektywy finansowej UE.

Zamierza Pan walczyć z wiatrakami?

Nic bardziej błędnego. Jako samorząd województwa, korzystając z wiedzy ekspertów i rozwiązań prawnych, wskażemy te miejsca, w których wiatraki można stawiać, miejsca, gdzie mogą być rozsądnie wkomponowane w krajobraz i dadzą rzeczywisty efekt ekonomiczny gminie, a nie doraźny, ograniczający rozwój w innych obszarach na długie lata. Dzisiaj nie mamy tych instrumentów, nasza opinia w sprawie lokalizacji jest tylko opinią, podważaną przez inwestorów i gminy, które wydają pozwolenia na budowę na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub studiów uwarunkowań, czyli aktów prawa miejscowego, na które samorząd województwa ma bardzo ograniczony wpływ. Zapisy projektu ustawy to zmieniają. To bardzo ważne, bo lokalizacja wiatraków to nie tylko kwestia poczucia estetyki czy ochrony zdrowia, środowiska naturalnego i kulturowego. Ja patrzę na to z punktu widzenia gospodarczego. Nie można zabudować wiatrakami całej przestrzeni, z której korzystamy, bo wówczas nie byłoby miejsca na inne formy aktywności. W naszym województwie zbudowano prawie trzysta takich instalacji (zespołów wiatraków) i mamy najniższą w kraju ich efektywność energetyczną. Inwestycje zrealizowano chaotycznie i w rozproszeniu, bez jakichkolwiek zasad planowania przestrzennego, w tym ochrony krajobrazu. Jeśli prezydencka ustawa w sprawie kształtowania ładu przestrzennego wejdzie w życie, obowiązkiem Zarządu Województwa będzie dokonywanie audytu krajobrazowego, określającego między innymi te obszary krajobrazowe i te elementy środowiska naturalnego i kulturowego, które będą chronione, oraz opracowywanie urbanistycznych zasad ochrony krajobrazu, które będą miały status aktu prawa miejscowego. Do tego prawa lokalnego będą musiały dostosować się gminy, przygotowując miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Środki unijne także będą kierowane, zgodnie z Europejską Konwencją Krajobrazu, tak aby godzić oczekiwania mieszkańców związane z rozwojem społeczno-gospodarczym, osadniczym i dobrem środowiska.

Czy gmina będzie wskazywać mieszkańcom, na jaki kolor mają malować domy?

Chcemy mieć wreszcie realny wpływ na to, jak jest wdrażany Wojewódzki Plan Zagospodarowania Przestrzennego. Dzisiaj stosowanie go w praktyce jest prawie niemożliwe. W walce z chaosem i dowolnością architektoniczną miasta i gminy otrzymają nowe instrumenty i, co najważniejsze, będą zobowiązane je stosować. Jeśli ktoś zechce zbudować dom, jego projekt będzie musiał być uzgodniony z gminą, na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a ten będzie musiał uwzględniać walory krajobrazowe. Nie są to rozwiązania skierowane przeciw inwestorom i mieszkańcom. Wręcz odwrotnie, sam proces inwestycyjny znacznie ułatwią - wiemy dziś, kiedy brakuje nam dobrych planów zagospodarowania, że przygotowanie inwestycji i jej realizacja to często prawdziwa gehenna. Obecnie wydanie uwarunkowań środowiskowych poprzedza długotrwały i kosztowny proces. Proponowane zmiany znacznie przyspieszą te procedury, gdyż większość z nich zostanie opracowana już na etapie waloryzacji środowiskowej. Inwestorzy w prosty i jednoznaczny sposób uzyskają wiedzę o możliwościach inwestycyjnych na terenie całego województwa. To planiści, urbaniści i architekci powinni wskazywać oczekiwane kierunki zagospodarowania i wyjaśniać, dlaczego nie powinno się budować piętrówki w środku lasu albo góralskiej chaty na Kujawach.