Produkcja koziego mleka w Kujawsko-Pomorskiem rośnie. Masło, mleko, śmietana i sery z koziego mleka mają wzięcie

- Zainteresowanie mlekiem kozim w regionie jest coraz większe. Nawet panie z weterynarii mówiły mi, że ludzie dzwonią do nich i pytają o produkty z mleka koziego, szukają kontaktu do producentów - mówi Wioletta Macioszek z Rogóźna pod Grudziądzem.

Pani Wioletta utrzymuje 17 kóz. Zaczęła pięć lat temu od dwóch kóz. - Najpierw tylko hobbystycznie. Hobby zostało, ale hodowlą kóz na większą skalę zajęłam się trzy lata temu - opowiada.

Podstawą jej działalności jest kozie mleko, a także białe sery podpuszczkowe i sery wędzone na olchowym dymie. Kozie mięso sprzedała tylko raz – w tym roku do restauracji w Grudziądzu.

- Zainteresowanie kozim mięsem w Polsce jest nikłe, ale rośnie zainteresowanie masłem i śmietaną z koziego mleka. Dlatego od przyszłego roku poszerzę działalność o te produkty – wyjaśnia.

Klientami pani Wioletty są przede wszystkim odbiorcy detaliczni. - I jeden sklep w Świeciu – dodaje producentka.
Swoje produkty oferuje ona głównie przez internet: na kujawsko-pomorskim e-bazarku, Facebooku i olx. - Po rynkach też jeździłam, ale na tę chwilę wszystko rozchodzi się z domu i nie mam nawet czym już handlować. Ludzie dowiadują się o mnie pocztą pantoflową i docierają sami.

Popularność mleka koziego sprawia, że pogłowie kóz w Polsce rośnie. 31 lipca 2023 r. zarejestrowano 60 477 kóz, a w 2020 roku - 54 091 (w Kujawsko-Pomorskiem w 2021 r. - 2 540, w 2017 r. - 1 398).
Zdaniem pani Wioletty, trend wzrostowy utrzyma się.

- Także dlatego, że chów kóz wymaga mniejszych nakładów niż np. krów. I chodzi zarówno o nakład pracy, jak i finansowy – podkreśla nasza rozmówczyni. - Mam też krowę rasy jersey i wiem, że wymaga dużo więcej zachodu, a nie daje aż tak dużo więcej mleka w porównaniu z małym zwierzęciem, jakim jest koza. Także hodowla kóz bardziej się opłaca.

Ale przede wszystkim sprzyja jej świetna opinia na temat koziego mleka. Narodowy Instytut Edukacji Żywieniowej podkreśla, że proporcje aminokwasów w kozim mleku są lepsze dla układu pokarmowego w porównaniu z mlekiem krowim, dzięki czemu mleko kozie rzadziej powoduje alergie. Ma też więcej tłuszczu niż krowie (ok. 4,1 g na 100 ml), co cenią sobie zwłaszcza serowarzy.

Zawiera także więcej składników odżywczych niż mleko krowie, szczególnie wapnia – najwięcej wśród wszystkich rodzajów mleka. Poza tym hodowcy kóz mogą szukać rynków zbytu nie tylko w przemyśle rolno-spożywczym, a także w kosmetycznym, gdzie produkuje się balsamy, szampony i kremy na bazie koziego mleka.

Było to nie do pomyślenia w zamierzchłych czasach, gdy kozy uznawano za nieczyste, za bardzo przypominające diabła. - Jeszcze w XIX wieku powszechnie kojarzono je z biedą i brudem. Zmiany pojawiły się wraz z tworzeniem podstaw nowoczesnego rolnictwa w Polsce. Michał Oczapowski, profesor rolnictwa na Uniwersytecie Wileńskim zwracał uwagę na przydatność kóz w małych gospodarstwach. Zauważono także walory zdrowotne mleka koziego i uznawano, że jest pomocne w walce z gruźlicą. Lekarze polecali je rekonwalescentom i ludziom starszym - podają badacze z Zakładu Chorób Zakaźnych i Epidemiologii Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW oraz Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu.

Rynek od razu zareagował na tę zmianę. W roku 1930 w Polsce było utrzymywanych 227 tys. kóz, w 1938 r. już 420 tys. Ale w 1972 r. trend się odwrócił - populacja kóz zmalała do 104 tysięcy.

- Kozy, jako „krowy biednego człowieka”, nie pasowały do „propagandy sukcesu”, jaka była prowadzona w tamtym czasie przez władze PRL. Zamknięto punkty kopulacyjne, nie opracowano programu hodowlanego, zlikwidowano stada zarodowe utrzymywane w jednostkach naukowych. Szacuje się, że w 1980 roku było w Polsce tylko około 40 tysięcy kóz – czytamy w raporcie „Kozy w Polsce – chów, hodowla i użytkowanie”.