Nowe przepisy dotyczące wakacji kredytowych: Co się zmienia?

W ostatnim tygodniu 2023 roku opublikowano projekt noweli ustawy poświęcony wsparciu kredytobiorców zaciągających kredyt mieszkaniowych i jednocześnie znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Przedstawiono również nowelę ustawy o finansowaniu społecznościowym wobec przedsięwzięć gospodarczych oraz pomocy kredytobiorcom.

Za projekt odpowiada Ministerstwo Finansów. W Ocenie Skutków Regulacji projektu przedstawiono następujące wyjaśnienia:

Proponuje się zmianę polegającą na przedłużeniu obowiązywania mechanizmu wakacji kredytowych na rok 2024. Jednak w związku z koniecznością procedowania procesu legislacyjnego projektu proponuje się, aby zawieszenie to przysługiwało w wymiarze jednego miesiąca od dnia 1 marca 2024 r. do dnia 31 marca 2024 r., zaś w przypadku kolejnych kwartałów - w wymiarze miesiąca w każdym kwartale.

Proponowana nowela ma zwiększyć zakres wykorzystania środków zgromadzonych w Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. W projekcie właśnie z tego powodu proponuje się zmniejszenie jednej z przesłanek do uzyskania wsparcia - ma być zmniejszony wskaźnik Raty do Dochodu.

Określa on stosunek wydatków kredytobiorcy wynikających z obsługi miesięcznej raty kapitałowej oraz odsetkowej kredytu mieszkaniowego bezpośrednio do miesięcznego dochodu gospodarstwa domowego, w którym funkcjonuje kredytobiorca. Liberalizacja tej przesłanki ma oznaczać ustalenie parametru na poziomie 40% (dotąd jest to 50%). Co to oznacza? Jeśli stosunek wspomnianych wydatków będzie stanowił 40 procent dochodu, będzie możliwe wnioskowanie o pożyczkę lub wsparcie na spłatę zadłużenia.

Wraz z nowelą ma ulec wydłużeniu także okres, w którym będzie możliwe udzielane wsparcie. Obecnie jest to 36 miesięcy, ale docelowo ma ich być 40. Wartość maksymalnego wsparcia ma również wzrosnąć z kwoty 2 tys. złotych do kwoty 2,5 tys. złotych. W parze z tym ma pójść także wydłużenie okresu spłat wparcia lub pożyczki do 200 rat - obecnie są to 144 raty.

"Proponuje się także, aby umorzenie pozostałych 64 rat zwrotu wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia następowało po dokonaniu, bez opóźnienia, spłaty 134 rat. Obecne przepisy pozwalają na umorzenie 44 rat, po dokonaniu spłaty 100 rat. Dzięki temu kwota umorzenia będzie mogła wynieść 33 tys. zł (66 rat), w miejsce obecnych 22 tys. zł" - czytamy w Ocenie Skutków Regulacji projektu.

Maksymalny roczny koszt wakacji kredytowych (gdyby skorzystali z niego wszyscy uprawnieni) maiłby wynosić 3,6 mld złotych. Resort Finansów podaje te dane na podstawie danych UKNF.

W noweli proponuje się, aby kryterium zawieszenia spłaty kredytu przysługiwało konsumentowi, którego średnia arytmetyczna wartości Raty do dochodu za okres trzech miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku przekraczała 35 procent.

Łączny koszt wakacji kredytowych na 30 września 2023 roku wynosił 12,8 mld zł. Autorzy projektu zakładają, że proponowane przez nich rozwiązania mogłyby objąć około 420 tysięcy umów kredytowych - do listopada 2023 roku śr. wartość udzielonego kredytu mieszkaniowego wynosiła niemal 400 tys. złotych. Stanowi to wzrost w stosunku do lat ubiegłych, kiedy to średnia wartość kredytu mieszkaniowego wynosiła:

• w 2022 roku 350 tys. zł;
• w 2021 roku 335 tys. zł;
• w 2020 roku 299 tys. zł.

Do pomysłu odniósł się krytycznie ekonomista Rafał Mundry. Zaznaczył on, że brakuje tam informacji dotyczących zasady złotówka za złotówkę oraz informacji o tym, kto miałby sprawdzać przekroczenie wspomnianego progu 35%. Według niego z nowych Wakacji Kredytowych skorzysta aż 98% mniej osób niż dotychczas.

Krytyka pojawiła się również ze strony dawnego ministra rozwoju w rządzie Zjednoczonej Prawicy, który jest uważany za jednego z głównych inicjatorów wakacji kredytowych.