Pochylamy się nad postem

Wielki post to czas pokuty, przygotowujący do przeżycia jednych z największych świąt dla chrześcijan - Wielkanocy. Dla wszystkich zaś przypomnienie chorej roli obżarstwa?

<!** Image 2 align=right alt="Image 145721" sub="Posypanie głów popiołem w środę popielcową w tradycji katolickiej wyznacza początek wielkiego postu / Fot. Tadeusz Pawłowski">- Dawniej ściśle wypełniano zalecenia Kościoła dotyczące wielkiego postu. W środę popielcową wyparzano wszystkie garnki i patelnie, żeby nie było czuć tłuszczu. W domach chłopskich całkowicie rezygnowano z jedzenia mięsa, tłuszczu zwierzęcego, nabiału, cukru. Żywiono się głównie żurem, zupą „kapuścianką”, kartoflami, gotowaną rzepą, brukwią, solonymi śledziami. Potrawy doprawiano olejem lnianym lub konopnym. Na Kujawach znana była związana z tym piosenka: „Ustąp ze stołu przecudne mięsiwo/ Bo już śledź z beczki na cię łebkiem kiwo”. W domach szlacheckich i mieszczańskich jadłospis był bardziej urozmaicony - jadano bowiem różne ryby przyrządzane na wiele sposobów - opowiada Hanna Łopatyńska, kustosz z Muzeum Etnograficznego w Toruniu. - Do postu zmuszały często ludzi względy ekonomiczne: na tak zwanym przednówku spiżarnie były już prawie puste. Do tego wymuszonego postu dorabiano więc chętnie motywację religijną, traktując go jako rodzaj umartwienia się i przygotowania do Święta Zmartwychwstania. W wielkim poście zakazane była także muzyka, tańce i wszelkie zabawy, nawet instrumenty muzyczne zamykano na ten czas w skrzyniach. Rezygnowano z palenia tytoniu. Starano się przygotować duchowo do Wielkanocy uczestnicząc w wielkopostnych nabożeństwach. Te zachowania były typowe dla całej Polski, trudno jest znaleźć wielkopostne zwyczaje, które byłyby charakterystyczne tylko dla naszych regionów.

<!** reklama>Nie chodzi o to, by schudnąć

- W tradycji katolickiej post nie jest wyrzeczeniem samym dla siebie, głęboko zakorzeniony jest bowiem w logice Wielkiej Środy, trzech związanych ze sobą i wynikających z siebie rzeczywistości: postu, jałmużny i modlitwy - mówi ksiądz Wenancjusz Zmuda z Wydziału Duszpasterskiego Kurii Diecezjalnej Diecezji Bydgoskiej. - Pościmy nie po to, by schudnąć, ale by wejść w zmaganie ze złym przyzwyczajeniem, grzechem. Nasza walka duchowa powinna polegać na odmawianiu sobie, „wychodzeniu z siebie”, takim pozytywnym wkurzaniu się na siebie i na swoje słabości. W tym kontekście nie ignorowałbym nawet rzeczy najprostszych - niejedzenia słodyczy czy ograniczenia korzystania z Internetu. Można też rezygnować ze zdrowych przyjemności, by w tym czasie pochylić się nad sobą czy ofiarować ten czas innym.

Spowiedź i unikanie imprez

Centrum Badania Opinii Społecznych przeprowadziło kilka lat temu badania wielkopostnych tradycji Polaków i ich stosunku do praktyk religijnych tego okresu. Okazało się, że najbardziej zdecydowanie i powszechnie przestrzegane rytuały związane z przygotowaniem do Wielkanocy to spowiedź i unikanie hucznych imprez (po 78 procent). 66 procent Polaków stara się wziąć udział w rekolekcjach, a bardziej rygorystyczne przestrzegać postu - 64 procent.

- Z doświadczenia wiem, że post jednak coraz bardziej wraca do łask - uważa ksiądz Zmuda. - Zdrowie fizyczne jest coraz bardziej szanowane i choć wielkopostne tradycje nie są podporządkowane odchudzaniu, możemy zauważyć i prozdrowotny aspekt tej religijnej praktyki.

Zapobiec nadwadze i otyłości

Zwraca na to uwagę również adiunkt Katedry i Zakładu Żywienia i Dietetyki CM UMK, dr inż Ewa Szymelfejnik: - Post, pewne umiarkowanie i wstrzemięźliwość w jedzeniu uważamy za pozytywne, mając na uwadze społeczną tendencję do spożywania wielu tłustych pokarmów oraz nadmiernych ilości słodyczy. Ograniczenie spożycia takich produktów zapobiega rozwojowi nadwagi i otyłości, jeśli choć w piątek zamienimy tłusty, mięsny posiłek na rybę i zrezygnujemy ze słodyczy, doprowadzi to do redukcji spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych i cukrów prostych. Taka zmiana ułatwi utrzymanie właściwej masy ciała i będzie służyć naszemu układowi krążenia. Ściśły post nie jest natomiast zalecany małym dzieciom, osobom starszym oraz kobietom ciężarnym i karmiącym.

Ekspert podkreśla przy okazji, że nie należy z tym łączyć niebezpiecznych dla zdrowia głodówek, które ograniczają podaż składników niezbędnych do życia.

Warto wiedzieć - Post w innych wyznaniach

Wierni islamu powstrzymują się od przyjmowania pokarmów od wschodu do zachodu słońca w czasie ramadanu - dziewiątego miesiąca w kalendarzu muzułmańskim. Dla muzułmanina post to rytuał, przez który przybliża się do Boga, w którym chodzi o porzucenie tego, co naturalnie człowiek lubi: jedzenia, picia i miłości fizycznej, aby osiągnąć akceptację ze strony Boga i raj. W islamie dokładnie określone są zasady poszczenia, czynniki, które od nich zwalniają i sposoby zdośćuczynienia za dobrowolne lub niezależne odstępstwo od reguły.

Dla Świadków Jehowy poszczenie nie jest konieczne, gdyż: „wielbienie Boga powinno nam sprawiać radość, a Biblia nigdzie nie łączy z nią postów. Ponadto, jeśli powstrzymywanie się od jedzenia miałoby odbijać się na naszym zdrowiu lub pozbawiać nas sił do radosnego dzieła, które Stwórca powierzył prawdziwym chrześcijanom - do głoszenia dobrej nowiny o Królestwie - to mijałoby się z celem” (www.watchtower.org).

Jak z kolei podliczył najnowszy „Przekrój”, „najbardziej rozposzczoną religią jest prawosławie”. Dwa siedmiotygodniowe posty (przed Wielkanocą i Bożym Narodzeniem) oraz powstrzymywanie się od jedzenia i picia w inne dni świąteczne oraz wiele piątków i śród daje w 2010 roku 184 dni umartwiania się.