Artur Gadowski, lider grupy IRA, o tym jak koronawirus zaatakował zespół i uniemożliwił działalność
Większość Polaków sprzeciwia się temu, by kultura podlegała wyłącznie mechanizmom wolnego rynku - wynika z najnowszych badań CBOS. Zdaniem respondentów, działalność artystyczna powinna być objęta mecenatem państwa. Ponad połowa Polaków uważa również, że należy poprzez systemowe rozwiązania wspierać najmniej zarabiających ludzi sztuki.
Przeprowadzone dla Instytutu Muzyki i Tańca badania CBOS potwierdzają społeczną akceptację dla wpierania kultury i jej twórców przez państwo. Blisko dwie trzecie respondentów (63,8%) uważa, że sztuka i artyści powinni być objęci wsparciem państwa. Ponad połowa (58,8%) aprobuje publiczną pomoc dla artystów w przypadku, gdy ich dochody są niskie. Z kolei niemal połowa badanych (47%) popiera dopłaty do składek na ubezpieczenie społeczne dla ludzi kultury.
CBOS zbadał też opinie dotyczące propozycji wprowadzenia opłaty reprograficznej. Opłata ta wynosiłaby niewielką procentowo kwotę ze sprzedaży elektronicznych urządzeń umożliwiających przechowywanie i kopiowanie muzyki, filmów i elektronicznych książek, która wesprze ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dla ludzi kultury, stanowiąc jednorazową rekompensatę za nieodpłatny dostęp do kultury.
W tym wypadku 37,3% badanych jest za takim rodzajem pomocy artystom. Przeciwna temu rozwiązaniu jest mniejsza grupa - 35,1% badanych. Poparcie dla wprowadzenia opłaty reprograficznej wynika w głównej mierze z akceptacji wsparcia artystów i kultury. Dezaprobata jest motywowana przede wszystkim sprzeciwem wobec przewidywanego przez pytanych wzrostu kosztów zakupu sprzętu komputerowego.
Więcej niż połowa respondentów CBOS (54,8%) uważa się za aktywnych odbiorców, czyli takich, którzy sami decydują jaką kulturową ofertę chcą zobaczyć lub usłyszeć. Jedna trzecia z nich (32,0%) preferuje korzystanie z treści dostępnych bezpłatnie, a blisko jedna czwarta (22,8%) jest gotowa wydać na nie pieniądze. Ponad dwie piąte Polaków (42,5%) biernie korzysta z audiowizualnych materiałów – słuchają lub oglądają to, co jest nadawane w telewizji i radiu.
Badanie potwierdziło rozpowszechnione przekonanie o wysokich zarobkach artystów i twórców kultury. Takie zdanie wyraża jednak nieznaczna większość (51,5%) respondentów.
Faktyczne dane przeczą opinii o bogactwie ludzi kultury. W rzeczywistości jedynie 6-7 proc. artystów można zaliczyć do zamożnych. Jednocześnie 60 proc. aktorów, muzyków klasycznych i rozrywkowych, tancerzy, artystów ludowych, twórców z obszarów literatury, filmu, sztuk wizualnych itp. zarabia poniżej średniej krajowej, a 30 proc. znajduje się w bardzo trudnym położeniu, oznaczającym zarobki poniżej minimalnej pensji.
Większość z nich nie pracuje w systemie etatowym (w teatrach, filharmoniach, innych zespołach artystycznych, czy domach kultury, umowy na czas nieokreślony posiada jedynie 14 proc. artystów), a prowadzi zarejestrowaną działalność gospodarczą lub jeszcze częściej działa na podstawie umów cywilnoprawnych i nie stać ich na opłacanie składek ubezpieczenia.
Zarazem niskie, niepewne i nieregularne zarobki zmuszają do wyrzeczeń, pośród których pierwszym bywa rezygnacja z opłacania składek na ubezpieczenia zdrowotne i emerytalne. Około połowa artystów nie posiada żadnego ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli nie są ubezpieczeni przez rodzinę lub zgłoszeni do KRUS, nie przysługuje im państwowa opieka medyczna.
Przypomnijmy, że jesienią 2020 r. sygnatariusze akcji "Razem dla kultury" skierowali apel do prezydenta Andrzeja Dudy, premiera Mateusza Morawieckiego, wicepremiera, ministra kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Piotra Glińskiego o podjęcie niezwłocznych działań ratujących polską kulturę i polskich artystów.
"Czas pandemii i związane z nią ograniczenia działalności kulturalnej wywołały niespotykany dotychczas kryzys w branży kulturalnej i kreatywnej, przynosząc radykalny spadek dochodów polskich twórców. Doceniamy Panów działania na rzecz wsparcia materialnego ludzi kultury w tym trudnym czasie. Uważamy jednak, że potrzebne jest dziś wprowadzanie kompleksowych i systemowych rozwiązań wspierających polską kulturę, twórców i artystów" - napisali sygnatariusze apelu.
Główne postulaty artystów to: zmiana artykułu 15L zawartego w tzw. tarczy antykryzysowej, ustawa o statusie artysty zawodowego oraz implementacja dyrektywy UE na jednolitym rynku cyfrowym (termin jej implementacji upływa w czerwcu 2021 r.).
Artyści alarmowali, że zarobki twórców tylko w 2020 r. spadły o 80 proc. tylko z powodu art. 15L, zatem ten przepis przyczynił się do powiększenia i tak już dramatycznej sytuacji polskiej kultury.
Trwają zatem prace nad ustawą o statusie artysty zawodowego. Na jej podstawie ma zostać powołany Fundusz Wsparcia Artystów Zawodowych. Ma on być finansowany z środków opłaty reprograficznej, która zostanie nałożona także na smartfony i odbiorniki telewizyjne tzw. Smart TV. To opłata doliczana do ceny urządzeń i nośników służących do kopiowania. Chodzi o zakres od 1 do 3 proc. ceny sprzętu.
* Centrum Badania Opinii Społecznej przeprowadziło badanie w styczniu 2021 r. na reprezentatywnej losowo wybranej grupie 1150 dorosłych Polaków
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?