Pielęgniarki wybierają pracę za granicą, bo w kraju ich zarobki pozostawiają sporo do życzenia

Rosną wymagania wobec pielęgniarek, czy otrzymują coś w zamian?
Wykonywanie zawodu pielęgniarki wymaga specyficznych predyspozycji, wysokich kwalifikacji i kompetencji. Współcześnie niezbędnym wymogiem jest także posiadanie wyższego wykształcenia. Istotą pielęgniarstwa jest pielęgnowanie, asystowanie człowiekowi zdrowemu lub choremu w utrzymaniu zdrowia, jego odzyskaniu, łagodzeniu cierpień lub godnym umieraniu. To także realizowanie praktyki zawodowej w oparciu o najnowszą wiedzę, popartą wynikami badań naukowych. W ostatnich dziesięcioleciach kompetencje pielęgniarek podlegają systematycznemu poszerzaniu. Wyrazem takich zmian jest m.in. możliwość ordynowania leków i wpisywania recept przez polskie pielęgniarki. Chciałabym podkreślić, że nowe zadania powinny być gratyfikowane finansowo. Ogromnym problemem polskiego i światowego pielęgniarstwa są niepokojąco niskie zasoby kadrowe. Zbyt mała liczba pielęgniarek przekłada się na ograniczenie czasu niezbędnego do realizacji rzeczywistych świadczeń pielęgniarskich. Dodatkowym obciążeniem jest prowadzenie rozbudowanej dokumentacji medycznej. Co dostajemy w zamian? Z jednej strony to, co jest najważniejsze, czyli zaufanie podopiecznych i satysfakcję z realizowanych zadań, a z drugiej krytyczne uwagi po adresem naszych działań.

Sprawa niskich płac pielęgniarek wraca jak bumerang. Ostatnio za sprawą protestu w Centrum Zdrowia Dziecka. Jak Pani ocenia ten problem ze swojego punktu widzenia?
W Polsce brakuje pielęgniarek oraz lekarzy. Mamy jeden z najniższych w Europie wskaźników zatrudnienia pielęgniarek, przypadających na tysiąc mieszkańców. Średni wskaźnik zatrudnienia pielęgniarek i położnych na tysiąc mieszkańców w ubiegłym roku wyniósł w Polsce 4,82. Poniżej tego wskaźnika klasyfikuje się województwo kujawsko-pomorskie, gdzie wynosi on 4,28. Dla porównania Szwajcaria posiada wskaźnik 16,Dania -15,4, Norwegia - 14,4, Niemcy - 11,3, a Czechy - 8. Przedstawione zestawienia wskazują na to, że niezbędne są rozwiązania systemowe, aby z jednej strony zachęcić młodych ludzi do kształcenia się w tym pięknym, ale trudnym zawodzie. Z drugiej strony konieczne są rozwiązania adresowane do czynnych zawodowo pielęgniarek, które będą czynnikiem motywującym do realizowania praktyki zawodowej w kraju, a nie poza jego granicami. Efektem zbyt małej liczby pielęgniarek jest wzrost obciążenia pracą osób aktualnie zatrudnionych, co może przekładać się na niższą jakość opieki i wzrost rejestrowanych zdarzeń niepożądanych. Oczywiście płace pielęgniarek w Polsce są bardzo zróżnicowane i niesatysfakcjonujące środowisko. W części podmiotów leczniczych plasują się na poziomie minimalnym.

Może to wydać się dziwne, ale nie spotyka się pielęgniarek poniżej 30-stki. Jak wygląda średnia wieku w tym zawodzie?
Zmiany demograficzne znajdują także swoje odzwierciedlenie w grupie zawodowej pielęgniarek. W roku 2014 średnia wieku polskiej pielęgniarki wynosiła 48,43 lata. Obecnie przekroczyliśmy 49 lat. Co roku grupa ponad dwóch tysięcy młodych pielęgniarek nabywa uprawnienia do wykonywania zawodu. Jednak co trzecia nie podejmuje pracy w kraju. Młode adeptki zawodu płynnie porozumiewają się w co najmniej dwóch językach obcych, co sprzyja podejmowaniu decyzji o podjęciu pracy za granicą. Coraz też większy odsetek polskich pielęgniarek nabywa uprawnienia emerytalne. Możemy zadać sobie pytanie, czy jesteśmy tak bogatym krajem, że stać nas na kształcenie pielęgniarek i lekarzy dla krajów Unii Europejskiej? A może właśnie należałoby wprowadzić rozwiązania systemowe, które zatrzymają wypływ młodej kadry medycznej z kraju.

Co Pani sądzi o zatrudniania pielęgniarek w ramach kontraktów?
Zawód pielęgniarki to zawód regulowany, samodzielny, wymagający systematycznych działań w ramach kształcenia podyplomowego. W 2011 roku wprowadzona została nowelizacja ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, która umożliwiła pielęgniarkom wykonywanie zawodu również w ramach umowy cywilnoprawnej, czyli tzw. kontraktu. Wprowadzenie takiego zapisu było wynikiem zainteresowania środowiska pielęgniarskiego, m.in., w zakresie poszukiwania rozwiązań dotyczących niedostatecznych obsad pielęgniarskich stanowisk pracy. Było to jednak rozwiązanie okresowe. Minęło pięć lat, a problem braku pielęgniarek powrócił i jeszcze bardziej się nasilił. Najbliższe prognozy w tym zakresie nie są optymistyczne. Zatrudnianie pielęgniarek na kontrakcie dało możliwość wypracowania większej liczby godzin przez pielęgniarki w miesiącu i w ten sposób uzupełnione zostały nieobstawione dyżury. Doprowadziło to do tego, że pielęgniarki pracują co najmniej na dwóch etatach lub w kilku miejscach.

Z trzydziestoletnim stażem
Mariola Rybka została konsultantem krajowym w dziedzinie pielęgniarstwa przewlekle chorych i niepełnosprawnych. W Szpitalu Lipno pełni funkcję kierownika Przedsiębiorstwa Zakład Opiekuńczo-Leczniczy oraz zastępcy dyrektora ds. lecznictwa w zakresie pielęgniarstwa. Ma specjalizację z pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej terapii, opieki długoterminowej oraz geriatrii. Obroniła pracę doktorką na temat „Jakość życia osób w wieku podeszłym objętych opieką długoterminową na terenie województwa kujawsko-pomorskiego”. Prowadzi zajęcia ze studentami pielęgniarstwa. W zawodzie pracuje od ponad 30 lat.