15 lat temu zmarła gen. Elżbieta Zawacka. Tak żegnał ją Toruń [zdjęcia]

Dziś, 10 stycznia, przypada 15. rocznica śmierci prof. gen. Elżbiety Zawackiej, Przy jej grobie na cmentarzu św. Jerzego spotkali się przedstawiciele władz samorządowych, szkół i przedszkola, których jest patronką, Wojska Polskiego oraz Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej.

– Pamiętamy o tej, która walczyła o niepodległość naszego kraju, która potrafiła, będąc przecież kobietą, przeciwstawić się zbrojnemu atakowi tych, którzy chcieli zniszczyć naszą ojczyznę. Jak sama mówiła – najważniejsza jest prawda i dobro. Jak to jest aktualne i potrzebne w dzisiejszych czasach – mówił prezydent Michał Zaleski.

Przypomnijmy, że uroczystości pogrzebowych w takiej oprawie torunianie nigdy wcześniej nie widzieli. Najbardziej zbliżone odbyły się w czerwcu 1927 roku, kiedy w drodze do Krakowa gościła w Toruniu trumna z prochami Juliusza Słowackiego. Prof. gen. Elżbietę Zawacką przyszło pożegnać kilka tysięcy osób.

Przedzierała się przez ośnieżone Pireneje oraz skakała w nocy ze spadochronem. Jedyna kobieta wśród cichociemnych. Kurierka AK na swoim koncie ma ordery Virtuti Militari, Krzyż Komandorski oraz ten najważniejszy - Order Orła Białego. Zgodnie z ceremoniałem wojskowym, wszystkie trzy towarzyszyły jej aż do momentu złożenia w grobie.

Jednak zanim to nastąpiło, torunianie mieli okazję pożegnać prof. gen. Elżbietę Zawacką w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego. Honorowa warta przy trumnie zmieniała się co dziesięć minut, a pogrążonym w żałobie przygrywał na zmianę kwartet smyczkowy Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej oraz pianista Paweł Wakarecy.

Zarówno w Ratuszu, jak i w katedrze Świętych Janów, gdzie odbyła się msza żałobna, przywoływano bohaterski życiorys słynnej „Zo”. - To niedościgły wzór dla wszystkich kombatantów, który pokazuje, że nasza służba nie ustaje aż do ostatniej chwili - powiedział prof. Władysław Bartoszewski. - Oby dane nam było żyć do swojego końca tak jak ona.

Trumnę przewieziono na lawecie działa artyleryjskiego w towarzystwie wojskowej asysty honorowej przez całe miasto, aż na cmentarz św. Jerzego. Na początku orkiestra, później poczty sztandarowe, odznaczenia, generalska czapka. Za trumną rodzina, przedstawiciele władz, torunianie, przyjezdni. Z całymi wieńcami i pojedynczymi różami.

O tym, że prof. gen. Elżbietę Zawacka była osobą wyjątkową, świadczą chociażby wpisy w Księdze kondolencyjnej. Można tam odnaleźć zarówno zdania pełne patosu, jak i te bardziej osobiste, niemal intymne. „Odeszła od nas na wieczną wartę” - napisał jeden z kombatantów, a kilka stron dalej inną ręką dopisano „Swoim dzieciom opowiem o Tobie nieraz”.

Warto wiedzieć

• Gen. Elżbieta Zawacka, ps. „Zelma”, „Sulica”, „Zo”, kurierka Komendy Głównej AK, emerytowana prof. dr hab. UMK, druga Polka w historii awansowana na generała brygady.